|
Jizzax davlat pedagogika universiteti
|
| bet | 6/7 | | Sana | 11.05.2023 | | Hajmi | 367 Kb. | | #58705 |
Bog'liq 71e1a705-c722-4583-abae-f8d5a4042a7c, Kirish, 1. Tasviriy san\'at to\'garak rejasi va jurnali, - Mirzanabiyeva Sevinch PM-U1-23 - ORALIQ NAZORAT, - adahamova mavluda pm u1-23 - ORALIQ NAZORAT, 16, Ma\'lumotlar bazasi (Sh.Nazirov, A.Ne\'matov, R.Qobulov, N.Mardonova), 319 20.05.2021, yangi ish reja, 16-maktab OTM 2022-2023., 1685449028 (3), Fanning nomi Akademik yozuv mustaqil ish mavzu taqriz, annotat-fayllar.org, 1xf, Reja. Iqlim ko`rsatkichlari va uning inson salomatligiga ta`siri6.5-shakl
Silindrning kuzatuvchiga qaratilgan oldingi yarim qismi ko‘rinadi, orqa tomondagi qismi esa ko‘rinmaydi. Shunga asosan, kesimning frontal proeksiyasidagi A2G2K2C2B2 qismi ko‘rinadi, B2F2E2D2A2 qismi esa ko‘rinmas qilib chiziladi. Bu nuqtalarni tartib bilan tutashtirib, tekis egri chiziq – ellips hosil qilinadi.
9.6-rasm
2.2. Sirtni to‘g‘ri chiziq bilan kesilishi
To’g’ri chiziq bilan sirtlarning kesishish nuqtalari sirtlarning tekislik bilan kesishish chizig’ini yasashga asoslanib topiladi. Umuman, biror a to’g’ri chiziq bilanF sirtning kesishish nuqtasi quyidagicha aniqlanadi (9.6-rasm): Berilgan a to’g’ri chiziq orqali ixtiyoriy yordamchi R tekislik o’tkaziladi. R a. F sirt bilan R tekislikning kesishish chizig’i m yasaladi. F∩R=m. m chiziq bilan berilgan a to’g’ri chiziqning kesishish nuqtasi V belgilab olinadi: a∩m=V. Ma’lumki, berilgan to’g’ri chiziq orqaliistalgancha tekislik o’tkazish mumkin. Agaryordamchi tekislik proyeksiyalovchi vaziyatdao’tkazilsa, masalaning yechilishi soddalashadi. Silindrik yoki konus sirtlar berilgan bo’lsa, to’g’ri chiziq orqali silindr yasovchilariga parallel yoki konus uchidan o’tuvchi tekislik o’tkazish maqsadga muvofiq bo’ladi.
9.7-rasmda a to’g’ri chiziq bilan F og’ma elliptik silindrning kesishish nuqtalarini yasash yaqqol tasvirda, 9.8-rasmda esa tekis chizmada ko’rsatilgan. Kesishish nuqtalari E va E1 larni yasash tartibi quyidagicha:
^ berilgan a to’g’ri chiziq orqali silindrning yasovchilariga parallel qilib ixtiyoriy Q tekislik o’tkaziladi. Buning uchun a to’g’ri chiziqqa tegishli ixtiyoriy A nuqtani belgilab olib, u orqali b to’g’ri chiziqni silindrning yasovchilariga parallel qilib o’tkaziladi. Kesishuvchi a va b to’g’ri chiziqlar Q tekislikni ifodalaydi; ^ Q tekislik bilan F silindrning kesishish chiziqlari ℓ va ℓ1 yasovchilar yasaladi. Q tekislik va silindrning asos tekisligi R ning o’zaro kesishish chizig’i BS yasaladi. BS to’g’ri chiziqning silindr asosi m bilan kesishish nuqtalari 1 va 2 orqali ℓ va ℓ1 yasovchilar (kesishish chiziqlari) o’tkaziladi; S berilgan a to’g’ri chiziq bilan ℓ va ℓ1 yasovchilarning kesishish nuqtalari E va E1 belgilab olinadi. Asosi N tekislikka tegishli bo’lgan to’g’ri doiraviy
konus sirti bilan a to’g’ri chiziqning kesishishi va 9.9-9.10-rasmlarda tasvirlangan. Bu holda a to’g’ri chiziq orqali o’tuvchi yordamchi tekislik konusning uchidan o’tkaziladi.
9.7-rasm
9.8-rasm
Rasmllarda bunday tekislik o’zaro kesishuvchi a va h to’g’ri chiziqlar orqali Ээberilgan. Bunda h gorizontal to’g’ri chiziq konusning S uchidan utadigan qilib o’tkazilgan hэS.
