to‘nkarilgan, kichiklashgan

144
va
 
haqiqiy
bo‘ladi. Agar buyum ko‘zgudan 2
F
va 
F
oralig‘idagi 
masofaga qo‘yilsa (113-rasm), tasvir bu safar ham 
1 
va 
2
nur yor-
damida yasaladi. Tasvir 
to‘nkarilgan, kattalashgan 
va
 haqiqiy
 
bo‘ladi. 
Agar buyum 2
F
masofaga qo‘yilsa, buyum va tasvir ustma-ust tushadi.
112-rasm. 
113-rasm.
114-rasm.
114-rasmda qavariq ko‘zguda tasvir 
hosil qilish ko‘rsatilgan. Unda tasvir 
to‘g‘ri, kichiklashgan va mavhum
bo‘ladi.
Hisoblashlar shuni ko‘rsatadiki, qa-
variq va botiq ko‘zgularda buyumdan 
ko‘zgu mar 
kazigacha bo‘lgan masofa
d
, 
tasvirdan ko‘zgu o‘rtasigacha bo‘lgan 
masofa 
f
(112-rasm) va fokus masofasi 
F
orasida quyidagicha bog‘liqlik bor: 
.
Botiq ko‘zgularda 
d 
va 
F
hamma vaqt musbat qiymatga ega. 
f
ning 
qiymati haqiqiy tasvir uchun musbat, mavhum tasvir uchun manfiy 
bo‘ladi.
Sferik ko‘zgular kundalik turmushda va texnikada keng qo‘llaniladi. 
Qavariq ko‘zgular avtomobillarda orqa tomonni kuzatish uchun 
o‘rnatiladi. Chunki unda yassi ko‘zguga nisbatan kattaroq joyni ko‘rish 
mumkin. Botiq ko‘zgular nurni to‘plash xususiyatiga ega bo‘lganligidan 
projektorlarda, avtomobil va qo‘l chiroqlarida qo‘llaniladi.
1. Mavhum tasvir deganda nimani tushunamiz?
2. Tajribada sferik ko‘zgularning fokusi qanday topiladi?
3. Sferik sirt markazi va ko‘zgu fokusi ustma-ust tushadimi?
4. Botiq ko‘zguda kattalashgan tasvirni olish uchun buyumni 
qayerga qo‘yish kerak?

145

Download 1,85 Mb.