Korxona barqaror rivojlanishi
- transportni geoplatforma tomonidan taqdim
etilgan aniq navigasiya ma'lumotlarini hisobga olgan holda eng qisqa yo'lni izlash
uchun intellektual dasturiy qurilma
Ilmiy tadqiqotning dolzarb yo'nalishlaridan biri transport sohasi – Yagona transport tizimidir.
Yagona transport tizimi (YTS) - iqtisodiy, texnologik, texnik va tartibga solish munosabatlari bilan
bog'langan barcha transport turlarining kombinasiyasi bo'lib mamlakatning transportga bo'lgan
iqtisodiy va ijtimoiy ehtiyojlarini ta'minlovchi barcha o'zaro bog'langan transport turlari majmuidir.
77
Yagona transport tizimining asosini aloqa vositalari tarmog'i - temir yo'l, avtomobil, suv, quvur, havo
yo'llari tashkil etadi.
O'zbekiston Respublikasi 2015 yil sentyabr oyida yangi global barqaror rivojlanish
maqsadlarini amalga oshirish majburiyatini olgan 170 ta davlat qatoriga kirdi. 2018-yil 20-oktabrda
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "2030-yilgacha bo'lgan davrda barqaror
rivojlanish milliy maqsad va vazifalarini amalga oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 841-son qarori
qabul qilingan bo'lib, unda 16 maqsad va amalga oshirilishi lozim bo'lgan 127 ta vazifa belgilangan.
2030 yilgacha. Barqaror rivojlanish maqsadlari (BRM) maqsadlari bajarilishini monitoring qilishning
samarali tizimini yaratish maqsadida 2019-yil 20-mart kuni barqaror rivojlanish milliy maqsad va
vazifalarini amalga oshirish bo'yicha Muvofiqlashtiruvchi kengash tomonidan ularga erishish
monitoringi bo'yicha 206 ta ko'rsatkich tasdiqlandi. Barqaror rivojlanish maqsadlari 2017-yil fevral
oyida qabul qilingan O'zbekiston Respublikasining 2017-2021-yillarga mo'ljallangan harakatlar
strategiyasi bilan chambarchas bog'liq va uyg'unlashtirilgan. Harakatlar strategiyasi O'zbekistonni
yanada isloh qilish bo'yicha keng qamrovli dastur bo'lsa, BRM turli sohalardagi yutuqlarni
monitoring qilish va baholash mezonlari tizimidir. Harakatlar strategiyasi va BRM hayotning barcha
jabhalarini, jumladan, iqtisodiy farovonlik, ta'lim, sog'liqni saqlash, atrof-muhitni muhofaza qilish,
samarali boshqarishni va boshqalarni yaxshilash masalalarini qamrab oladi.
Ta'kidlash joizki, barqaror rivojlanishning milliy maqsadlari respublikamiz tarmoqlari va
hududlarini rivojlantirish bo'yicha ishlab chiqilgan strategiyalarda yanada aniqroq aks etishi, davlat
boshqaruvining barcha darajadagi davlat xizmatchilari kundalik amaliy faoliyatida ularni yanada
faolroq tatbiq etishi zarur. Xususan, 2019-2021-yillarda O'zbekiston Respublikasini innovasion
rivojlantirish strategiyasining asosiy maqsadi milliy iqtisodiyotni raqamlashtirish sharoitida
mamlakatning raqobatbardoshlik darajasini belgilovchi asosiy omil sifatida inson kapitalini
rivojlantirishdan iborat. O'zbekiston Respublikasini 2030-yilgacha innovasion rivojlantirish bo'yicha
Strategiyasida (jami 81 ko'rsatkich) maqsadli ko'rsatkichlar belgilangan, ular ham barqaror
rivojlanish milliy maqsadlari bilan uyg'unlashtirilgan. Agarda O'zbekistonning transport strategiyasi
haqida gapiradigan bo'lsak, u holda 2025 yilgacha yo'l-transport hodisalari sonini, jumladan,
piyodalar tomonidan yo'l harakati qoidalarining buzilishi natijasida yuzaga keladigan YTH holatlarini
ikki baravar qisqartirish milliy xavfsizligini ta'minlashning barqaror tizimini yaratish rejalashtirilgan.
