|
-MAVZU
LINZALAR HAQIDA TUSHUNCHA
Pdf ko'rish
|
| bet | 107/134 | | Sana | 28.06.2024 | | Hajmi | 1,85 Mb. | | #266146 |
Bog'liq 6-sinf fizika uzb53-MAVZU
LINZALAR HAQIDA TUSHUNCHA
Yorug‘likning ikki muhit chegarasida qaytishi va sinishini ko‘rdik.
Amaliyotda sferik yuzalardan yorug‘likning sinishidan keng foyda -
laniladi.
Ikki yoki bir tomoni sferik sirt bilan chegaralangan shaffof
jismga
linza
deyiladi.
Odatda, linzalarni shishadan yasaladi. O‘rta
qismi chetki qismiga nisbatan qalin bo‘lgan linzalarni
qavariq
,
yupqa bo‘lganlarini
botiq linzalar
deyiladi. Sferik sirtlarning
O
1
va
O
2
markazlaridan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq
linzaning bosh optik o‘qi
deyiladi (115-rasm). Optik o‘qda yotgan linza markazidagi nuqta
linzaning optik markazi
deyiladi. Qavariq va botiq linzalardan nurning
o‘tishi turlicha bo‘ladi. Qavariq linzani olib, uni Quyosh nurlariga tik
holda tutaylik. Linzadan o‘tgan nurni daftar varag‘iga tushiraylik.
Linzani yuqoriga yoki pastga siljitsak, daftar yuzasidagi yorug‘ dog‘
kichrayib, nuqtaga aylanadi va undan tutun chiqadi. Demak, linzadan
o‘tgan nurlar bir nuqtada to‘planadi (116-rasm). Bu nuqtaga
linzaning fokusi
(
F
) deyiladi. Linzaning optik markazidan shu
nuqtagacha bo‘lgan masofa
linzaning fokus masofasi
deyiladi.
Linzaga teskari yo‘nalishda parallel nurlar tushirilsa, ular ikkinchi
tomonda to‘pla
nadi. Shunga ko‘ra,
har qanday linzada ik
kala tomonda
bittadan fokus bo‘ladi.
Botiq linza bilan shunday tajriba o‘tkazil
sa, nur-
lar aksin
cha, sochilib ketadi (117-rasm). Sochilgan nurlarni fikran
davom ettirilsa, optik o‘q dagi
F
nuqtada kesishadi. Shu ning uchun botiq
linzaning fokusi mav
hum. Shunday qilib,
|
| |
