Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism
2. O’tilgan mavzuni eslash:
-
Qanday harakat tekis harakat deb ataladi?
-
To'g'ri chiziqli harakat deb nimaga aytiladi? Unga misollar keltiring.
-
To'g'ri chiziqli tekis harakatni ta'nflab bering.
3. Yangi mavzuning bayoni
Kuzatishlarimizdan bir jism ikkinchi jismdan tez yoki sekin harakatlanishini bilamiz. Masalan. velosiped odamdan tez, avtomobil odam va velosipeddan tez, poyezd- dan esa sekin harakat qiladi. Samolyotning harakati esa poyezdnikidan ham tezdir. Ular tekis harakatlanayotgan bo'lsin. 1 soatda odam o'rtacha 4,5 km, velosiped 30 km, avtomobil 90 km, poyezd 150 km. samolyot esa 900 km yo'lni bosib o'tishi mumkin.
Vaqt birligida bosib o'tilgan yo'l tezlik deb ataladi.
Jismning tekis harakatidagi tezligi jism bosib o'tgan yoining shu yo'lni bosib o'tish uchun ketgan vaqtga nisbati bilan aniqlanadi.
Yuqorida keltirilgan misolda odam tezligi 4,5 km/soat, velosiped tezligi 30 km/soat, avtomobil tezligi 90 km/soat, poyezd tezligi 150 km/soat, samolyot tezligi esa 900 km/soatga teng.
Harakat to'g'ri chiziqli bo'lganda ko'chish miqdor jihatdan bosib o'tilgan yo'lga teng bo'ladi. U holda tezlik formulasining vektor ko'rinishi quyidagicha ifodalanadi:
Ko'chish vektor kattalik bo'lganligi uchun tezlik ham vektor kattalikdir ya'ni uning yo'nalishi harakat yo'nalishida bo'ladi.
|