9.9-rasm 9.10-rasm
P tekislikning PH gorizontal izini yasab olamiz. Buning uchun a to’g’ri chiziqning aH′ gorizontal izini topib, u orqali gorizontalning gorizontal proyeksiyasi h′ ga parallel qilib PH iz o’tkaziladi. Konusning m′ asosi tekislikning PH izi bilan 2′ va 3′ nuqtalarda kesishadi. 2′ va 3′ nuqtalar S′ bilan tutashtirib, S′2′ va S′3′
yasovchilar hosil qilinadi. Bu yasovchilar a′ to’g’ri chiziq bilan kesishib, E′va E1′ nuqtalarni xosil qiladi. E′ va E1′ nuqtalardan proyeksion bog’lanish chiziqlari o’tkazilib, a″ to’g’ri chiziq bilan kesishish nuqtalari E″ va E1″ belgilab olinadi.
9.11-rasmda xususiy holda berilgan a(a′, a″) va b(b′, b″) to’g’ri chiziqlarning to’g’ri doiraviy konus bilan kesishish nuqtalarini yasash ko’rsatilgan a to’g’ri chiziq gorizontal proyeksiyalovchi, b to’g’ri chiziq frontal proyeksiyalovchi bo’lganligi sababli kesishish nuqtalarining bittadan proyeksiyalari E′va F″≡L″ (mos ravishda gorizontal va frontal proyeksiyalari) ma’lum bo’lib qoladi. Ularning ikkinchi proyeksiyalarning topilishini rasmdan ko’rib tushunish qiyin emas.
To’g’ri chiziqning sfera bilan kesishishi 9.12-rasmda tasvirlangan. a(a′, a″) to’g’ri chiziqning sfera bilan kesishish nuqtalarini yasash uchun bu to’g’ri chiziq orqali M(Mn) gorizontal proyeksiyalovchi tekislik o’tkaziladi. Bu tekislik sferani diametri 1′2′ kesmaga teng bo’lgan aylana bo’yicha kesadi. 1′2′ diametrli aylananing gorizontal proyeksiyasi tekislikning MH izi bilan ustma-ust tushadi: 1′2′MN. Berilgan a to’g’ri chiziq bilan 12 diametrli aylananing kesishish nuqtalari E va F larning proyeksiyalari V tekislik M ga parallel bo’lgan ixtiyoriy V tekislik bilan almashtirish orqal yasaladi. Agar a(a′, a′′) to’g’ri chiziq aylanish sirtining aylanish o’qi bilan kesishadigan vaziyatda berilgan bo’lsa (9.13-rasm), u holda to’g’ri chiziqni bu o’q atrofida aylantirib, uning aylanish sirti bilan kesishish nuqtalarini osongina yasash mumkin
9.12-rasm.
9.13-rasm.
10.7, a-rasmda asosi N tekislikka tegishli F og’ma konus tasvirlangan. Bu konusning yoyilmasini yasashda uchburchaklar usulidan foydalanamiz. Konusni o’ziga ichki chizilgan piramidaga approksimatsiyalaymiz. Konus yasovchilari (piramida qirralari)ning haqiqiy uzunliklarini yasash rasmda aylantirish usulida
bajarilgan. S1 yasovchini yoyilmaning boshlanish chizig’i deb olamiz. Chizma qog’ozining bo’sh joyida ixtiyoriy S0 nuktani belgilaymiz (10.7,b-rasm). 10.7,a-rasmdan S1 yasovchining haqiqiy uzunligi bo’lgan S″1″1 kesmani o’lchab va uni S0 nuqtadan chiqarilgai ixtiyoriy a0 to’g’ri chiziqqa qo’yib, 10 nuqtani hosil qilamiz. So’ngra So nuqtani markaz, S"21' ni radius qilib yoy chizamiz. Markazi 10 nuqtada va radiusi 1′2′ bo’lgan ikkinchi yoy chizamiz. Har ikkala yoylar o’zaro kesishib 20 nuqtani hosil qiladi. Yoyilmaning qolgan 30, 40, 50, ... nuqtalari ham shu tartibda yasaladi. Hosil bo’lgan F0 figura berilgan konus yon sirtining yoyilmasi bo’ladi. Uni konusning asosi – ellips bilan to’ldirib, to’la yoyilmani hosil qilamiz. F konus sirtidagi AВ egri chiziqqa Fo figurada A0V0 to’g’ri chiziq mos kelgan. Shuning uchun AВ – konusning geodezik chizig’i bo’ladi. Shuningdek, konusning hamma yasovchilari uning geodezik chizig’i bo’la oladi. 10.8,a,b-rasmda asosi H tekislikka tegishli va uni unga perpendikulyar bo’lgan to’g’ri doiraviy F konus Monj chizmasida berilgan. Bunday konus yon sirtining yoyilmasi doira sektoridan iborat bo’ladi.
a) b)
|
| |
