|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 262
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
axborotni rivojlantirish (bilim, ko‘nikma va malakalarni amaliyotda mustahkamlash va
qo‘llash);
axborotni assimilyatsiya qilishni nazorat qilish;
axborot bilan ishlash jarayonini tuzatish.
Biroq, aksariyat olimlarning fikriga ko‘ra, eng tizimlisi o‘qitishning maqsad va funktsiyalari,
tashkiliy-didaktik tamoyillari, mazmuni, shakllari va usullarining birligini aks ettiruvchi o‘quv
jarayonining tuzilishidir.
Oliy ta’lim muassasalarida ta’limning maqsadlari haqida gapirganda shuni ta’kidlash
kerakki, ta’lim jarayonining tizimli boshlanishi mutaxassislar tayyorlashning ijtimoiy
buyurtmasidir . U federal va mintaqaviy, hatto ishlab chiqarish darajasida ham
shakllanadi. Ijtimoiy buyurtma mutaxassislarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini
oshirishga bo‘lgan ehtiyojlarni, ularning kasbiy malakasi darajasiga qo‘yiladigan talablarni,
mutaxassisning malaka tavsiflarini (modelini) va boshqalarni aks ettiradi.
O‘quv jarayoni turli darajalarda amalga oshiriladi va tsiklikdir. O‘quv jarayoni sikllari
rivojlanishining eng muhim ko‘rsatkichi pedagogik ishning didaktik maqsadlaridir.
Kadrlar tayyorlash tizimining umumiy maqsadi o‘z oldiga qo‘yilgan vazifa va funksiyalarni
maqsadga muvofiq samarali bajara oladigan mutaxassislarning yuqori kasbiy mahoratini
ta’minlashdan iborat. Ta’limning umumiy maqsadi va o‘quv predmetining mazmuni asosida
shaxsiy maqsadlar shakllanadi. Shu bilan birga, tinglovchilarning yosh xususiyatlari va
tayyorgarlik darajasi, qo‘llaniladigan o‘qitish usullari va vositalari hisobga olinadi.
O‘quv maqsadlarini shakllantirishda uzluksiz ta’lim tizimi asos bo‘lgan uslubiy qoidalar
muhim rol o‘ynaydi:
fuqarolarga tegishli ta’lim olish va takomillashtirishda teng imkoniyatlarni ta’minlash;
ta’lim jarayonini insonparvarlashtirish va demokratlashtirishni ta’minlash;
moslashuvchanlikni, innovatsiyalarga ochiqlikni, oliy, qo‘shimcha kasb-hunar va oliy o‘quv
yurtidan keyingi ta’limning barcha turlari va shakllarini maqbul uyg‘unligini ta’minlash.
O‘quv maqsadlarini tasniflashda ko‘plab yondashuvlar mavjud. Shunday qilib, maqsadlar
quyidagi asoslar bo‘yicha tasniflanadi:
ularning umumiyligi o‘lchovi (global, umumiy va xususiy maqsadlar);
ularni shakllantirish va erishish uchun mas’ul bo‘lgan ta’lim tuzilmalariga munosabat
(davlat, umumiy universitet, fakultet, sobor maqsadlari);
shaxsning rivojlanishiga rahbarlik qilinadigan quyi tuzilmalar (shaxsning ehtiyoj-
motivatsion, hissiy-irodaviy, kognitiv sohalarini rivojlantirish maqsadlari).
Pedagogikaning maqsadi bir hil maqsad vazifalarga ega bo‘lgan turli fanlarning element va
qismlarini bir butunga birlashtirishga yo‘naltirilgan integratsiyani amalga oshirishda
o‘qituvchilarga yordam berishdir. Ko‘p yillik kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, boshlang‘ich sinf
o‘quvchilari, keyinchalik esa bitiruvchilar u yoki bu fanlarni o‘rganib, boshqa fanlarni o‘rganishga
qiynaladi, ularda mustaqil fikrlash, olingan bilimlarga o‘xshash yoki yangi vaziyatlarga ko‘chira
bilish ko‘nikmalari etishmaydi.
Bularning hammasi dars jarayonida turli fanlar bo‘yicha mashg‘ulotlarning o‘zaro
kelishmovchiligi tufayli sodir bo‘lmoqda. Bu holatda integratsiya bir predmet bo‘yicha bilimlarni
ikkinchisiga ko‘chirish va faoliyatning almashinishi emas, balki zamonaviy fanlar integratsiyasi
yo‘nalishlarini aks ettiruvchi yangi didaktik ekvivalentlarni yaratish jarayonidir. Qator olimlar
maktab ta’limini integratsiyalashning muhimligiga e’tibor qaratsa, ba’zilari integratsiya darsni
samarali tashkil qilish vositasi, predmetlar aloqalarini yangi pog‘onalarga ko‘tarish shakli, deb
hisoblaydi.
Demak, integratsiya - o‘quvchining turli fanlar bo‘yicha kuzatishlari va xulosalarini
tasdiqlab yoki chuqurlashtirib beruvchi yangi dalillarni topib berish manbaidir. Ular faoliyatning
turli shakllarini almashib turishi orqali o‘quvchilarning charchashi va asabiylashishini oldini oladi.
|
| |
