|
Kimyo fanining atrof-muhitni himoya qilishdagi va ekologiya muommolarini hal qilishdagi roli
|
| bet | 1/3 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 23.05 Kb. | | #116489 |
Bog'liq 5 6285062842395659677 2 5256086199801482126, Traktor va avtomobillarning yurish qisimlari va boshqarish mehanizmlar, Бойитиш мустақил иш мавзулари, E-imzo mac instr, Elektron do‘kon orqali davlat xaridlarini amalga oshirish, Aniq integralni taqribiy hisoblash usullari To`g`ri to`rtburchak11, Vokal-xor malakalari mavzusida prezentatsiya, 14.1. variatsion hisob va optimal boshqaruv , firefox linuxda, informatika 7 uzb, Государственное образовательное, МОСЛАШУВ ДАФТАРИ қисқартирилгани(1), betlik avt, free-chart-patterns-book, instruction
Kimyo fanining atrof-muhitni himoya qilishdagi va ekologiya muommolarini hal qilishdagi roli
Reja:
1.Tehnik progress va ekologik muammolar
2.Atmosfera havosini holati va uni qo‘riqlash
3.Suv resurslarini holati va uni qo‘riqlash
4.Tuproq resurslarini holati va uni qo‘riqlash
5.Tevarak atrofni ifloslanishi va hozirgi zamon hayot tarzi.
Tehnik progress va ekologik muammolar. Tehnikani rivojlanishi bilan atrof muhitni ifloslanishi degan tushuncha hammaga ayon. Bu umumiy nom " atrof muhitni ifloslanishi" deb ataladi. Har kuni havoni, suvni, tuproqni ifloslanishi degan habarlar kelib turadi. Qeyingi vaqtda jamoatchilik tomonidan tevarak atrof muhitni tozalash haqida ko‘p muammolar ko‘tarilmoqda. Avtomobil transport atmosfera havosini ifloslaydigan eng katta manbadir. Atmosfera havosini tahminan 60 % ifloslaydigan soha avtomobil transportidir., ammo ayrim shaharlar Toshkent, Andijon, Buhoro, Guliston, Samarqand shaharlarida bu ko‘rsatkich 80 % gacha boradi. Ichidan yonar dvigatellarda yonish mahsuloti gazlarda 200 ga yaqin zaharli komponentlar bo‘ladi, shulardan 160 tasi uglevodorodlardir, asosan bular yoqilg‘ini to‘liq yonmasligidan hosil bo‘ladi. Ishlangian gazlarning zaharliligi yoqilg‘ining sifatiga bog‘liqdir, dvigatelning ishlash rejimiga va uning tehnik holatiga bog‘liqdir hamda tehnik jihozlanishiga bog‘liqdir.
Keyingi vaqtda avtomobillar yordamida ifloslanish kamayib bormoqda, masalan 1991 yilda avtomobildan chiqindi 2,6 mln tonna bo‘lsa,1994 yilda
1,45 mln tonnani tashkil qildi. Chiqindilarning qamayishiga sabab, transportda tashishning qamayganligi bo‘lsa, boshqa tomondan avtoparqlarni tehniq jihatdan talab darajada saqlanishi, avtomobillarni zaharli chiqindilar chiqarilishini nazorat qilishdan iborat bo‘ladi.
Avtomobillarda qo‘llaniladigan yoqilg‘i turining almashtirilishi ya'ni siqilgan gazga o‘tkazilishi ham atmosfera havosini ifloslanishini qamaytirdi.
1 yanvar' 1995 yil holatiga ko‘ra Respublikada 13 ming avtomobil siqilgan gazli yoqilg‘i turiga o‘tkazilgan natijada 10 ming chiqindi qam chiqarilgan.
O‘zbekistonning tabiiy qlimatiq hususiyati va uni tashqi muhitga ta'siri. O‘zbekiston Evroosiyoni markazida, dengiz va okeanlardan uzoqda, shimoliy qutb zonasining subtropik qismida joylashgan. 4/6 qismi sahro va yarimsahro janub va g‘arbdan tog‘lar bilan o‘ralgan.
Yoz oylarida quyosh radiasiyasining ta'siri 800-1000 mdj/m2 ga to‘gri keladi oyiga. Bu hol geliotexnikani rivojlantirish uchun qulayliq yaratadi.
Respublika hududini 3 ta qlimatiq zonaga bo‘lishi mumkin: sahro va qo‘l, tog‘ oldi va tog‘ zonalari.
Yogin miqdori 200 mm dan oshmaydi
Qish asosan noyabrdan boshlanadi. Asosan qisqa-qisqa muddatli qor yogadi, o‘rtacha yillik qorning miqdori 2-11 sm.dir
Respublikaning asosiy qismida qish 190-200 qun davom etadi. Minimal harorat iyul oyida 26-28 C, maksimal 45-46 gradusni tashkil qiladi. Effeqtiv harorat yigindisi vegetatsiya davrida 2200-2800, janubda esa 3400 gradusni tashkil qiladi.
Tabiiy klimatik faktor ta'sirida va geografik joylashishi nuqtai nazaridan Respublika suv tanqisligi sezilmaydi, chunqi vodiylari daryo va oqar suvlar bilan, Shuning uchun yerlarini sug‘orib ekishga mosdir, bu hol kishilik jamiyatini rivojlanishiga,regionda alohida ekologik muhit yaratilishiga sabab bo‘lgandir.
Atmosfera havosining holati va uni qo‘rinishi
Respublika atmosferasiga 1994 yilda tashlangian ifloslovchi moddalar 2,41 mln tonnani tashkil qilgan.
Umumiy ifloslovchi moddalardan qarbonat angiidrid 50% ni, uglevodorodlar va… 15 % dan, azot oksidi 9%, 7 % qattiq moddalar, 4 % alohida mahsus zararli moddalarga to‘gri keladi.
Bu zararlovchi moddalarga atmosferani zararlovchi aviatsiya, temir yo‘li va suv transporti, chorvachiliq kompleksi, shahsiy pechlardan ajralgan zararli moddalar, ahlatlar yokilganda ajraladigan moddalar, qo‘milgan moddalarni chirishidan hosil bo‘lgan moddalar yonginlar hosil qiladigan moddalar hisobga olingan emas.
Respublika atmosfera havosini ifloslayotgan asosiy sanoat tashkilotlari
Toshkent, Kashqadaryo, Buhoro, Fargona, Navoiy oblastlariga to‘gri qeladi, asosan u viloyatlarda sanoat qonsentrlangian.
Respublikada sanitar-gigena normasidan qattiq ftoridlar, qo‘rgoshin, benz (a) pirea qamayganligi e'tirofga loyiqdir. Formal'degid, fenol, umuman qamayganligi, ammo Olmaliq, Ohangiaron. Andijon, Buhoro, Qo‘qon, Navoiy, Samarqand, Fargona, Chirchiq shaharlarida miqdori ortganligi, Toshkent shahrida formal'degidning miqdori qeyingi yilda ortgan.
|
| |
