11*
Бино ичига ва ташкарисига ёруглик
манбаиларини урнатиш,
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
KOMPYUTERDA LOYIHALASH
O‘QUV-USLUBIY QO‘LLANMA
Toshkent 2021
2
UDK 004.925
Raxmanov J.M. Kompyuterda loyihalash. O‘quv-uslubiy qo‘llanma.-
T.:-ToshDTU, 2021. 84 b.
O‘quv-uslubiy qo‘llanma oliy o‘quv yurtlarining “Dizayn”
yo‘nalishida tahsil oladigan talabalar uchun “Kompyuterda loyihalash”
kursining o‘quv rejasi va dasturi asosida tuzilgan.
Bu o‘quv-uslubiy qo‘llanmada 3D kompyuter grafikasining eng ko‘p
tarqalgan AutoCAD dasturi bilan batafsil tanishtirib chiqilgan. Ushbu
dasturlarning interfeys bo‘limlari, asboblar paneli,
rasm chizish, matn
yaratish, obyektlar va turli tahrirlash ishlarini bajarish haqida
ma’lumotlar berilgan.
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universistetining
ilmiy-uslubiy kengashi qaroriga muvofiq chop etildi
( 8-bayonnoma, 28.04.2021 )
Taqrizchilar:
Nozilov A.D. Toshkent shahridagi Yodju texnika instituti, dotsent;
Dmitriyeva. I.V.ToshDTU “Sanoat dizayni”
kafedrasi mudiri, dotsent.
© Toshkent davlat texnika universiteti, 2021
3
KIRISH
Bugungi kunga kelib, barcha rivojlangan mamlakatlarda fan va texnika,
ishlab chiqarish vositalari hamda texnologik jarayonlar deyarli to‘liq
kompyuterlashtirilgan. Shuningdek, dunyoning barcha ishlab chiqarish
korxonalarida hamda ta’lim tizimida yangi texnika va texnologiyalarni
yaratishda
loyihalash
ishlarini
avtomatlashtiruvchi
juda
katta
imkoniyatlarga ega bo‘lgan grafik dasturlar
asosida kompyuterdan
foydalanib kelinmoqda.
Hozirgi zamon talablariga mos bo‘lgan mutaxassislarni tayyorlash
uchun davlatimiz, uzluksiz ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlarida o‘quv
fanlarini kompyuterlashtirishga katta ahamiyat berishni Oliy ta’lim
vazirliklarlari hamda OO‘Yning pedagog olimlari zimmamizga yuklagan.
XXI asr “Axborot texnologiyalari” asri deb bejizga aytilmagan.
Kundalik turmushimizning har bir jabhalarini kompyutersiz tasavvur qilib
bo‘lmaydi. Buning natijasida, O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimiga
zamonaviy axborot texnologiyalariga
asoslangan yangi pedagogik
texnologiyalar kirib keldi. Zamonaviy axborot texnologiyalari deganda,
multimediya, bir tildan ikkinchi tilga va bir alifbodan ikkinchi alifboga
o‘tish, internet, WEB-texnologiya, elektron virtual kutubxona, masofadan
turib ta’lim berish, taqdim etish va boshqa texnologiyalar nazarda tutiladi.
Bu esa, bugungi kunda pedagog kadrlardan nafaqat o‘z sohasi bo‘yicha,
balki zamonaviy axborot texnologiyalaridan ham ma’lum bilimlarni
chuqur egallashni va ularni yoshlarga, ayniqsa o‘quvchi
hamda
talabalariga o‘rgatishni talab qiladi. Shu bois umumta’lim maktab va
OO‘Y larda faoliyat ko‘rsatayotgan har bir professor-o‘qituvchilar
zimmasiga zamonaviy grafik dasturlardan foydalanib, kompyuterda
o‘quvchi va talabalarni ularga o‘rgatishni yuklaydi.
Hozirgi kunning talabidan kelib chiqadigan bo‘lsak, muhandislik
grafikasi o‘qituvchilari kamida beshta zamonaviy
grafik dasturlardan
dastlabki ma’lumotlarga ega bo‘lishlari va ulardan foydalanib chizma
elementlarini kompyuterda loyihalashni bilishlari lozim, ya’ni, Adobe
Photoshop, Corel DRAW, 3D MAX va AutoCAD kabilarni. Chunki, har
qanday zamonaviy o‘quv elektron qo‘llanmalarni
ishlab chiqishni bu
dasturlarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi.
“Kompyuterda loyihalash” fani sanoat dizaynini yaratishda ayniqsa shu
soha bo‘yicha bakalavrlarni tayyorlashda va ularni mutaxassis sifatida
shakllantirishda katta ahamiyat kasb etadi. Fanning o‘zlashtirilishi
natijasida bo‘lajak soha mutaxassislariga kompyuterda zamonaviy
dasturlar (AutoCAD) yordamida chizmachilik detallarni chizish, yangi-
4
yangi loyihalarni va ularning dizaynini yaratishda
yaxshi natijalarga
erishiladi. Shu soha bo‘yicha erishilgan yutuqlar va ularning natijalari
yurtimizda innovatsion loyihalarni ishlab chiqishda keng qo‘llanilmoqda.
Ushbu dastur bo‘yicha ta’lim olish kompyuterda loyihalash
yo‘nalishini mukammal o‘rganish va uni sanoat dizayniga tatbiq qilishga
imkon yaratadi.
