Rudanin’ qáliplesiwi
Ruda sanaat quramında metall bolǵan jins bolıp tabıladı. Sondaǵana ol mániske iye boladı. Metall rudasi olardıń birikpelerin óz ishine alǵan magma soviganida payda boladı. Usınıń menen birge, olar atom salmaǵı ma`nisine qaray bólistirilip, kristallanadi. Eń salmaqlilari magmaning tubinde jaylasadı hám bólek qatlamda ajralıp turadı. Basqa minerallar jınıslardı payda etedi hám magmadan qalǵan gidrotermal suyıqlıq boslıqlardan aǵıp ótedi. Odaǵı elementler muzlaydi, tamırlar payda etedi. Tábiyiy kúshler tásirinde qulap túsetuǵın jınıslar suw bazaları tubinde shógindi kánlerdi payda etedi. Taw jınıslarınıń quramına qaray túrli metall rudalari payda boladı.
Temir ruda
Bul minerallardıń túrleri sezilerli dárejede parıq etedi. Ruda, atap aytqanda, temir rudasi ne? Eger rudada sanaatda qayta islew ushın jetkilikli muǵdarda metall bolsa, ol temir dep ataladı. Olar kelip shıǵıwı, ximiyalıq quramı hám paydalı bolıwı múmkin bolǵan metallar hám qospalardıń quramı menen parıq etedi. Qaǵıyda jol menende, bular reńli metallar, mısalı, xrom yamasa nikel menen birge keledi, biraq zıyanlıları da bar - altıngugurt yamasa fosfor.
Ximiyalıq quramı onıń túrli oksidleri, gidroksidlari yamasa temir oksidiniń karbonat duzları menen ańlatıladı. Qazib alınǵan kónga qızıl, bawırrang hám magnitlı temir kóni, sonıń menen birge, temir jilosi kiredi - olar eń bay esaplanadı hám 50% ten artıq metalldı óz ishine aladı. Jarlı adamlarǵa sondaylar kiredi paydalı kompozitsion kemrek - 25%.
Temir rudasining quramı
Magnit temir rudası temir oksidi bolıp tabıladı. Ol 70% ten artıq sap metalldı óz ishine aladı, biraq kánlerde ol rux qospası hám basqa birikpeler menen birge, geyde bolsa olar menen birge ushraydı. isletiletuǵın eń jaqsı ruda esaplanadı. Temir jaqtılıǵı 70% ge shekem temirdi de óz ishine aladı. Qızıl temir rudası - temir oksidi - sap metall alıw dáreklerinen biri. hám bawırrang analoglar 60% ge shekem bolǵan metall quramına iye hám qospalar menen tabıladı, geyde bolsa zıyanlı. Olar suwlı temir oksidi bolıp, derlik barlıq temir kóniga joldas boladı. Olar qazib alıw, qayta islew qolaylıǵı ushın da qolaylı esaplanadı, biraq bul túrdegi rudadan alınǵan metall tómen sapaǵa iye.
Emir rudası mineral dúzılıw bolıp tabıladı tábiyiy, ol jaǵdayda bunday kólemde tóplanǵan temir birikpeleri ámeldegi bolıp, bul onıń ekonomikalıq tárepten paydalı qazib alıw ushın etarli. Álbette, barlıq jınıslar quramında temir bar. Biraq temir kóni bul elementqa sonshalıq bay bolǵan temir birikpeleri bolıp, olar metall temirdi sanaat qazib alıw imkaniyatın beredi.
Temir kónining túrleri hám olardıń tiykarǵı qásiyetleri
Barlıq temir kóni mineral quramı, zıyanlı hám paydalı qospalardıń bar ekenligi menen júdá parıq etedi. Olardıń qáliplesiw shártleri hám aqır-aqıbetde, temir quramı.
Emir rudası mineral dúzılıw bolıp tabıladı tábiyiy, ol jaǵdayda bunday kólemde tóplanǵan temir birikpeleri ámeldegi bolıp, bul onıń ekonomikalıq tárepten paydalı qazib alıw ushın etarli. Álbette, barlıq jınıslar quramında temir bar. Biraq temir kóni bul elementqa sonshalıq bay bolǵan temir birikpeleri bolıp, olar metall temirdi sanaat qazib alıw imkaniyatın beredi.
Temir kónining túrleri hám olardıń tiykarǵı qásiyetleri
Barlıq temir kóni mineral quramı, zıyanlı hám paydalı qospalardıń bar ekenligi menen júdá parıq etedi. Olardıń qáliplesiw shártleri hám aqır-aqıbetde, temir quramı.
