Kirish. Ekologiya huquqi: tushunchasi, rivojlanish bosqichlari, predmeti. Tabiatni huquqiy muhofaza qilish tarixi

Ekologik huquqning maqsadi

• O’zbekistonda Ekologik huquqning maqsadi-davlatning barqaror rivojlanishi va fuqarolarning ekologik xavfsiz muhitda yashash huquqini ta‘minlash uchun tabiatni muhofaza qilish hamda tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni huquqiy tartibga solish

Ekologik huquqning vazifalari

• aholining ekologik-huquqiy ongi va madaniyatini ko’tarish;
• milliy ekologik xavfsizlikni ta‘minlashning huquqiy asosini yaratish;
• demokratik printsiplarga mos ravishda ekologik qonunchilikni takomillashtirish;
• ekologik-huquqiy boshqaruvni yo’lga qo’yish;
• huquqni muhofaza qilish organlarining ekologik faoliyatlarini aniqlash va kengaytirish hamda mukammal ekologik-huquqiy nazorat tizimini yaratish;
• ekologik-huquqiy mexanizmni ishlab chiqish va uni hayotga tatbiq etish;
• ekologik xarakatlarni rag’batlantirish va ekologik huquqbuzarlarga nisbatan javobgarlikni yuridik jixatdan rivojlantirish;
• har bir tabiiy ob‘ekt va komplekslardan oqilona foydalanishning huquqiy rejimini ekologik talablarga moslab borish;
• ekologik jixatdan nobop yoki buzilgan hududlarga aholini ijtimoiy muhofaza qiladigan alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar maqomini o’rnatish;
• ilg’or mamlakatlarning ijobiy hamda rivojlanmagan mamlakatlarning salbiy ekologik- huquqiy tajribasini o’rganish;
• global ekologik tizimda atrof-muhitni muhofaza qilishning xalqaro huquqiy va yagona kurraviy mexanizmini yaratish hamda uni milliy qonunchilikda keng ifoda etish;
• xalq, millat, elat va jamoalarning yagona inson sayyorasini xavfsiz holda saqlash javobgarligining huquqiy bazasini yaratish;
• xalqaro miqyosida ekologik monitoring, nazorat, ekspertiza, ekologik protsessual masalalarni tezkorlik bilan hal qiluvchi organlarni yaratish va ularning faoliyatlarini ta‘minlash.

Tabiatni huquqiy muhofaza qilish tarixi

• Tabiatni huquqiy muhofaza qilish tarixini ko’pgina olim va mutaxassislar turlicha ifodalaydilar. Bir gurux o’zbek huquqshunos olimlari tomonidan chop etilgan «Ekologik huquq» darsligida O’zbekiston hududida ekologik-huquqiy munosabatlar tarixini yaqin ikki asrga, taraqqiyot bosqichlarini esa keskin ravishda o’zgargan ijtimoiy-siyosiy xolatga bog’laydilar: sotsialistik tuzumgacha (1917-1924 yillargacha); sotsialistik tuzumda (1924- 1990 yillarda); mustaqillik davri (1991 yildan buyon).
• Rossiyalik olimlar ekologik-huquqiy munosabat tarixiga turlicha yondashadilar. Masalan, professor V.V.Petrov tabiatni huquqiy muhofaza qilishning tarixiy bosqichlarini ekologik munosabatlar qaysi bir huquq soxalarining predmetiga kirganligiga qarab ajratadi: fuqaroviy-huquqiy; yer-huquqiy; yer va resurslar huquqi; ekologik-huquqiy.
• V.V.Vedenin esa tabiatni huquqiy muhofazalashning tarixi bosqichlarini Ekologik huquqning maqsadi va vazifalariga ko’ra ajratadi: konservatsion; tabiiy resurslar; ekologik