|
Turizm bozori infratuzilmasi, uning funktsiyalari va turizm infratuzilmasi bilan aloqasi
|
| bet | 25/90 | | Sana | 02.06.2024 | | Hajmi | 0,57 Mb. | | #259141 |
Bog'liq ERKINOVA UMMIYA BURXONALIYEVA MADINA4.6. Turizm bozori infratuzilmasi, uning funktsiyalari va turizm infratuzilmasi bilan aloqasi.
Turistik bozor infratuzilmasi-bu turistik mahsulotlar va xizmatlarning sotuvchidan xaridorga oʼtishiga vositachilik qiluvchi tashkiliy - iqtisodiy tizim, turistik bozorni boshqaradigan va uning normal ishlashini taʼminlash uchun maʼlum funktsiyalarni bajaradigan institutlar va tashkilotlar majmui.
Turizm bozori infratuzilmasining funksiyalari quyidagilardan iborat:14
turistik tovarlarni xaridor va sotuvchining oʼzaro taʼsirini taʼminlash va turizm sohasidagi bozor munosabatlarining barcha ishtirokchilarining manfaatlarini amalga oshirish;
turistik bozorning konʼyunktura oʼzgarishiga muvofiq bozor munosabatlari subʼektlarini oʼz-oʼzini tartibga solish orqali turistik savdoni tartibga solish;
turistik bozor subʼektlari (turistik xizmatlarni ishlab chiqaruvchilar, vositachilar, sotuvchilar, sayyohlar) oʼrtasida amalga oshiriladigan barcha operatsiyalarni tashkiliy-huquqiy qoʼllab-quvvatlash;
ayrim subʼektlar va faoliyat turlarining ixtisoslashuvini rivojlantirish orqali turizm bozori ishtirokchilari faoliyatining samaradorligi va samaradorligini oshirish;
turistik bozorda uyushgan tovarlarni taqsimlashni davlat tomonidan tartibga solish va qoʼllab-quvvatlash funktsiyasining bajarilishini taʼminlaydi;
davlat tomonidan turizm bozori subʼektlarining iqtisodiy faoliyati ustidan nazoratni amalga oshirish;
bozor infratuzilmasi yordamida axborot, marketing, innovatsion, savdo va boshqa xizmatlarni taqdim etish. Turizm infratuzilmasi va turizm bozorini farqlash kerak.
Institutsional infratuzilmaning elementlari:
soliq tizimi va soliq organlari;
kredit tizimi va tijorat banklari;
bojxona tizimi;
tovar, xom ashyo, fond va valyuta birjalari;
auktsionlar, yarmarkalar va boshqa tashkiliy birjadan tashqari vositachilik shakllari;
sugʼurta tizimi va davlat va nodavlat sugʼurta kompaniyalari;
reklama, axborot agentliklari, tijorat va koʼrgazma majmualari va ommaviy axborot vositalari;
savdo palatalari; ishbilarmon doiralarning boshqa jamoat va ixtiyoriy davlat-jamoat birlashmalari;
konsalting (konsalting) va auditorlik kompaniyalari;
ishbilarmonlik faoliyatini ragʼbatlantirish uchun moʼljallangan jamoat va davlat-jamoat fondlari;
erkin tadbirkorlikning maxsus zonalari.
Faoliyat koʼlami boʼyicha infratuzilmaning bir necha darajalari ajratiladi:
mega-daraja-xalqaro infratuzilma;
makro daraja-bitta mamlakat ichidagi milliy infratuzilma;
mezo-alohida mintaqa (manzil) yoki sohaning infratuzilmasi;
mikro daraja-alohida korxona darajasida. Ushbu infratuzilma darajasi menejmentning kuchayishi doirasida oʼrganilmoqda.
Koʼrsatilgan xizmatlar turiga qarab quyidagi infratuzilma turlari ajratiladi:
transport infratuzilmasi;
turar joy infratuzilmasi;
axborot infratuzilmasi;
innovatsion infratuzilma va boshqalar.
