|
Bayıtıw usılları, processleri hám operatsiyaları
|
| bet | 6/10 | | Sana | 26.06.2023 | | Hajmi | 99.25 Kb. | | #75705 |
Bog'liq taza3Bayıtıw usılları, processleri hám operatsiyaları.
Paydalı qazilma túrli minerallardıń quramalı kompleksi esaplanadı. Paydalı qazilmada qımbat bahalı komponent kóbinese tiyisli mineraldıń quramında ushraydı. Mısalı, mıs misli kónda mıs saqlaytuǵın minerallar xalkopirit, barnit, kovellin hám t.b. lar quramına kiredi. Kamdan - kem jaǵdaylarda qımbat bahalı komponent taza (tug'ma) halda ushraydı, mısalı, kemde-kem ushraytuǵın metallar, almaz, grafit hám t.b. Qımbat bahalı komponent saqlawshı minerallar paydalı minerallar dep ataladı. Qımbat bahalı komponent yamasa paydalı qosımsha saqlamaytuǵın minerallar puch taw jınısları dep ataladı.
Bul erda paydalı mineral, zıyanlı yamasa paydalı qosımsha, puch taw jınısları túsinikleriniń salıstırmalılıǵın aytıp ótiw kerek. Mineraldıń bul túsiniklerdiń qay-qaysısına tiyisliligi tek paydalı qazilmani berilgen túrinegine boq'liq. Bir mineraldıń ózi dáslepki ónimde paydalı, basqasında bolsa puch taw jinsi bolıwı múmkin. Mısalı, kvarts keramika sanaatı ushın paydalı mineral esaplanadı, reńli hám qara metal kónida bolsa puch taw jinsi hám xatto zıyanlı qosımsha esaplanadı. Bayıtıw texnikası hám texnologiyasınıń rawajlanıwı, sonıń menen birge xalıq xojalıǵınıń málim hom-buyımlarǵa bolǵan mútajligi artıp barıwı menen ol yamasa bul paydalı qazilmada ámeldegi bolǵan minerallar puch taw jınısları razryadınan paydalı mineral razryadına ótiwi múmkin. Paydalı qazilmadan qımbat bahalı mineraldı ajıratıp alıw onı quraytuǵı mineralarning ximiyalıq ózgertiwlerge ushıratıw nátiyjesinde júz boladı; minerallardan metallar qóyıladı, apatit super-fosfatga aylanadı hám t.b. Paydalı qazilma hám bayıtıw ónimleriniń bunday qayta isleniwi metallurgik, ximiya, keramika, shıyshe, tsement, lak - boyaw hám basqa sanaat kárxanalarında ámelge asıriladı.
Paydalı qazilmalarni bayıtıw - minerallardıń ximiyalıq ózgerisleri menen baylanıslı bolmaǵan mexanik qayta islew bolıp tabıladı. Minerallardıń ximiyalıq quramı bayıtıwge shekem hám bayıtıwdan keyin de ózgeriwsiz qaladı. Bayıtıwda paydalı qazilma sapasınıń jaqsılanıwı minerallardı ajıratıw arqalı ámelge asıriladı. Boyitma dep atalıwshı ónimlerge paydalı mineral hám paydalı qosımshalardıń tiykarǵı bólegi, shıǵındı dep atalıwshı ónimlerge bolsa puch taw jınısları hám zıyanlı qosımshalardıń úlken bólegi ajratıladı. Shıǵındı bayıtıw processinden shıǵarıp taslanadı hám shıǵındılar maydanında jıynaladı, boyitma bolsa keyingi qayta islew hám isletiwge jónetiledi. Bayıtıwda paydalı qazilma sapasınıń jaqsılanıwına puch taw jınısların ajıratıw hám paydalı minerallardı kemrek kólemge jıynaw arqalı eriwiladi. Bunda qımbatbaxo komponenttiń muǵdarı artadı, sebebi onıń derlik barlıq muǵdarı boyitmada jıynanadı.
Bayıtıw usılları bayıtıw operatsiyalarına bólinedi. Bayıtıw procesi - minerallardı bir-birinen minerallardıń ózgesheliklerindegi parq tiykarında ajıratıw. Mısalı, minerallardıń tıǵızlıǵı daǵı parq olardı hár túrlı usılda ajıratıw ushın isletiliwi múmkin. Túrli tıǵızlıqtaǵı minerallardı jabısqaq ortalıqta túsiw tezligine qaray ajıratıw múmkin, lekin olardı salmaqli minerallar cho'kuvchi, kiyim-kenshekleri bolsa júzege qalqıb shıǵıwshı salmaqli suyıqlıqlarda da ajıratıw múmkin. Eki hal xam gravitatsiya usılında ajıratıwǵa kiredi, lekin olar túrli bayıtıw processleri esaplanadı.
