67
Dasturiy taʼminot operatsion tizim muvofiqligini talab qildi. Bunday operatsion
tizimlar katta va kichik turli xil tashqi qurilmalarga ega katta va kichik hisoblash
tizimlarida tijorat sohasida va ilmiy tadqiqot sohasida ishlashi kerak edi. Ushbu
qarama-qarshi talablarning barchasini qondirish niyatida
tuzilgan operatsion
tizimlar dizayn jihatidan juda murakkab ekanligini isbotladi. Ular minglab
dasturchilar tomonidan yozilgan koʻp millionlab montaj qatorlaridan iborat boʻlib,
minglab xatolarni oʻz ichiga olgan, bu esa cheksiz tuzatish oqimiga sabab boʻlgan
edi. Operatsion tizimning har bir yangi versiyasida baʼzi xatolar tuzatildi va boshqa
qoʻshimchalar kiritildi.
Oʻzining ulkan hajmi va koʻplab muammolariga qaramay,
uchinchi avlod
mashinalarida OS/360 va shunga oʻxshash boshqa operatsion tizimlar koʻpchilik
isteʼmolchilar ehtiyojlarini qondirdi. Operatsion tizimlarning ushbu avlodining eng
muhim yutugʻi multidasturlashni amalga oshira olishida edi. Multidasturlash — bir
protsessorda bir nechta dasturlar navbatma-navbat bajariladigan hisoblash
jarayonini tashkil qilish usulidir. Bitta dastur kiritish-chiqarish operatsiyasini
bajarayotganda, protsessor dasturning ketma-ket bajarilishida boʻlgani kabi (bitta
dasturli rejim) boʻsh turmaydi, balki boshqa dastur (koʻp dasturli rejim)ni bajaradi.
Bunday holda, har bir dastur boʻlim deb ataladigan oʻz operativ xotirasiga
yuklanadi.
Yana bir yangilik paydo boʻldi — spuling (
spooling
). Oʻsha
paytda spuling
hisoblash jarayonini tashkil qilish usuli sifatida aniqlangan, unga muvofiq vazifalar
perfokartalardan diskka hisoblash markazida paydo boʻlgan tezlikda oʻqiladi va
keyingi vazifa tugagach, diskdan yangi vazifa boʻshatilgan boʻlimga yuklandi.
Partiyali ishlov berish tizimlarini multidasturlash orqali amalga oshirish bilan bir
qatorda yangi turdagi operatsion tizim — vaqtni taqsimlash tizimlari paydo boʻldi.