Qóllaw tarawları
Temir rudası shoyın islep shıǵarıw ushın tiykarǵı sheki onim esaplanadı. Ashıq oshaq yamasa konvertor óndiriske, sonıń menen birge, temirdi kemeytiwge ketedi. Ekenin aytıw kerek, hár qıylı ónimler temirden, sonıń menen birge, quyma temirden tayarlanadı. Tómendegi sanaat kárxanaları bul materiallarǵa mútáj:
Mashinasozlik hám metallǵa qayta islew;
Avtomobil sanaatı ;
Raketa sanaatı ;
Áskeriy sanaat ;
Azıq-túlik hám jeńil sanaat ;
Qurılıs sektorı ;
Neft hám gaz qazib alıw hám tasıw.
Insan eramızdan aldınǵı II mıń jıllıqtıń aqırında temir rudasini qazib alıwdı baslaǵan, ol temirdiń toshga salıstırǵanda abzallıqların qashannan berli anıqlaǵan. Sondan berli adamlar temir kónining túrlerin parıqlay basladılar, eger olarda búgingi kúnde ámeldegi bolǵan atlar bolmasa da.
Tábiyaatda temir eń keń tarqalǵan elementlerden biri bolıp, túrli esap -kitaplarǵa kóre, temir er qabıǵında tórt procentten bes procentkeshe bolǵan. Ol kislorod, kremniy hám alyuminiyden keyin tórtinshi orında turadı.
Temir sap formada joq, ol kóbirek yamasa kemrek muǵdarda ámeldegi hár qıylı jar taslar. hám eger qánigelerdiń esap -kitaplarına kóre, bunday jinsdan temirdi alıw maqsetke muwapıq hám ekonomikalıq tárepten paydalı bolsa, ol temir rudası dep ataladı.
Sońǵı bir neshe ásirlerde polat hám shoyın júdá aktiv eritiladi, temir kóni tawsıladı - óytkeni, kóbirek metall talap etiledi. Mısalı, 18-asirde sanaat dáwirdiń basında kón quramında 65% temir bolıwı múmkin bolǵan bolsa, házir rudadagi elementtiń 15% muǵdarı normal esaplanadı.
Temir rudası neden jasalǵan.
Ruda quramına ruda hám ruda payda etiwshi minerallar, túrli qospalar hám shıǵındı jınıslar kiredi. Bul komponentlerdiń qatnası daladan dalaga parıq etedi.
Ruda materialında temirdiń tiykarǵı bólegi ámeldegi hám shıǵındı jınıslar quramında júdá kem yamasa ulıwma temir bolmaǵan mineral kánler bolıp tabıladı.
Temir kóni quramındaǵı eń keń tarqalǵan ruda mineralları temir oksidi, silikatlar hám karbonatlar bolıp tabıladı.
Temir rudasining temir quramı hám jaylasıwına kóre túrleri.
Kem temir yamasa ajıratılǵan temir rudası, 20% ten tómen
Ortasha temir yamasa sinterlangan ruda
Temir óz ishine alǵan massa yamasa granulalar - joqarı temir muǵdarı 55% ten joqarı bolǵan jınıslar
Temir kóni sızıqlı bolıwı múmkin - yaǵnıy er qabıǵı daǵı jarıqlar hám iymeyiw jaylarında payda boladı. Olar temirge eń bay hám azǵantay fosfor hám altıngugurtni óz ishine aladı.
Temir rudasining taǵı bir túri tegissimon bolıp, quramında temir statyası bolǵan kvartsitlar maydanında ushraydı.
Qızıl, bawırrang, sarı, qara temir qımbat bahalı tasları.
Rudaning eń keń tarqalǵan túri - Fe 2 O 3 ximiyalıq formulasına iye bolǵan suwsız temir oksidi gematitidan payda bolǵan qızıl temir rudası. Gematit quramında temirdiń júdá joqarı procenti (70 procentkeshe) hám azǵantay qospalar, atap aytqanda, altıngugurt hám fosfor bar.
Qızıl temir qımbat bahalı tasları túrlishe bolıwı múmkin fizikalıq jaǵday - zichdan shańǵa shekem.
Bawırrang temir rudası - suwlı temir oksidi Fe 2 O 3 * nH 2 O. n sanı rudani quraytuǵın tıykarǵa qaray ózgeriwi múmkin. Kóbinese bul limonitlar bolıp tabıladı. Bawırrang temir rudası, qızıl reńden ayrıqsha bolıp esaplanıw, kemrek temirdi óz ishine aladı - 25-50 procent. Olardıń dúzilisi bos, gewekli hám ruda kóplegen basqa elementlerdi óz ishine aladı, olar arasında fosfor hám marganets bar. Gúńgirt temir rudasida júdá kóp adsorbsiyalangan ıǵallıq ámeldegi, shıǵındı jınıs bolsa gilli. Bul túrdegi ruda óziniń xarakterli bawırrang yamasa sarg'ish reńi sebepli óz atınıń aldı.
Biraq temir muǵdarı talay tómen bolıwına qaramay, ańsat qaytarılıwı sebepli bunday rudani qayta islew ańsat. Kóbinese olardan joqarı sapalı quyma temir eritiladi.
Bawırrang temir rudası kóbinese bayıtıwǵa mútáj.
