49
3.
Qo‘pol xatoliklar yoki yanglishuv.
Muntazam xatolik
deb umumiy xatolikning takroriy o‘lchashlar mobaynida
muayyan qonuniyat asosida hosil bo‘ladigan, saqlanadigan yoki o‘zgaradigan
tashkil etuvchisiga aytiladi.
Umumiy xatolikni quyidagicha tasvirlashimiz mumkin:
3.17-расм. Ўлчаш хатоликлари:
m
– muntazam xatolik;
t
– tasodifiy xatolik;
q
– qo‘pol xatolik.
Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turli tuman bo‘lib, tahlil va
tekshiruv asosida ularni aniqlash va qisman yoki butkul
bartaraf etish mumkin
bo‘ladi. Muntazam xatoliklarning asosiy guruhlari quyidagilar hisoblanadi:
Uslubiy xatoliklar;
Asbobiy (qurilmaviy) xatoliklar;
Sub’ektiv xatoliklar.
O‘lchash usulining nazariy jihatdan aniq asoslanmaganligi natijasida uslubiy
xatolik kelib chiqadi.
O‘lchash vositalarining konstruktiv kamchiliklari
tufayli kelib chiqadigan
xatolik asbobiy xatolik deb ataladi. Masalan: asbob shkalasining noto‘g‘ri
graduirovkalanishi
(darajalanishi),
qo‘zg‘aluvchan
qismning
noto‘g‘ri
mahkamlanishi va hokazolar.
Sub’ektiv xatolik - kuzatuvchining aybi bilan kelib chiqadigan xatolikdir.
м
қ
т
