150
3. Tushish burchagini o‘zgartirib, ularga mos kelgan qaytish
burchaklari aniqlanadi. Natijalari sinf doskasiga yozib boriladi.
4. Tushish burchagi va qaytish burchaklari teng ekanligi tekshiriladi.
5. Oq qalin qog‘ozni qaytayotgan nur
tomondagi diskka yopisha-
digan qilib qo‘yiladi. Shunda qog‘oz yuzida qay
tayotgan nur ko‘rinib
turadi. Qog‘ozni biroz burilsa, qaytgan nurning boshlanishi ko‘rinadi.
Bu hodisadan xulosa chiqariladi.
6. Tajribani nurli ko‘rsatkichni optik diskning chap tomoniga
o‘rnatib takrorlanadi.
1. Tushish burchagi va qaytish burchagi o‘zaro qanday muno-
sabatda bo‘ ladi?
2. Qaytayotgan nur tushgan nurga nisbatan qanday joylashadi?
Bir tekis likdami yoki ixtiyoriy tekislikdami?
3. Tushish burchagi 0
°
ga teng bo‘lsa, qaytish burchagi nimaga teng bo‘ladi?
56-MAVZU
LABORATORIYA ISHI. SHISHA PRIZMA YORDAMIDA
YORUG‘LIKNING SPEKTRGA AJRALISHINI O‘RGANISH
Kerakli asboblar.
Proyeksion apparat (ichida cho‘g‘lanma
elektr
lampasi va nurlarni to‘plab beruvchi optik sistemasi bo‘lgan qurilma);
turli shishadan yasalgan prizmalar; ko‘chma ekran.
Ishni bajarish.
1. 120-rasmda ko‘rsatilgan quril ma yig‘iladi.
1
2
3
120-rasm.
2. Proyeksion apparat yoqilib, undagi nur
ingichka holatda priz-
maga tushiriladi (buning uchun pro yeksion apparatdan chiquvchi nurni
tor tirqishdan o‘tkaziladi).
3.
Prizmani burib, ko‘chma ekranda aniq yorug‘lik spektri hosil
qilinadi. Ekranda spektr kengligi o‘lchab olinadi.
151
4. Tajribani boshqa prizmani qo‘yib takrorlanadi.
5. Spektr kengligi
prizma yasalgan shisha turiga, prizma asosining
kengligiga bog‘liqligi o‘rganiladi. Natijalari doskaga yoziladi.
1.
Prizmadan chiqqan nurlarning burilish burchagi nur rangiga
qanday bog‘liq?
2. Spektrda nurlarning joylashish tartibi qanday?
3. Nima uchun spektr kengligi prizma asosining kengligiga bog‘liq?