Magnit kón magnit temir oksidi Fe 3 O 4 bolǵan magnetitdan payda bolganlar bolıp tabıladı. Atı bul kón qızdırılǵanda joǵalǵan magnit ayrıqshalıqlarǵa iye ekenligin kórsetedi.
Magnit temir kóni qızılǵa qaraǵanda kemrek tarqalǵan. Biraq olardaǵı temir hátte 70 procentten kóbirekti óz ishine alıwı múmkin.
Onıń dúzilisine kóre, ol tıǵız hám donador bolıwı múmkin, ol toshga sińip ketken kristallarga uqsap qalıwı múmkin. Magnititning reńi qara hám ko'k bolıp tabıladı.
Rudaning taǵı bir túri shpati temir rudası dep ataladı. Onıń rudali komponenti temir karbonat bolıp tabıladı ximiyalıq quramı FeCO 3 siderit dep ataladı. Basqa at - ılay temir rudası - eger ruda quramında loyning úlken muǵdarı bolsa.
Shpat hám saz temir kóni tábiyaatda basqa kónga qaraǵanda kemrek ushraydı hám olarda salıstırǵanda kem temir hám kóp shıǵındı jınıslar bar. Siderit kislorod, ıǵallıq hám jawın tásirinde bawırrang temir rudasiga aylanıwı múmkin. Sol sebepli kánler tómendegishe kórinedi: joqarı qatlamlarda bawırrang temir rudası, tómengi qatlamlarda bolsa - shpat temir rudası.
RUDA - taw kenshi.paydalanıw ushın quyma usıl yamasa maylardı ajıratıp alıw texnologiyalıq hám ekonomikalıq tárepten múmkin bolǵan element. milliy ekonomika... Bunday múmkinshilik berilgen taw kenshin qayta islew usılın anıqlaw arqalı ornatıladı. elementlardı tuwrıdan-tuwrı texnologiyalıq sınaqlar yamasa analogiya boyınsha. Ekonomikalıq maqsetke muwapıqlıǵı ruda sharayatları menen belgilenedi. Metall hám metall bolmaǵanlardı parıqlań. ruda ; ekinshisine, mısalı, ftorit hám basqalar kiredi. Rudani jalpı qayta islew múmkinshiligi onıń rezervlari menen belgilenedi. Ruda túsinigi texnologiyalıq rawajlanıw nátiyjesinde ózgeredi; waqıt ótiwi menen paydalaniletuǵın kón hám minerallar sheńberi keńeyip barıp atır. Hár túrlı ruda túrleri.
Geologik sózlik: 2 jildda.- M.: Nedra. K. N. Paffengolts hám basqalar tárepinen tahrirlangan.. 1978.
(a. ruda ; n. Erz; f. minera; hám. mena, mineral ) - tábiyiy, quramında metallar yamasa olardıń birikpeleri sanaat ushın uyqas muǵdarda hám formada.paydalanıw. Geyde R. dep ataladı. sonıń menen birge, metall bolmaǵan birpara túrleri. mısalı, mineral sheki onim. asbest, barit, grafit, altıngugurtli hám agrotexnikalıq R. lar bar, tábiy bay R. hám jarlı R. bayıtıwdı talap etedi. R. bir mineraldan shólkemlesken monomineral hám sanaatqa iye bolmaǵan basqa paydalı qazilmalarga joldas bolǵan polimineral bolıp tabıladı. bahalar. Kónda ekonomikalıq tárepten paydalı bolǵan baylanısqan qımbatlı komponentler (metall, metall bolmaǵan ) bolsa, R. quramalı ( sm. Quramalı kón). Ximiya boyınsha. Olar arasında minerallarda ústin bolǵan minerallar quramı silikat, kremniy, oksid, sulfid, karbonat hám aralas minerallar menen ajralıp turadı. Taw jınısları menen oralǵan kánlerden alınatuǵın barlıq paydalı qazilmalar shógindi, magmatik. hám metamorfik. taslar, dep ataladı.jergilikli, dárya, kól, teńizden alınǵan. hám okean. qum - allyuvial ( sm.jaylastırıwshılar ). R. dıń teksturasiga kóre, boslıqlar belgilengen. onıń quramına kiretuǵın mineral agregatlarning jaylasıwı, P. dızbek, qayıslı, dog'li, tamırlı, tarqalǵan, kletkalı hám basqalar ajratıladı. P. dıń dúzilisi det birikpesi menen anıqlanadı. ruda mineral agregatidagi mineral danalar. Birdey donali, tegis emes donali, oolitik (konsentrik dumaloq minerallar toplanıwı menen), porfirli (birdey donador massa arasında bólek iri mineral danaları bolǵan ), radial-radiatsion hám basqa strukturalar bar. Qımbat bahalı minerallardıń tarqalıw xarakterine kóre P. birdey, tegis emes hám asa tegis emes quramı menen ajralıp turadı.