Turizm infratuzilmasi - bu turizmni amalga oshirish va turistik faoliyatga xizmat koʼrsatish (taʼminlash) uchun umumiy shart-sharoitlarni yaratishga qaratilgan oʼzaro bogʼliq tuzilmalar va turistik resurslarning toʼplami (kompleksi) (rasm. 4.4).
Umumiy infratuzilma nafaqat turizm uchun, balki faoliyatning boshqa sohalari va tarmoqlari, shu jumladan yoʼllar, elektraloqa, suv taʼminoti, banklar, sugʼurta kompaniyalari va boshqalar uchun yaratilgan elementlarni oʼz ichiga oladi, turizmni taʼminlash uchun ular umumiy resurslar sifatida ishlatiladi, ammo ularsiz turizm mavjud boʼlmaydi.
Muayyan infratuzilma asosan turizm uchun ishlatiladigan va yaratilgan elementlarni oʼz ichiga oladi. Bundan tashqari, inson tomonidan yaratilgan infratuzilmani (transport vositalari, turar-joy binolari, muzeylar, tematik koʼngilochar majmualar va boshqalar) va tabiat tomonidan yaratilgan va turistik maqsadlarda ishlatiladigan infratuzilmani (dengizlar, koʼllar, sharsharalar, oʼrmonlar va boshqalar) farqlash kerak.
Shuni taʼkidlash kerakki, turizm infratuzilmasi turli xil sayyohlik resurslarini oʼz ichiga oladi. Bu juda mantiqiy, chunki har qanday infratuzilma barcha xizmat koʼrsatuvchi komponentlarni oʼz ichiga oladi, ularsiz koʼrib chiqilayotgan faoliyat mumkin emas. Turistik resurslar turistik qiziqishni shakllantiradigan va sayyohlarning motivatsiyasini taʼminlaydigan asosdir.
Turizmning har qanday turi uchun oʼziga xos boʼlmagan infratuzilma turizmning barcha turlari uchun ishlatiladigan anʼanaviy infratuzilma tarkibiy qismlarini, shu jumladan transport vositalarini (samolyotlar, poezdlar, avtobuslar va boshqalar), turar joy binolarini (mehmonxonalar, motellar, xususiy turar joy binolari va boshqalar) oʼz ichiga oladi.
Turizmning oʼziga xos turini amalga oshirish uchun oʼziga xos infratuzilma zarur, masalan, changʼi turizmini changʼi yoʼllari, liftlar, changʼi ijarasisiz amalga oshirish mumkin emas; shoʼngʼish uchun dengiz, jihozlar, oʼqituvchilar va boshqalar talab qilinadi. bundan tashqari, turizmning har bir turi uchun ushbu turdagi turizmni amalga oshirishning asosiy ehtiyojlarini taʼminlaydigan infratuzilmaning eng xarakterli (anʼanaviy) tarkibiy qismlarini ajratish mumkin va ularsiz turizmning bu turi mumkin emas, masalan, changʼi yoʼllariga xizmat koʼrsatish uchun xizmatlar va maxsus vositalar.
Turizm infratuzilmasi va turizm bozori infratuzilmasi oʼrtasidagi bogʼliqlikni quyidagicha koʼrsatish mumkin (rasm. 4.5).
Tadbirkorlik faoliyati samaradorligining infratuzilmani rivojlantirish darajasiga bogʼliqligining umumiy qonuniyatlari aniq: infratuzilmaning rivojlanish darajasi qanchalik yuqori boʼlsa, tadbirkorlik shunchalik samarali rivojlanadi. Rivojlangan infratuzilmani yaratish ham kichik va oʼrta biznesni rivojlantirishning zarur sharti boʼlib, uning faoliyat koʼrsatish samaradorligi bevosita ushbu infratuzilmaning samaradorligiga bogʼliq. Turizm bozori infratuzilmasini rivojlantirish jiddiy moliyaviy investitsiyalarni talab qiladi va davlat va davlat institutlari ishtirokisiz amalga oshirib boʼlmaydi.
|
| |
