KIMYO FANINING BOSHQA FANLAR BILAN BOG‘LIQLIGINI
HAMKORLIK TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANIB O‘RGATISH
B.F.Muhiddinov, I.I.Jo‘rayev, K.B.Shavqiddinova.
Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti.
Annotatsiya: K
imyo fanini maktablarda o‘rgatishda fanlararo bog‘liqlik,
jumladan,
matematika, fizika va biologiya fanlarini chuqurroq o‘rganish hamda
mantiqiy masalalar bajarish mumkinligi ko’rsatilgan. Matematik usullar yordamida
kimyoviy formulalar va kimyoviy reaksiyalarning tenglamalari asosida oddiy
hisoblashlarni, shuningdek, murakkab fizik-kimyoviy masalalarni o‘rganish
usullari bayon etilgan.
Kalit so‘zlar:
Matematik usullar, fizik-kimyo, proporsiya, kimyoviy tenglamalar,
molar massa, molar hajm, fotosintez, nuklein kislotalar, ildiz va protsent.
Har bir fanni o‘qitish, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish yo‘lini
belgilash,
kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini qayta ko‘rib chiqish, bu borada qator
choralar ko‘rish zaruratidan amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan, eng avvalo,
ta’kidlash lozimki, o‘qitishning fanga doir tushunchalarini o’quvchilarga singdirish
lozim.
Bugungi kundagi ta’limning asosiy maqsadi o‘quvchi
yoshlarda hayotda
amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish hisoblanadi. Muhtaram Yurtboshimiz
ta’kidlaganlaridek: «Yoshlarimizning mustaqil fikrlaydigan, yuksak intellektual va
ma’naviy salohiyatga ega bo‘lib, dunyo miqyosida o’z tengdoshlariga hech qaysi
sohada bo’sh kelmaydigan insonlar bo’lib kamol topishi, baxtli bo’lishi uchun
davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz».
Maqsadga erishishda pedagogik jarayonlarda
hamkorlik texnologiyasining
ahamiyati kattadir. Sababi, hamkorlik texnologiyasi asosida ta’lim oluvchilarda
hamjihatlilik, hamfikrlilik, hamkorlikda ishlash ko‘nikmalari shakllanadi. Bu
ko‘nikmalar esa o‘z navbatida o‘quvchi yoshlarni hayotda o‘z bilimi va amaliy
jihatdan tayyorligiga ega bo‘lishiga ko‘maklashadi. Ular jamiyatda o‘zaro
munosabatlarda faol ishtirok eta oladi. Shuning uchun ham kimyo fanini o‘qitishda
hamkorlik texnologiyasidan foydalanishni tavsiya etamiz. Jumladan, kimyo fanini
o‘qitishda ham ushbu texnologiyadan foydalanishning o‘ziga xosliklari mavjud.
Adabiyotlar ma’lumotlariga e’tibor beriladigan bo‘lsa, hamkorlikda o‘qitish
jarayonida ta’lim oluvchilar fikrlarini to‘g‘ri
bayon qilishi, ijodiy va ilmiy
farazlarini amaliyot bilan uzviy bog‘langanligini ko‘rish mumkin. Tajribalar
jarayonini o’tkazishda esa nazariy bilimlarni amaliy jihatdan bajarish, kuzatish va
xulosalar chiqarish ko‘nikmasi shakllanadi.[1] Masalan, “Kichik guruhlarda
ishlash” usulini o‘qituvchi ta’lim oluvchilarning
psixologik va bilimlarni
o‘zlashtirish darajasiga qarab yangi yo‘llar bilan amalga oshirsa bo‘ladi. Bu
o’qitish usulining mohiyati shundan iboratki, unda munozara yoki o’quv suhbati
amaliy usul bilan bog’lanib ketadi. Uning afzalligi o‘quvchilarda muloqot yuritish
va munozara olib borish madaniyati shakllanadi, o‘z fikrini faqat og‘zaki emas,
balki
amalda bajara olish, yozma ravishda bayon etish mahorati, mantiqiy va
tizimli fikr yuritish ko‘nikmasi rivojlanadi. Bu usulning asosiy ijobiy tomoni
shundaki, u o‘quvchilarda o‘tilayotgan kimyo fanining darslik, o‘quv qo’llanmalar
va internet bilan ishlash ko‘nikmasini hamda malakasini
shakllantirishga yordam
beradi. Masalan: Kimyo fanini chuqur o‘rganmoqchi bo‘lgan har qanday o‘quvchi
avvalambor, matematika, fizika va biologiya fanlarini yaxshi o‘zlashtirishi kerak
bo‘ladi. Sababi bu fanlarni bilmay turib kimyodan har qanday masala va
mashqlarni bajara olmaydi. Kimyo fanining quyidagi fanlar bilan bog’liqligini
hamkorlik texnologiyalaridan foydalanib o‘qitish
mavzusida quyidagi usulni
qo‘llash mumkin. Ta’lim oluvchilarni 3 ta guruhga bo‘lib oldik
. [2]