P. dıń rawajlanıwı hám qayta isleniwi ushın olardıń fizikasi zárúrli áhmiyetke iye. ózgeshelikleri: quwat, massa tıǵızlıǵı, eriw temperaturası, magnit hám elektromagnit ózgeshelikleri, radioaktivlik, sorbsiya, sonıń menen birge, bólekshe kóleminiń bólistiriliwi. quramı. P. dıń mineral quramı, teksturasi, dúzilisi hám olardı qayta islew ushın isletiletuǵın ásbap -úskenelerine qaray P. bólek-bólek bólinedi. texnologiya. sortları. B islep shıǵarıw. iskerlik " shiyki P. " atamaların isletedi. (kán kárxanasında qazib alınadı ) hám " kommerciya P. " (metallurgiyani qayta bólistiriw ushın tayarlanǵan ). Derlik barlıq P. metallurgiyadan aldın. qayta islew ruda tayarlaw - usaqlaw hám saralaw ( sm. Paydalı qazilmalarni saralaw ), ortasha, bayıtıw ( sm. Paydalı qazilmalarni qayta islew) hám Okuskovanie. v. I. Smirnov.
Kán entsiklopediyası.- M.: Sovet ensiklopediyasi. E. A. Kozlovskiy tárepinen tahrirlangan. 1984-1991.
Sinonimler:
Basqa sózliklerde " Ruda" ne ekenligin kóriń:
Omonimlarning gúresi hám dúgilisiwi mudamı da olardan birin joq etiw menen tugamagan. Bunday jaǵdaylarda omonimiyaning qolaysızlıǵı sáykes keletuǵın sózdiń sóniwi, onıń joǵalıp ketiwi menen jónge salıw etilgen. Geyparalardıń shırıwına sebep bolǵan sebepler máselesi... ... Sózler tariyxı
Teriń. mániste de. qan, arkhang. (Subv.), Ukr. ruda rudası ; qan, blr. rudali buzıqlıq, qan, kórkem óner. dańq hám ataq. Jol métillon (Sup.), bulg'. ruda rudası, serbohorv. ruda - tap sonday, slovencha. ruda - tap sonday, chex., slvc., polyak. ruda rudası, v. ko'lmaklar, n. ko'lmaklar... ... Maks vasmer tárepinen orıs tiliniń etimologiyalıq sózligi
1. ruda, s; kón; f. Metall yamasa olardıń birikpelerin óz ishine alǵan tábiyiy mineral sheki onim. Temir R. Mıs r. Polimetall kón. Rudadagi misning úlesi. ◁ Ruda, oh, oh. R s qaldıqları. Sulı kánleri. R galereyaları. Roe... ... ensiklopediyalıq sózlik
ruda, kón, pl. kón, áyeller. 1. Mineral element, quramında metall bar jınıs. Temir ruda. Mıs rudası. 2. Qan (eski). Túsindirme sózlik Ushakov. D. N. Ushakov. 1935 1940... Ushakovning túsindirme sózligi
Ruda, bir yamasa bir neshe metallardı koncentraciyalarda óz ishine alǵan tábiyiy mineral birikpe, bunda olardı ajıratıp alıw ekonomikalıq hám texnikalıq tárepten múmkin. Ruda termini geyde metall bolmaǵan minerallarǵa salıstırǵanda qollanıladı... ... Zamanagóy ensiklopediya
Ekonomikalıq tárepten olardı ajıratıp alıw maqsetke muwapıq bolǵan konsentraciyalarda hár qanday metall yamasa bir neshe metallardı óz ishine alǵan tábiyiy mineral qáliplesiwi. Ruda termini geyde bir qatar metall bolmaǵan paydalı qazilmalarga salıstırǵanda da qollanıladı. v…… Úlken ensiklopediyalıq sózlik
RUDA, s, pl. kón, kón, kón, áyeller. Mineral birikpe, metallardı óz ishine alǵan jınıslar, sonıń menen birge, basqa paydalı ápiwayı elementlar (metall bolmaǵanlar ). Mıs, temir dárya. (kónning texnologiyalıq sortları ).| adj. ruda, oh, oh. Ruda denesi. Sanalı... ... Ozhegovning túsindirme sózligi
Orıs tiliniń sinonimleriniń qan sózligine qarang. Ámeliy qóllanba. M.: Orıs tili. Z. E. Aleksandrova. 2011. ruda n., Sinonimler sanı : 76... Sinonim sózlik
ruda - (pl.) sayız suw menen toldırılǵan ho'kiz; batpaqlı oypatlıq ; zanglagan batpaq. Ayır.geogr. múddet. Basqa slavyanlardagi jazıwmalar. tiller, sonıń menen birge, taponimlar. maydan dańq hám húrmet terminin kórip shıǵıwǵa tiykar beredi. (Iran tilinde rudali dárya sózi bar ekenligine qaramay ). Janıq…… Orıs gumanitar ensiklopediyalıq sózlik
Málim bolǵan neft hám gazdan tısqarı, basqa birdey dárejede zárúrli minerallar da bar. Bularǵa temir alıw hám qayta islew jolı menen qazib alınatuǵın kón kiredi. Ruda kánleriniń bar ekenligi hár qanday mámlekettiń baylıǵı bolıp tabıladı.