Bayıtıw processleri operatsiyalardan dúziledi. Bayıtıwdı bir ret bayıtıwda tugatib, tezlik penen boyitma hám shıǵındı alıw múmkin. Kóbinese sonday boladıki, bir ret bayıtıwdan keyin boyitma onsha bay, shıǵındı bolsa etarli dárejede jarlı bolmay, olardı qaytaldan bayıtıwǵa tuwrı keledi. Bul maqsette boyitmani tazalaw hám shıǵındın qadaǵalawlaw operatsiyaları ótkeriledi. Sol izbe-iz processler bayıtıw operatsiyaları dep ataladı, aldınǵı operatsiyadan keyingi operatsiyaǵa tushuvchi ónim aralıq ónim dep ataladı.
Bayıtıw fabrikasında paydalı qazilma bir qatar qayta islew processlerinen ótip, olardıń texnologiyalıq cikl daǵı wazıypalarına qaray tayarlaw, bayıtıw hám járdemshi processlerge bolıw múmkin.
Tayarlaw processlerine usaqlaw, jenshiw, elewl hám de klassifikatsiya processleri kiredi hám olarda mineral bólekshelerdiń maydanı ashıladı, paydalı qazilmani bayıtıw muvaffiqiyatli ótiwi ushın kerek bolǵan iriliktegi klasslarǵa ajratıladı.
Bayıtıw processlerine paydalı qazilmani boyitma hám shıǵındına ajıratıwǵa múmkinshilik jaratıwshı minerallardı ajıratıw processleri kiredi. Járdemshi processlerge boyitmani suwsızlantırıw hám shıǵındılardı maydanına toplaw processleri kirip, olarda boyitmaning ızǵarlıǵı belgilengen shegaraǵa shekem kemeytiriledi, fabrika oqava suwini tábiyiy suw xavzalariga taslawda yamasa fabrikada qaytaldan isletiwden aldın tazalanadı.
Chindi Boyitma
Puw shań
Bayıtıw fabrikasında paydalı qazilma ushıratiletuǵın operatsiyalardıń ketmaketligi bayıtıwdıń texnologiyalıq sxemaların quraydı. Ádetde sxemada dáslepki hám bayıtıw ónimleriniń sapası hám muǵdarına tiyisli maǵlıwmatlar, sonıń menen birge bólek operatsiyalardaǵı qayta islew tártibi keltiriledi. Bunday sxemalar sapa -muǵdar sxemaları dep ataladı. Bólek operatsiyalarǵa hám ónimlerge qosılatuǵın, hám bólek operatsiya hám ónimler degi suwdiń muǵdarına tiyisli maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan sxema suw sarpı (shlam) sxeması dep ataladı. Texnologiyalıq sxemadan tısqarı apparatlar shınjırı sxeması da dúziledi, ol jaǵdayda paydalı qazilma hám bayıtıw ónimleriniń apparatlar boylap háreketleniw baǵdarı grafik tárzde ańlatıladı. Sxemada apparatlardıń túri, ólshemi hám sanı kórsetiledi.
1. 3. Bayıtıwdıń texnologiyalıq kórsetkishleri
Bayıtıwdıń tiykarǵı texnologiyalıq kórsetkishlerine tómendegiler kiredi: komponenttiń dáslepki ruda hám bayıtıw ónimlerindegi muǵdarı, bayıtıw dárejesi, bayıtıw ónimleriniń shıǵıwı, komponentlerdi bayıtıw ónimlerine ajırasıwı. Komponenttiń muǵdarı dep ónim degi komponent salmaǵın ónim salmaǵına qatnasına aytıladı. Bayıtıw nátiyjesinde eriwiladigan bayıtıw dárejesi dep boyitmadagi qımbat bahalı komponent muǵdarın onıń dáslepki rudadagi muǵdarına qatnasına aytıladı. Bayıtıw dárejesi boyitma dáslepki ónimge salıstırǵanda qansha baylıǵın kórsetedi. Bayıtıw ónimleriniń shıǵıwı dep bayıtıw nátiyjesinde alınǵan ónim salmaǵın dáslepki ónim salmaǵına bolǵan qatnasına aytıladı. Shıǵıwdı procentlerde yamasa birlik úleslerinde ańlatıw qabıl etilgen. Birlik úleslerde kórsetilgen shıǵıwǵa teris ólshem bayıtıw nátiyjesinde bir tonna ónim alıw ushın dáslepki ónimdiń tonnaları sanın kórsetedi. Bayıtıw ónimlerine paydalı komponenttiń ajırasıwı dep ónim degi komponent salmaǵın sol komponenttiń dáslepki rudadagi salmaǵına qatnasına aytıladı. Ajırasıwdı procentlerde yamasa birlik úleslerinde ańlatıw qabıl etilgen. Paydalı komponenttiń boyitmaga ajırasıwı bayıtıwda sol komponenttiń qansha bólegi dáslepki ónimnen boyitmaga ótkenin kórsetedi. Bayıtıw ónimleri hám dáslepki ónim degi qımbat bahalı komponenttiń muǵdarı boyınsha shıǵıw hám ajırasıwdı esaplaw ushın formulalar shıǵaramız.
|
| |
