Jamoat transporti shuningdek, jamoat transporti

Download 320 Kb.
bet	1/5
Sana	14.04.2024
Hajmi	320 Kb.
	#195445

Bog'liq
Jamoat transporti
3.АЛОКА ГУРУХИ УМУМИЙ вазиф, 5.ҚУТҚАРУВ ГУРУҲИ БОШЛИҒИ вазиф, 13107 2 7735896E2718C5E0727E9E13A4CFA6A6F86F0AB9, Cover ict stb indd-www.hozir.org, Interferentsion manzarani hosil qilishda manba oʻlchamining ta’s-fayllar.org, 2 lab, MUSTAQIL ISH DAVULOVA M, DAVULOVA MUBORAK O’rnatilgan tizimlar” fanidan 1 amaliy topshriq, O\'RNATILGAN TIZIMLAR fanidan MUSTAQIL ISH 1. DAVULOVA M, 22.04 guruh talabasi Xayitova Kamolotng alohida yordamga muhtoj bolalarning talim olishi nazariy tahlil qilish, Farg`ona iqtisodiy geografik rayoni Andijon viloyati transporti (6), Nurmatova Onajon Ona-tili, Nurmatova Onajon O\'qtuvching Nutuq madanyati, Yesanqulova Dilrabo 5-kurs 502-gurux talabasi Pedagogik mahorat fanidan, Fargona viloyati tayyor

Jamoat transporti Jamoat transporti(shuningdek, jamoat transporti, jamoat transporti,ommaviy tranzit yoki oddiygina tranzit sifatida ham tanilgan) bu umumiy jamoat foydalanishi mumkin bo'lgan,odatda jadval bo'yicha boshqariladigan va belgilangan tartibda boshqariladigan shaxsiy transportdan farqli o'laroq, guruhli sayohat tizimlari bo'yicha yo'lovchilar uchun transport tizimi marshrutlar va bu har bir sayohat uchun belgilangan to'lovni oladi.[1][2] Qattiq ta'rif yo'q; Encyclopædia Britannica jamoat transporti shaharlar ichida ekanligini ta'kidlaydi[3]va jamoat transporti haqida gap ketganda havo qatnovi ko'pincha o'ylamaydi-lug'atlarda "avtobuslar, poezdlar va boshqalar" kabi so'zlar qo'llaniladi.[4]Jamoat transportiga misol tariqasida shahar avtobuslari, trolleybuslar,tramvaylar(yoki yengil temir yo'l ) va yo'lovchi poezdlari,tez tranzit(metro/metro/er osti va boshqalar)va paromlar kiradi.Shaharlar o'rtasidagi jamoat transportida aviakompaniyalar, avtobuslar va shaharlararo temir yo'l ustunlik qiladi.Dunyoning ko'plab mamlakatlarida tezyurar temir yo'l tarmoqlari rivojlanmoqda. Aksariyat jamoat transporti tizimlari qatʼiy belgilangan marshrutlar boʻylab chiqish tushirish punktlari oldindan belgilangan jadval boʻyicha ishlaydi,eng tez-tez uchraydigan xizmatlar esa yoʻlga chiqadi(masalan: “har 15daqiqada” kunning istalgan vaqtiga rejalashtirilganidan farqli oʻlaroq). Biroq,ko'pchilik jamoat transporti sayohatlari boshqa sayohat usullarini o'z ichiga oladi,masalan,yo'lovchilar piyoda yurish yoki poezd stantsiyalariga kirish uchun avtobus xizmatlarini olish.[5]Birgalikda taksilar dunyoning ko'p joylarida qat'iy jamoat transporti liniyalari bilan raqobatlasha oladigan yoki yo'lovchilarni almashish joylariga olib kelish orqali ularni to'ldirishi mumkin bo'lgan talab bo'yicha xizmatlarni taklif qiladi. Paratransit ba'zan talab past bo'lgan hududlarda va uyma-uy xizmatga muhtoj odamlar uchun ishlatiladi.[6] Shahar jamoat transporti Osiyo,Shimoliy Amerika va Evropada sezilarli darajada farqlanadi.Osiyoda foyda ko'rishga qaratilgan,xususiy mulkka tegishli va ommaviy savdoga qo'yilgan ommaviy tranzit va ko'chmas mulk konglomeratlari asosan jamoat transporti tizimlarini boshqaradi.