Ruda retinde klassifikaciyalanǵan tiykarǵı materiallardı bir neshe gruppalarǵa bolıw múmkin:
Temir oksidleri, atap aytqanda gematit, martit, magnetit.
Temir gidroksidlari - gidrogoetit hám goetit;
Silikatlar - turingit hám xamozit;
Karbonatlar - sideroplezit hám siderit.
Sanaat temir kónida temir túrli konsentraciyalarda - 16 dan 72% ge shekem. Temir kóni quramındaǵı paydalı qospalarǵa tómendegiler kiredi: Mn, Ni, Co, Mo hám basqalar. Zıyanlı qospalar da bar, olar arasında : Zn, S, Pb, Cu hám basqalar.
Ruda retinde klassifikaciyalanǵan tiykarǵı materiallardı bir neshe gruppalarǵa bolıw múmkin:
Temir oksidleri, atap aytqanda gematit, martit, magnetit.
Temir gidroksidlari - gidrogoetit hám goetit;
Silikatlar - turingit hám xamozit;
Karbonatlar - sideroplezit hám siderit.
Sanaat temir kónida temir túrli konsentraciyalarda - 16 dan 72% ge shekem. Temir kóni quramındaǵı paydalı qospalarǵa tómendegiler kiredi: Mn, Ni, Co, Mo hám basqalar. Zıyanlı qospalar da bar, olar arasında : Zn, S, Pb, Cu hám basqalar.
Temir rudası kánleri kelip shıǵıwına kóre ush úlken gruppaǵa bólinedi.
Endogen yamasa magmatogen. Olardıń payda bolıwı jer qabıǵınıń tereńliginde júz bolatuǵın geokimyoviy processler, magmatik hádiyseler menen baylanıslı.
Ekzogen yamasa jer ústi kánleri er qabıǵınıń jer maydanına jaqın zonasında, yaǵnıy kól, dáryalar, okeanlıq tubida júz bergen processler nátiyjesinde payda bolǵan.
Metamorfogen kánler jer maydanınan jetkiliklishe urada joqarı basım hám birdey temperaturalar tásirinde payda bolǵan.
Mámleket degi temir rudası rezervlari
Rossiya túrli kánlerge bay. Dúnyadaǵı eń úlkeni - ol dúnya rezervlarining derlik 50 payızın óz ishine aladı. Bul regionda 18-asirde qashannan berli belgilengen, biraq kánlerdi ózlestiriw tek ótken ásirdiń 30 -jıllarında baslanǵan. Bul háwiz degi ruda rezervlari quramında sap metall kóp bolıp, olar milliardlap tonnalarda olshenedi hám qazib alıw ashıq yamasa jer astı usılları menen ámelge asıriladı.
Mámleket hám dúnyadaǵı eń irilerinen biri bolǵan Bakchar temir rudası koni ótken ásirdiń 60 -jıllarında ashılǵan. Odaǵı sap temir konsentraciyası 60% ge shekem bolǵan ruda rezervlari shama menen 30 milliard tonnanı quraydı.
Krasnoyarsk úlkesinde magnetit kóni menen Abagasskoye koni bar. Ol ótken ásirdiń 30 -jıllarında jańalıq ashılǵan, biraq onıń rawajlanıwı tek yarım ásirden keyin baslanǵan. Háwizdiń arqa hám qubla zonalarında ashıq usılda qazib alıw jumısları alıp barılıp, anıq rezervleri 73 mln.
1856 jılda jańalıq ashılǵan Abakan temir rudası koni ele da aktiv. Daslep, qurılıs ashıq usılda, XX ásirdiń 60 -jıllarından baslap bolsa 400 metr urada er astı usılında ámelge asırıldı. Rudadagi sap metall muǵdarı 48% ga etedi.
Nikel kóni
Nikel kóni ne? Bul metalldı sanaat islep shıǵarıw ushın isletiletuǵın mineral birikpeler nikel kóni dep ataladı. Tórt procentkeshe sap metall quramına iye sulfidli mıs-nikel kóni hám silikat nikel kóni ámeldegi bolıp, olardıń birdey kórsetkishi 2, 9% ge shekem. Birinshi túrdegi kánler ádetde magmatik tipga kiredi hám silikat kóni unıraw qabıǵı jaylarında jaylasqan.
