72
2000ʼni “yagona, universal operatsion tizim” qilish gʻoyasidan voz kechishga
majbur qildi.
Windows XP 2001-yilning yozida paydo boʻldi. Bu operatsion tizim “korporativ”
operatsion tizim yaʼni Windows XP Server hamda “uy” Windows XP Professional,
Windows XP Home naqllari chiqarilgan edi.
2004-yil oʻrtalarida Microsoft baʼzi muhim xususiyatlarni olib tashlagan holda
Longhorn (Windows Vista tizimining xomaki naqli)
operatsion tizimini qayta
ishlab chiqishga qaror qildi. Ushbu ishning natijasi 2007-yil boshida Windows
Vista operatsion tizimining chiqarilishi edi. Ushbu tizim ekspertlar va
foydalanuvchilarning aralash bahosini oldi. Windows Vistaʼning chiqarilishidan
keyingi ikki yil ichida foydalanuvchilarning faqat kichik bir qismi unga oʻtdi va
eng mashhuri vaqt sinovidan oʻtgan Windows XP edi.
2007-yil 30-yanvarda (oddiy foydalanuvchilar uchun) yangi operatsion tizim
Windows Vista paydo boʻldi. Chiqarilganidan beri Vista juda koʻp tanqidlarga
uchradi. Windows Vista texnologiya versiyasi boʻlib,
texnologiyalarni
faollashtirish uchun mustahkam poydevor boʻlishni maqsad qilgan, ularning
aksariyati foydalanuvchiga darhol koʻrinmaydigan tizim funksiyalari bilan bogʻliq.
Windows 7 — Microsoft kompaniyasining operatsion tizimlaridan boʻlib, u
Windows XP va Windows Vista oʻrnini egallagan va 2009-yil 22-oktyabrda
chiqarilgan. Windows 7ʼni ishlab chiqish rasmiy ravishda Windows Vista 2006-yil
oxirida chiqarilgandan soʻng darhol boshlandi, biroq baʼzi gʻoyalar Longhorn
loyihasida belgilandi, uning ustida ish 2001-yilda Windows
XP operatsion tizimi
chiqarilgandan keyin boshlangan. Dastlab Longhorn bir qator fundamental
yangiliklarni amalga oshirishni rejalashtirgan edi, ammo ushbu loyiha ustidagi uch
yillik ishdan so‘ng, ishlab chiquvchilar to‘liq ish tizimini yaratishga muvaffaq
boʻlishmadi. Longhornning chiqish sanalari doimo orqaga surildi va loyihani
saqlab qolish uchun keskin choralar ko‘rish kerak edi.
Windows 8 — Windows NT oilasiga mansub operatsion tizim boʻlib, Windows 7
dan keyingi qatorda turadi. Microsoft korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqilgan.
Yadro versiyasi 6.2. U 2012-yil 26-oktabrda sotuvga chiqdi. 2020-yil dekabr
holatiga koʻra, Windows 8 operatsion tizimining dunyoda Internetga kirish uchun
foydalaniladigan operatsion tizimining ulushi 1,4% ni tashkil etdi va Linuxdan
keyin yettinchi oʻrinda turadi. Server versiyasi Windows Server 2012 2013-yil iyul
holatiga koʻra 100 million litsenziya sotilgan. Microsoft 2016-yil 12-yanvarda
Windows 8 tizimini qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatdi.
Windows 8.1 — Microsoft korporatsiyasi tomonidan 17-oktyabr 2013-yilda ishlab
chiqarilgan Windows NT oilasining operatsion tizimi boʻlib, Windows 8 dan keyin
chiqarildi.
Ish stantsiyalari, shaxsiy kompyuterlar va portativ qurilmalar uchun
moʻljallangan; server vazifalarini hal qilish uchun moʻljallangan versiya Windows
Server 2012 R2 hisoblanadi. Windows 8 bilan taqqoslaganda, u grafik interfeys
bilan ishlashda bir qator yangilanishlar va oʻzgarishlarga ega. Windows 8.1, xuddi
73
Windows 8 kabi, sensorli kompyuterlarga qaratilgan, ammo uni klassik shaxsiy
kompyuterlarda ishlatish imkoniyatini istisno qilmaydi.
Windows 10 — bu Windows NT oilasi doirasida
Microsoft tomonidan ishlab
chiqilgan shaxsiy kompyuter hamda ish stantsiyalari uchun operatsion tizimdir.
Windows 8.1 dan keyin tizim 9 ni chetlab oʻtib, 10 raqamini oldi. Windows 10
ning server naqllari Windows Server 2016 va Windows Server 2019 deb
nomlanadi.
Tizim shaxsiy kompyuterlar, planshetlar, smartfonlar, Xbox One konsollari va
boshqalar kabi turli xil qurilmalar uchun yagona tizimga aylanishi moʻljallangan.
Yagona ishlab chiqish platformasi va barcha qoʻllab-quvvatlanadigan qurilmalarga
mos keluvchi universal ilovalarning yagona doʻkoni mavjud.
Windows 11 — Windows 10 operatsion tizimining davomchisi hisoblanib,
Microsoft tomonidan Windows NT oilasiga mansub boʻlgan shaxsiy kompyuterlar
uchun operatsion tizimdir. Uning ilk taqdimoti 2021-yil 24-iyunda boʻlib oʻtdi.
Windows 11 2021-yil 5-oktyabrda Windows 10
bilan ishlaydigan muvofiq
qurilmalar uchun Windows Update orqali bepul yangilanish sifatida chiqarildi.
Mac OS
Apple Macintosh shaxsiy kompyuterining evolyutsion tarixi 1976-yilda Stiv
Jobs va Stiv Voznyak 48 kb operativ xotira va MOS 6502 protsessor bilan
jihozlangan birinchi Apple kompaniyasini qurganlarida boshlangan. Applening ilk
modellarida SOS (