2018-2022 yillarda O'zbekiston Respublikasida yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash kontsepsiyasini
amalga oshirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar haqida, Yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash
tizimini yanada takomillashtirish, ushbu sohada 2018 — 2022 yillarda O'zbekiston Respublikasida
yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash kontsepsiyasi bilan bog'liq ravishda davlat-hususiy sheriklikni
joriy etish uchun maqbul shart-sharoitlar yaratish maqsadida yo'l xaritasi ishlab chiqilgan unda, Yo'l
harakati xavfsizligini ta'minlashning jahon standartlariga javob beradigan tizimini yaratish, tranzit,
yo'lovchilar va yuk tashishni rivojlantirish, ushbu sohada davlat-xususiy sheriklikni kengaytirish
borasida chora-tadbirlar va amalga oshirish mexenizmi keltirilgan. Biroq,iqtisodiyot real sektorining
asosiy yo'nalishlarini raqamlashtirish va intellektuallashtirishning faol jarayonlari tufayli, mahalliy
ilm-fanda bir qator muammolar tizimli ravishda hal etilmayapti va g'arb tajribasi sinchkovlik bilan
qayta ko'rib chiqish va tahlil qilishni talab qiladi va ko'p hollarda mahalliy iqtisodiyotni
rivojlantirishning asosiy yo'nalishlariga mos kelmaydi. Ko'pgina muammolar tadqiqot doirasidan
tashqarida qoldi: "barqarorlik", bo'yicha bir fikrga kelinmagan. Korxonaning ishlashi "barqaror
rivojlanishi", dinamik tizimlarga "barqarorlik" statik atamasini qo'llashning to'g'riligi masalasi hal
etilmagan, barqaror ishlashni bashorat qilishga imkon beruvchi shartlar va modellar, bundan tashqari,
barqaror korxonaning rivojlanishi hisobga olinmagan. "Barqarorlik" toifasi fanlararo bo'lib, u turli
fan va tadqiqotlarda qo'llaniladi, vaqt o'tishi bilan ma'nosini o'zgartiradi. "Barqarorlik" so'zi
"barqarorlik" so'zidan olingan bo'lib, "qat'iy" degan ma'noni anglatadi. Maqolada asoslab berilgan
tizimli yondashuvga rioya qilgan holda muallif tomonidan sanoat korxonalarida «Barqaror
rivojlanish»ni ta'riflashga asosiy tushunchalar va yondashuvlar to'plami tizimlashtirilgan. Ta'rifning
xilma-xilligiga qaramay, muallif fikriga ko'ra barqaror rivojlanishning asosiy vazifasi inson
ehtiyojlari va intilishlarini qondirishdir. Shuni ta'kidlash kerakki, barqaror rivojlanish barcha
odamlarning eng muhim hayotiy ehtiyojlarini qondirishni va barchaning yaxshi hayotga bo'lgan
intilishlarini birdek qondirish imkonini beradi.
78
Transport korxonalarini barqaror rivojlantirish asoslarini shakllantirishning ustuvor
yo'nalishlarini ko'rib chiqib ta'kidlash joizki barqaror rivojlanishni ta'minlash uchun transport
sohasidagi korxonalarga o'zgaruvchan bozor sharoitlari, iqtisodiy va ekologik talablarga samarali
moslashishga imkon beradigan asosiy yo'nalishlarni aniqlash muhimdir. Texnik bazani
modernizatsiya qilish, innovatsion texnologiyalarni joriy etish, logistika jarayonlarini
optimallashtirish, ekologik ta'sirni kamaytirish va energiya samaradorligini oshirish kabi jihatlarni
muhokama qilish ko'zda tutilgan.
|