Rossiyada nikel sanaatınıń rawajlanıwı 19 -ásirdiń ortalarında Orta Uralsda jaylasqanlıǵınıń rawajlanıwı menen baylanıslı. Sulfid kánleriniń derlik 85% Norilsk wálayatında tóplanǵan. Taymirdagi kánler rezervlarning baylıǵı hám paydalı qazilmalarning túrli-tumanlıǵı boyınsha dúnyadaǵı eń iri hám kem ushraytuǵın bolıp tabıladı, olar dáwirli kesteniń 56 elementin óz ishine aladı. Nikel kónining sapası boyınsha Rossiya basqa mámleketlerden qalıwmaydı, abzallıǵı sonda, olar qosımsha kem ushraytuǵın elementlerdi óz ishine aladı.
Kola yarım atawında nikel resurslariniń shama menen on procenti sulfid kánlerinde, Orta hám Qubla Ural silikat kánleri ózlestirilip atır.
Rossiya kóni ushın zárúr bolǵan muǵdar hám túrler menen xarakterlenedi sanaat qosımshaları... Usınıń menen birge, olar óndiristiń quramalı tábiyiy sharayatları, mámleket aymaǵında tegis emes bólistiriliwi, resursların bólistiriw regioni hám xalıq tıǵızlıǵı ortasındaǵı saykes emeslik menen ajralıp turadı.
Jarlı ruda - bul paydalı strukturalıq bólim (metall, mineral ) quramı shártli bolǵan ruda ; bunday ruda bayıtıwdı talap etedi.
Bay ruda - bul paydalı komponentlerdiń (metall, mineral ) standart quramınan 2-3 teńdey joqarı bolǵan ruda bolıp tabıladı.
Batpaq rudası - batpaqlar tubidagi gúńgirt temir rudası (limonit) kánleri túyin (bobin), qattı qabıq hám qatlamlar kórinisinde payda bolǵan, dukkakli rudaga qarang.
Dukkakli ruda - bul dukkakli dúzılıwǵa iye bolǵan ruda, onıń kolloid, geyde bioximiyalıq processlerdiń qáliplesiwinde qatnasıwın kórsetedi; temir, marganets, alyuminiy (boksit), shógindi hám elyuviy kelip shıǵıwı múmkin. Kóbinese bul termin ádetde kól (kól kóni) hám batpaqlar (batpaq kóni) tubida jatqızılǵan shógindi kelip shıǵıwı bawırrang temir (limonit) kónining sortlarınan birinde qollanıladı ; olar mayda, domalaq yamasa lobıya formasındaǵı dúzılıwlardan ibarat bolıp, kóbinese konsentrik qabıqsimon dúzılıwǵa iye, bosanqı yamasa bawırrang temir rudası yamasa saz statyası menen cementlengen. Toqımalarına qaray, tiykarınan baklagiller, noqat hám untaqlı kón bar. Shógindi kelip shıǵıwı dukkakli kón ádetde qatlamlar, aralıq qatlamlar hám linzalar formasında boladı. Elyuvial kelip shıǵıwı dukkakli kón tártipsiz, kóbinese qaltasimon hádiysege iye.
Breccia rudası - brekchi teksturasi menen; ruda mineralı tsement yamasa brekchi úzindilerin payda etiwi múmkin.
Chipmunk rudası - jergilikli, Sibir, Arqa Transbaykaliyaning polimetall kánlerinen qayıslı qorǵasın -rux rudasining atı. Bul sulfidli minerallar hám karbonatlardıń juqa sızıqlarınıń tez-tez almasınıwı menen xarakterlenedi. Ol kristallı hák taslar hám tarmaqlı dolomitlarni sfalerit hám galen menen tańlap almastırıw nátiyjesinde payda boladı.
Tas rudası - taslar yamasa paydalı komponenttiń bóleklerinen (mısalı, bawırrang temir rudası, boksit, fosforit) hám bosanıwmastán payda bolmaǵan tiykarǵı jınıslardan ibarat.
Tarqalǵan ruda - ústin, bos (xojayın ) jinsdan ibarat bolıp, ol jaǵdayda metalllı minerallar bólek danalar, danalar hám tamırlardıń toplanıwı kórinisinde kóbirek yamasa kemrek teń bólistirilgen (aralıqta jaylasqan ). Bunday qosımshalar kóbinese shetleri boylap qattı kónning úlken denelerine joldas bolıp, olar átirapında haloslarni payda etedi, sonıń menen birge, ǵárezsiz, kóbinese kútá úlken kánlerdi, mısalı, porfirli interne (Cu) kóni kánlerin payda etedi. sinonimi: tarqaq ruda.
Galmeyn rudası - tiykarlanıp kalamin hám smitsonitdan shólkemlesken ekilemshi rux rudası. Karbonatlı jınıslar daǵı rux kánleriniń oksidleniw zonası ushın xos bolıp tabıladı.
Noqat rudası - lobıya rudasining bir túri.
