102
I guruhga –
xom-ashyo, tabiiy yonilg‘i (foydali qazilmalar, tabiiy qurilish
materiallari, qimmat baho toshlar, minerallar va h.k.)lar tegishlidir.
II
guruhga – materiallar (yonuvchi-moylovchi materiallar, tekistil, engil, og‘ir
va boshqa sanoat uchun materiallar, o‘rmonchilik materiallari, elektr va radiotexnika
va sanoati materiallari va h.k.)
III
guruhga – sarf bo‘luvchi mahsulotlar (oziq-ovqat
mahsulotlari, dori-
darmon vositalari va h.k.).
IV
guruhga – ta’mirlanmaydigan mahsulotlar (radiotexnika elementlari –
masalan, rezistorlar,
kondensatorlar va boshqalar; mashinasozlik elementlari
mahsulotlari – masalan, gaykalar, boltlar, tishli g‘ildiriklar va boshqalar; dvigatellar
va bir martalik foydalaniladigan harakatlanuvchi qismlar; pirotexnika mahsulotlari
va boshqalar).
V
guruhga – ta’mirlanadigan mahsulotlar (radiotexnik qurimalar, texnologik
va
sinov qurilmalari, qishloq xo‘jalik va transport mashinalar, va turli xil
maqsadlarga mo‘ljallangan kompleks va optik-mexanik tizimlar).
Sanoat mahsulotlarining birinchi sinfiga I, II, III; ikkinchi sinfiga esa IV, V
guruhlari mansubdir.
Mahsulotning ko‘rsatilgan tavsiflanishining qo‘llanishi
quyidagi amallarni
bajarishda bir qator engilliklar yaratadi:
muayyan guruh mahsulotining birgina ko‘rsatkichining nomlarini
tanlashda;
mahsulotdan foydalanish sohasini aniqlashda;
bir yoki bir nechta asos bo‘luvchi namunalar sifatida tanlab olishda;
mahsulotning sifat ko‘rsatkichlari nomlariga davlat standartlarining
tizimlarini yaratishda.
Sifat tizimlarida mahsulot sifatini baholashning
uslubiy asoslariga, ayniqsa,
mahsulotni majburiy va ixtiyoriy sertifikatlashtirishda alohida talablar qo‘yiladi,
bunda quyidagilar deyarli to‘liq ta’minlanadi:
mahsulotning iste’moldagi hamma xossalarini kompleks tahlili va xolisona
baholanishi, xavfsizliligi va ekologikligi namoyon bo‘lish imkoniyati;
103
keltirilgan baholanishga asoslanib, iste’molchi tomonidan mahsulotning
ishlatilishdagi va ekologikligidan xavfdan hamda
mahsulot va uning sifatini
(amaldagi bozor sharoitida) noto‘g‘ri baholanish xavfidan ijtimoiy himoya qilishga
zamin yaratish.
Mahsulot sifatini boshqarish bu mahsulotni yaratish davrida, ekspluatatsiya
qilish jarayonida yoki iste’mol qilishda sifat ko‘rsatgichlarini kerakli darajada tutib
turish uchun harakatdir.