[7][8]Shimoliy Amerikada shahar tranzit idoralari ko'pincha ommaviy tranzit operatsiyalarini amalga oshiradilar.Evropada ham davlat,ham xususiy kompaniyalar asosan ommaviy tranzit tizimlarini boshqaradi. Geografik,tarixiy va iqtisodiy sabablarga ko'ra, xalqaro miqyosda jamoat transportidan foydalanish va ko'lami bo'yicha farqlar mavjud.Qadimgi dunyo mamlakatlari o'zlarining eski va zich shaharlariga xizmat ko'rsatadigan keng va tez-tez tizimlarga ega bo'lishsa-da,Yangi Dunyoning ko'plab shaharlarida kengroq va kamroq keng qamrovli jamoat transporti mavjud. Xalqaro jamoat transporti assotsiatsiyasi(UITP) jamoat transporti organlari va operatorlari,siyosat qarorlarini qabul qiluvchilar, ilmiy institutlar va jamoat transporti taʼminoti va xizmat koʻrsatish sanoati uchun xalqaro tarmoqdir.Unga dunyoning turli burchaklaridan 92mamlakatdan 3400nafar aʼzo bor. So'nggi yillarda ba'zi boy shaharlarda jamoat transportidan foydalanishning pasayishi kuzatildi.Bir qator manbalar bu tendentsiyani masofaviy ishlash,sayohatlarni taqsimlash xizmatlari va avtomobil kreditlarining ko'plab mamlakatlarda nisbatan arzonligi mashhurligi bilan bog'laydi.Toronto,Parij,Chikago va London kabi yirik shaharlarda bu pasayish kuzatildi va yo'lkiralarni pasaytirish va elektron skuterlar va elektron velosipedlar kabi yangi transport turlarini rag'batlantirish orqali aralashishga harakat qilishdi.[9] Xususiy transportda jamoat transportidan foydalanishning emissiya va boshqa atrof-muhitga ta'siri kamayganligi sababli,ko'plab mutaxassislar iqlim o'zgarishini yumshatishning muhim taktikasi sifatida jamoat transportiga investitsiyalarning ko'payishini ta'kidladilar.[10] Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash] Massachusets shtatining Nyuton shahridagi erta trolleybus Jamoat ijarasi uchun mo'ljallangan transport vositalari birinchi paromlar kabi eski va eng qadimgi jamoat transporti suv transporti bo'lgan: odamlar quruqlikda (ba'zan guruh bo'lib va ziyoratgohlarda,Injil va Kenterberi ertaklari kabi manbalarda qayd etilgan) yoki (da).kamida Evroosiyo va Afrikada)bir hayvon minib.[11]Paromlar yunon mifologiyasida paydo bo'ladi-Qadimgi Yunonistondagi jasadlar ularni Hadesga olib borishi uchun paromchi Charonga pul to'lash uchun tillari ostida tanga bilan ko'milgan.[12] Jamoat transportining ba'zi tarixiy shakllariga 17-asrdan boshlab Evropa kanallarining o'ziga xos xususiyati bo'lgan vagonlar o'rtasida qat'iy yo'nalish bo'ylab sayohat qiluvchi stend va pul to'laydigan yo'lovchilarn tashiydigan otli qayiq kiradi.Kanalning o'zi infratuzilma shakli sifatida qadimgi davrlarga borib taqaladi-qadimgi misrliklar Asvan kataraktasini chetlab o'tish uchun,albatta,yuk tashish uchun kanaldan foydalanganlar-va xitoylar ham urushayotgan davlatlar davridan boshlab suv tashish uchun kanallar qurganlar[13]miloddan avvalgi 5-asrda. Bu kanallar jamoat transporti ijarasi uchun ishlatilganmi yoki yo'qligi noma'lumligicha qolmoqda; Xitoydagi Katta kanal(miloddan avvalgi 486 yilda boshlangan) asosan don tashish uchun xizmat qilgan. Shahar ichidagi birinchi uyushgan jamoat tranzit tizimi bo'lgan omnibus 1662-yilda Fransiyaning Parij shahrida paydo bo'lgan ko'rinadi,garchi Carrosses à cinq sols xizmati asoschisi Blez Paskaldan bir necha oy o'tib muvaffaqiyatsiz tugadi.1662-yil avgustda vafot etgan; omnibuslar keyingi 1826-yilda Fransiyaning Nant shahrida paydo bo'lganligi ma'lum. Omnibus Londonga 1829-yilning iyulida taqdim etilgan.[14] Birinchi yo'lovchi otliq temir yo'l 1806-yilda ochilgan:u Buyuk Britaniyaning janubi-g'arbiy Uelsdagi Suonsi va Mumbles o'rtasida joylashgan.