Sod rudası - limonitning basqa temir oksidi (Fe) gidratlari hám fosforik, gumus hám kremniy kislotaları menen ózgeriwshen muǵdardaǵı temir birikpeleri qospasınan ibarat bos, geyde cementlengen, bólekan gewekli qáliplesiwler. Sod rudasida qum hám ılay da bar. Ol batpaq hám ızǵar otlaqlarda mikroorganizmlar qatnasıwında jer maydanına kóterilip, batpaq hám otlaq topraqlarınıń ekinshi jıyekin ańlatiwshı er astı suwidan payda boladı. Sinonimi: otlaq rudası.
Túyinli ruda - ruda túyinleri menen ańlatıladı. Shógindi temir (limonit), fosforit hám basqa birpara kánlerde ushraydı.
Kokad rudası (halqalı )- kokad dúzilisi menen. Ruda teksturali kokadaga qarang
Quramalı ruda - quramalı quramlı kón, odan bir neshe metallar yamasa paydalı komponentler alınadı yamasa ekonomikalıq tárepten alınıwı múmkin, mısalı, mıs-nikel kóni, odan nikel hám misga qosımsha túrde kobalt, platina toparı metallari, altın, gúmis, selen, tellur, altıngugurt ajıratıp alınıwı múmkin.
Metall rudası - ruda, ol jaǵdayda paydalı komponent sanaat tárepinen isletiletuǵın hár qanday metall bolıp tabıladı. Fosfor, barit hám basqalar sıyaqlı metall bolmaǵan kóndan ayrıqsha bolıp esaplanıw.
Milonlashtirilgan ruda - maydanlanǵan hám mayda maydanlanǵan, geyde parallel teksturali ruda. Ol usaqlaw zonalarında hám jıljıtıw hám jarıqlar tegislikleri boylap payda boladı.
Teńge rudası - kól tubida temir oksidi yamasa temir hám marganets oksidleriniń mayda tegis keksimon túyinleriniń toplanıwı ; temir rudası retinde isletiledi. Teńge kóni tayga zonası kólida áyyemgi erroziyaǵa dus kelgen (wayran bolǵan ) magmatik taw jınısları tarqalǵan hám kóplegen batpaqlı tegis tolqınsimon relyefdiń keń rawajlanǵan aymaqlarında jaylasqan.
Kól rudası - kól tubida jatqızılǵan temir (limonit) rudası. Batpaq kóniga uqsaydı. Rossiyanıń arqa bólegindegi kólda tarqalǵan. Dukkakli rudaga qarang.
Oksidlengen ruda - baslanǵısh kónning oksidleniwi nátiyjesinde júzege keletuǵın sulfid kánleriniń jer maydanına jaqın bólegi (oksidleniw zonası ) rudası.
Oolitik ruda - kishi domalaq konsentrik qabıqlı radial-radiatsion strukturalardan ibarat, dep atalatuǵın. oolitlar. Temir kónining keń tarqalǵan strukturalıq túri bolıp, ol jaǵdayda rudali minerallar xloritlar (chamoisit, thuringit) yamasa siderit, gematit, limonit, geyde magnetit toparınan silikatlar bolıp, kóbinese birge, geyde bolsa bul minerallardan biri ústinlik etedi. Oolitik quramı kóplegen boksit kánleriniń kóni ushın da xos bolıp tabıladı.
Sheshek gúl rudası - Uralsdagi siyenit jınıslarında tarqalǵan magnetit kónining bir túri. Jergilikli termin.
Baslanǵısh ruda - keyinirek ózgerislerge dús bolmaydı.
Qayta kristallangan ruda - metamorfizm processlerinde ximiyalıq quramın ózgertirmesten mineral quramı, teksturalari hám strukturalarınıń ózgeriwi.
Polimetall ruda - quramında qorǵasın, rux hám ádetde mıs hám turaqlı qospalar retinde gúmis, altın hám kóbinese kadmiy, indiy, galiy hám basqa kemde-kem ushraytuǵın metallar bar.
Tarmaqlı ruda - quramı, dán ólshemi yamasa kólemi tárepinen sezilerli dárejede parq etiwshi juqa qatlamlardan (sızıqlardan ) ibarat muǵdarlıq munasábet minerallar.
Porfir mıs rudası (yamasa porfir mıs)- joqarı kremniylangan gipabisal ortasha kislotalı granitoid hám subvulqon porfirli intruziyalarida sulfidli tarqalǵan hám tamır jolı menen tarqalǵan mıs hám molibden-mıs kónining qáliplesiwi hám olardı qorshap turǵan effuziv, tufogen hám metasomatik jınıslar. Kón pirit, xalkopirit, xalkotsit, kemnen-kem jaǵdaylarda barnit, reńsiz kón, molibdenit menen ańlatıladı. Mıs muǵdarı ádetde tómen, ortasha 0, 5-1%. Molibden bolmasa yamasa júdá tómen bolsa, olar tek 0, 8-1, 5% mıs muǵdarı bolǵan ekilemshi sulfid konsentraciyası zonalarında islep shıǵılǵan. Molibden muǵdarınıń artpaqtası rawajlanıwına múmkinshilik beredi hám mıs kóni tiykarǵı zona. Kánlerdiń úlkenligi sebepli porfir kóni mıs hám molibden kónining tiykarǵı sanaat túrlerinen biri esaplanadı.
