~ 70 ~
ISSN:
2181-1695
OAK:
01-08/1819/6
www.herald.kokanduni.uz
OʻZINI-OʻZI BOSHQАRISH ORGАNLАRINING IJTIMOIY-IQTISODIY RIVOJLАNISHINI
BOSHQАRISHNI BАHOLАSH MАSАLАLАRI
Otabek Rasulov Salimovich
Fargʻona politexnika insitituti mustaqil izlanuvchisi
Email:
otabekrasulov8400@gmail.com
Tel.: +998 90 628 00 71
MAQOLA HAQIDA
ANNOTATSIYA
Qabul qilindi:
24-sentabr 2023-yil
Tasdiqlandi:
26-sentabr 2023-yil
Jurnal soni:
8
Maqola raqami:
15
DOI:
https://doi.org/10.54613/ku.v8i8.807
Mazkur maqolada oʻzini-oʻzi boshqarish organlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini boshqarishni
baholash masalalari bayon qilingan. Tadqiqot ishiga doir bir qator ilmiy ishlar oʻrganilib, oʻzini-oʻzi
boshqarish organlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini boshqarishni baholashning ayrim jihatlari
bayon qilingan.
KALIT SO‘ZLAR/
Ключевые слова/
keywords
davlat
boshqaruvi, oʻzini-oʻzi boshqarish,
organlari, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish,
hudud
Kirish.
Oʻzbekiston Respublikasini hududiy rivojlantirish
boʻyicha bugungi talab va ehtiyojlar koʻlamiga javob berish sharoitida
oʻzini-oʻzi boshqarish organlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining
boshqaruv
mexanizmlarini
takomillashtirishning
ilmiy-uslubiy
taʼminotini
rivojlantirish zarurati, davlat boshqaruviga samarali
yondashuvlarni rivojlantirish va transformatsiyalashning milliy
maqsadlariga erishish zarurligi bilan asoslangan. Oʻzini-oʻzi boshqarish
organlarining oʻzida mamlakat iqtisodiyotini tashkil etishning asosiy
elementlaridan
birini ifoda etadi, u Oʻzbekiston Respublikasining eng
koʻp sonli maʼmuriy-hududiy birliklari va mamlakat hududiy
tuzilmasining muhim boʻgʻinlaridan biri boʻlib, davlat statistika xizmati
maʼlumotlariga koʻra ularning soni 2023-yil 1-yanvar holatiga koʻra
1062 tani tashkil etadi. Ular, shuningdek,
aholi uchun eng yaqin
hokimiyat boʻgʻini sifatida namoyon boʻladi. Biroq oʻzini-oʻzi
boshqarish organlari davlatning tartibga soluvchi siyosati bilan qamrab
olinmagan, bir tomondan, mahalliy oʻzini-oʻzi boshqarish idoralarining
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish natijalari uchun oshirilgan masʼuliyatini
ifodalasa, boshqa tomondan, ham oʻzini-oʻzi boshqarish organlarini
boshqarishning ichki tizimida, ham hokimiyatning
yuqori darajalari
bilan oʻzaro munosabatlarda tashkiliy-boshqaruv xarakteridagi
muammolar va disproporsiyalarning mavjudligini koʻrsatadi.
Xalqaro amaliyotda hozirgi vaqtda muammolarni aniqlash va
ulardan zamonaviy sharoitlarni (jamoatchilik fikrining ahamiyati va
taʼsirining oʻsib borishi, boshqaruv
jarayonlarining raqamlashuvi,
mahalliy boshqaruvni baholashga yangicha talablarning shakllanishi,
hududlar rivojlanishini strategik boshqarishning kompleks tizimini
qurish zarurati va boshqalar) hisobga olgan holda ulardan foydalanish
samaradorligini oshirish boʻyicha tavsiyalarni shakllantirishga obyektiv
zarurat mavjud. Jahon nazariyasi va amaliyotining tahlili hozirgi kunda
ham
oʻzini-oʻzi
boshqarish
organlarining
ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishining boshqarish
tizimi mohiyatini tushunishga, ham uni
boshqarishni baholashga yetarli darajada koʻp sonli turlicha
yondashuvlarning mavjudligidan dalolat berib turibdiki, bu bir vaqtning
oʻzida ham hokimiyatning turli darajalari, ham mahalliy xizmatlarning
bevosita isteʼmolchisi boʻlgan jamoatchilik va biznes subyektlari
tomonidan monitoring va nazorat qilish jarayonini murakkablashtiradi.
Shundan kelib chiqib, ayrim yagona uslubiy yondashuvni ishlab chiqish
talab etiladi va u boshqarishni obyektiv baholashni oʻtkazish, shu bilan
birga, mahalliy darajada ijtimoiy va iqtisodiy siyosatni oʻz
vaqtida
muvofiqlashtirish imkonini beradi.
Oʻzbekiston Respublikasi boshqaruvida, mahalliy oʻzini-oʻzi
boshqarishda shaffoflik va ochiqlik darajasining yetarli emasligi, ayrim
ijtimoiy nazorat institutlari faoliyat yuritishining faqat rasmiy xarakteri,
shuningdek mahalliy xizmatlar sifatidan qoniqish darajasining pastligi,
mahalliy hamjamiyatlarni oʻzini-oʻzi boshqarish organlarining ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishining jarayoniga yanada faolroq jalb qilish, shu
jumladan, quyi boshqaruvda va Oʻzbekiston aholisi hayotida zamonaviy
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yanada faolroq qoʻllash
zaruratini asoslab beradi. Mahalliy darajada strategik rejalashtirish
sohasida
tashkiliy-boshqaruv muammolari, strategik hujjatlarning
shablon tusidaligi (hududiy oʻziga xoslik va mahalliy aholining jalb
etilganligini hisobga olmagan holda oʻzini-oʻzi boshqarish organlarining
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining uzoq muddatli maqsadlariga erishish
samaradorligiga salbiy taʼsir koʻrsatadi, bu esa quyi darajada strategik
rejalashtirishni amalga oshirish nazariyasi va amaliyotida shakllangan
uslubiy yondashuvlarni tanqidiy qayta koʻrib
chiqishning maqsadga
muvofiqligini asoslab, ushbu mavzuning dolzarbliligini bildiradi.