[15]1825-yilda Jorj Stivenson Angliyaning shimoli-sharqida Stokton va Darlington temir yo'llari uchun Lokomotsiyani qurdi,bu dunyodagi birinchi jamoat temir yo'li.1863-yilda Londonda dunyodagi birinchi bugʻ bilan ishlaydigan yer osti temir yoʻli ochilgan[16].Keyingi 10yil ichida shahar uchun sanoat rivojlanishi bilan ta'minlangan transport va texnik jihozlar doimiy ravishda yangilanib bordi,bu shahar jamoat transportini modernizatsiya qilish jarayonini tezlashtirdi va qoloq ko'rsatkichlarga ega bo'lgan tashish asta-sekin yo'q qilindi.Vagon va vagon ketma-ket tramvaylar,trolleybuslar va avtobuslarga almashtirildi. Birinchi muvaffaqiyatli elektr tramvay 1888-yilda Florida shtatining Tallahassi shahridagi Union Passenger Railway uchun 11milya yo'l uchun qurilgan. Elektr tramvaylari avvalgilariga qaraganda og'irroq yo'lovchi yuklarini tashishi mumkin edi, bu esa tariflarni pasaytirdi va tranzitdan foydalanishni rag'batlantirdi.Richmond muvaffaqiyatidan 2yil o'tgach, Amerikada o'ttiz ikki mingdan ortiq elektr tramvaylari ishlay boshladi.Elektr tramvaylari ham Amerikadagi birinchi metro tizimiga yo'l ochdi.Elektr tramvaylaridan oldin bug 'bilan ishlaydigan metrolar ko'rib chiqildi. Biroq, ko'pchilik chavandozlar bug 'dvigatellaridan tutun bilan to'ldirilgan metro tunnellaridan qochishlariga ishonishdi. 1894-yilda Boston Qo'shma Shtatlardagi birinchi metroni,Tremont ko'chasidagi savdo hududi ostidagi 1,5milya tunnelda elektr tramvay liniyasini qurdi.Tez orada boshqa shaharlar ham ergashib, keyingi o'n yilliklarda minglab kilometrlik metro qurdilar[17] 1960-yillardan boshlab dengiz transportining ahamiyati pasayib ketdi,ammo an'anaviy kemalar vagidrofoillar foydalanishda qolmoqda. 2020-yil mart oyida Lyuksemburg poyezdlar,tramvaylar va avtobuslar uchun tariflarni bekor qildi va barcha jamoat transportlarini bepul qilgan dunyodagi birinchi davlatga aylandi.[18] Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash] Havo ko'tarish Havo tramvayi Funifor Kresloda lift Olinadigan stul Funitel Gondola lifti Dengiz transporti Parom Kabel paromi Reaktsiya paromi Suv taksisi Quruqlik transporti Shaxsiy jamoat transporti Velosipedlarni taqsimlash tizimi Skuter almashish tizimi Avtomobil almashish Shaxsiy tezkor tranzit Temir yo'l transporti Shaharlararo temir yo'l Tezyurar temir yo'l Maglev Shahar temir yo'l tranziti Aeroportda temir yo'l aloqasi Atmosfera temir yo'li Avtomatlashtirilgan yo'l transporti Kabel Avtomobil Kabel temir yo'li Yo'lovchi temir yo'li Yuqori temir yo'l Funikulyor Eğimli lift Yengil temir yo'l O'rta quvvatli temir yo'l tizimi Monorel Nishabli mashina Osma temir yo'l Odamlarni harakatga keltiruvchi Temir yo'llarni elektrlashtirish tizimi Tez tranzit Kauchuk shinali metro Tramvay Meros tramvayi Tramvay-poyezd Avtomobil transporti Jamoat transporti avtobus xizmati Tranzit avtobus Bog'langan avtobus Ikki burchakli avtobus Treyler avtobusi Relsiz poyezd Avtonom temir yo'l tezkor tranziti Qattiq avtobus Aeroport avtobusi Tez avtobus tranziti Ikki qavatli avtobus Ekspress avtobus xizmati Yo'naltirilgan avtobus Kauchuk shinali tramvaylar Yuqori qavat Past qavatli avtobus Midibus Bir qavatli avtobus Turistik trolleybus Trolleybus Shaharlararo avtobus xizmati Murabbiy Mikroavtobus Paratransit Taksi Xakni aravasi Taksini baham ko'ring Download 320 Kb.

Download 320 Kb.