Tábiyiy eritpe ruda - quramında nikel, kobalt, marganets, xrom hám basqa metallardıń ádetdegidan joqarı bolǵan, joqarı sapalı - eritpe - bunday kóndan eritilgan quyma temir jáne onı qayta islew ónimleri (temir, polat ) bolǵan lateritli temir kóni.
Radioaktiv ruda - radioaktiv elementlerdiń metallarini óz ishine aladı (uran, radiy, toriy)
Demontaj etiletuǵın ruda - odan paydalı komponentti qolda bólimlerge ajıratıw yamasa elementar bayıtıw (skrining, juwıw, oraw hám basqalar ) arqalı sap yamasa joqarı konsentrlangan formada ajıratıp alıw múmkin.
Ápiwayı ruda - 1. Berilgen konning ápiwayı ortasha rudası, 2. Kán qazib alıw yamasa qayta islewden aldın alınatuǵın ruda. 3. Ápiwayı rudaga salıstırǵanda demontaj etiletuǵın ruda.
Tuzli ruda - ekilemshi oksidler (tenorit) hám mıs sulfidlari - kovellit hám xalkotsitlardan shólkemlesken qara reńdegi mayda dispersli bos massalar, ekilemshi sulfid koncentraciyası zonasında payda bolǵan hám bay mıs rudasini ańlatadı.
Udalar- texnikalıq tárepten múmkin bolǵan hám ekonomikalıq tárepten maqsetke muwapıq qazib alıwdı támiyinleytuǵın metallar yamasa paydalı minerallardı óz ishine alǵan mineral strukturalar. Minerallar kompleksi. Quramında qayta tiklenetuǵın metall bolǵan minerallar ruda,.. .... dep ataladı.
hám olardı qayta islew. Mazmun: Kónning tariypi hám bóliniwi. Mexanik qayta islew hám bayıtıw. Janıw hám hawa rayı. R. sonday tábiyiy dep ataladı minerallar (minerallar )... ushın material bolıp xizmet etiwi múmkin. F. A. dıń entsiklopedik sózligi. Brokxaus hám I. A. Efron
Nikel kóni minerallardıń bir túri, tábiyiy mineral strukturalar bolıp, quramındaǵı nikel bul metaldı yamasa onıń birikpelerin ekonomikalıq tárepten paydalı qazib alıw ushın etarli. Ádetde, sulfid kóni kánleri islep shıǵılǵan,.. .... vikipediya
Texnologiyalıq hám ekonomikalıq tárepten paydalı bolǵan tábiyiy mineral strukturalar sanaat kólemi metallar yamasa metall bolmaǵan sheki onim. Er tubida kón ruda deneleri dep atalatuǵın toplanıwlardı payda etedi, olar... ... Geografiyalıq ensiklopediya
radioaktiv metall kóni--[A. S. Goldberg. Ingliz orıssha energiya sózligi. 2006] Ulıwma energiya temaları EN radioaktiv metall kóni... Texnikalıq awdarmashı ushın qóllanba
qara metall kóni- ChM shiyki zat bazası bolǵan kón; sonday-aq Fe, Mn hám Cr kóni (Qarang: Temir kóni, marganets kóni hám xrom kóni); Sonıń menen birge qarang: Kommerciya kóni siderit kóni... Metallurgiya ensiklopediyalıq sózligi
reńli metall kóni- CM ushın sheki onim bolǵan kón, atap aytqanda Al, polimetall (quramında Pb, Zn hám basqa metallar ámeldegi), Cu, Ni, Co, Sn, W, Mo, Ti kónining keń toparı. Reńli metall kónining ayriqsha ózgesheligi olardıń quramalılıǵı
kemde-kem ushraytuǵın metall kóni- ǵárezsiz minerallar yamasa izomorf qospalar kórinisindegi RE ni óz ishine alǵan tábiyiy strukturalar, olardı sanaatda paydalı qazib alıw ushın etarli muǵdarda.
radioaktiv metall kóni- quramında radioaktiv metallar (Ol, Th hám basqalar ) bolǵan bunday birikpeler hám konsentraciyalarda olardı alıw texnikalıq hám ekonomikalıq tárepten múmkin bolǵan tábiyiy mineral strukturalar. Sanaat ma`nisi...
kemde-kem ushraytuǵın topıraq metallari kóni- óz mineralları yamasa birpara basqa minerallardaǵı izomorf qospalar formasında kem ushraytuǵın topıraq metallarini óz ishine alǵan tábiyiy mineral strukturalar. 70 ten artıq kem ushraytuǵın jer mineralları hám 280 ge jaqın minerallardan, olar quramına kem ushraytuǵın er metallari kiredi
|
