53
ramachalardan iborat. Bu ramachalar esa doimiy magnit qutb uchliklari 4 va 5 bilan
uzak orasidagi xavo tirqishida joylashtirilgan.
Markazdan qutb uchliklari chetlariga qarab xavo tirqishi kamayadi va mos
ravishda markazdan qutb uchliklari chetlariga qarab tirqishda magnit induksiyasi
usadi. Logometrning ikkala ramachisi bitta o‟zgarmas tok manbai E dan
ta„minlanadi, ular aylanuvchi momentlari bir – biriga qarshi yo‟naladigan
qilib
ulangan. Aylanuvchi momentlar M
1
va M
2
ning qiymati mos ravishda quyidagiga
teng.
1
1
1
1
I
B
C
M
(8.6)
2
2
2
2
I
B
C
M
(8.7)
bunda C
1
va C
2
– ramachalarning geometrik
o‟lchamlari va ulardagi
sim uramlar soni bilan
aniqlanadigan o‟zgarmas koeffitsientlar; B
1
va B
2
–
ramachalar joylashgan joydagi magnit induktsiyalari; I
1
va I
2
– ramachalardan utayotgan tok kuchlari.
Ramachalar qarshiligi teng, ya„ni R
1
=R
2
va
R=R
t
bo‟lsa,
I
1
=I
2
va
M
1
=M
2
bo‟lib,
quzg‟aluvchi sistema muvozanat holatda bo‟ladi.
Agar
termometr
qarshiligi
o‟zgargan
ramachalardan
birida tok kuchayadi, shu sababli
momentlar muvozanati bo‟ziladi. Quzg‟aluvchan
sistema esa harakat qiladi. Toki kuchaygan
ramaga magnit induksiyasi katta tirqishga kiradi.
Ma„lum bir holatda ramachalar momenti muvozanatlashadi.
2
2
2
1
1
1
I
B
C
I
B
C
(8.8)
Bu tenglamadan
1
2
1
2
1
2
2
1
B
B
C
B
B
C
C
I
I
(8.9)
kelib chiqdi. I
1
va I
2
ning ta„minlash manbai E orqali
ifodalangan qiymatlarini
qo‟ysak, quyidagi natijaga ega bo‟lamiz:
1
2
1
2
2
1
B
B
C
R
R
t
R
R
R
E
R
R
E
t
t
(8.10)
f
B
(8.11)
Shuning uchun
f
R
R
R
R
t
1
2
(8.12)
54
;
1
2
R
R
R
R
f
t
(8.13)
R, R
1
va R
2
– doimiy kattaliklar bo‟lgani uchun quzg‟aluvchan sistemaning
burilish burchagi termometr
qarichining
qiymatiga bog‟liq.
t
R
f
(8.14)
Shunday qilib, quzg‟aluvchan sistemaning burilish burchagi yoki M
1
va M
2
momentlar teng bo‟lgandagi (sistemaning muvozanat holati) logometr ko‟rsatkichi
termometr qarshiligiga bog‟liq va ta„minlash kuchlanishiga bog‟liq emas.
