|
Paydalı qazilmalarni bayıtıwdıń xalıq
|
| bet | 5/10 | | Sana | 26.06.2023 | | Hajmi | 99.25 Kb. | | #75705 |
Bog'liq taza3Paydalı qazilmalarni bayıtıwdıń xalıq
xojalıǵı daǵı áhmiyeti
Paydalı qazilmalarni bayıtıw qattı paydalı qazilmalarni boyitma, yaǵnıy sapası dáslepki ruda retinden joqarı, xalıq xojalıǵında keyingi isletiw ushın qoyılatuǵın talaplarǵa juwap beretuǵın ónim alıw maqsetinde qayta isleytuǵın sanaat tarmogi esaplanadı.
Paydalı qazilma hám bayıtıw ónimleriniń sapası olardaǵı qımbat bahalı (paydalı ) komponent, qosımshalar, joldas elementlerdiń muǵdarı, sonıń menen birge, ónimdiń iriligi hám ızǵarlıǵı menen anıqlanadı. Qımbatbaxo komponent dep sol qımbatbaxo komponentti ajıratıp alıw ushın paydalı qazilma qazib olinayotgan element yamasa tábiyiy birikpege aytıladı. Mısalı, mıs, qorq'oshin, temir, asbest misli, q'o'rq'oshinli, temirli hám asbestli kónda tiyisli túrde qımbatbaxo komponentler esaplanadı. Qosımshalar paydalı hám zálell bolıwı múmkin.
Paydalı qosımsha dep paydalı qazilmada onsha kóp bolmaǵan muǵdarda ámeldegi bóliwshi, qımbat bahalı komponentke ilashib onıń sapasın jaqsılaytuǵın hám ajırasıwın ańsatlashtiruvchi element yamasa tábiyiy birikpelerge aytıladı.
Zıyanlı qosımshalar dep paydalı qazilmada onsha kóp bolmaǵan muǵdarda ámeldegi bóliwshi, qımbatbaxo komponentke ilashib onıń sapasına unamsız tásir etiwshi hám ajırasıwın qıyınlastırıwshı elementler yamasa tábiyiy birikpelerge aytıladı. Joldas elementler dep paydalı qazilma quramında onsha úlken bolmaǵan muǵdarda ushraytuǵın, paydalı qazilma quramınan ajıratıw onı er qa'ridan tiykarǵı qımbatbaxo komponent menen birge qazib olinayotganligi ushınǵana ekonomikalıq jixatdan maqsetke muvofik bolǵan qımbatbaxo komponentlerge aytıladı. Mısalı, polimetal kóndagi kemde-kem ushraytuǵın metallar, temirli kóndagi basqa reńli metallar, misli kóndagi molibden hám t.b. lar joldas elementlerge kiredi. Bayıtıwda joldas elementler yamasa bólek ónimlerge, yamasa tiykarǵı qımbat bahalı komponent menen birge ajratılıwı múmkin. Paydalı qazilmaning hám bayıtıw ónimleriniń sapası olarda qımbat bahalı komponenttiń muǵdarı qansha kóp hám zıyanlı qosımshalardıń muǵdarı qansha kem bolsa sonsha joqarı boladı. Ónimdiń sapası qansha jaqsı bolsa, ol sonsha bay boladı, sebebi kóp muǵdarda qımbatbaxo komponent saqlaydı. Sol sebepli dáslepki rudaga salıstırǵanda boyroq ónim - boyitma alıw maqsetinde paydalı qazilmani qayta islew processleri paydalı qazilmalarni bayıtıw dep ataladı. Geyde, ónimde paydalı qazilma hám bayıtıw ónimleriniń sapası bóleklerdiń iriligine boq'liq. Paydalı qazilma quramındaǵı qımbat bahalı komponentlerdiń muǵdarı olarǵa qoyılatuǵın talaplardagidan tómen bolmaǵan jaǵdaylardaǵana olar to'q'ridan-to'q'ri metallurgik yamasa ximiyalıq qayta islewge túsedi. Paydalı qazilmalarning kóbisi tábiyiy halda bul shártlerge juwap bermeydi. Paydalı qazilmalarni qayta islew ciklına bayıtıw operatsiyalarınıń kirgiziw qazib olinayotgan paydalı qazilma quramınan bay ónim - boyitmani ajıratıwǵa hám shiyki - buyımlardı joqarı ekonomikalıq nátiyje menen isletiwge múmkinshilik beredi. Bul halda tómendegi artıqmashılıqlarǵa erisiw múmkin:
• paydalı qazilmalarning sanaat rezervleri artadı, sebebi kambaq'al kónni xam qazib alıw múmkinshiligi tuq'iladi; islep shıǵarıw ónimliligi artadı hám qazib alıw sisteması ápiwayılasadı, yaǵnıy paydalı qazilmani qazib alıw jumısları arzanlasadı, sebebi rudani tańlap emes pútin halda qazib alıw, kán jumısları tolıqlaw mexanizatsiyalawǵa erisiw múmkin boladı ;
• paydalı qazilmani metallurgik hám ximiyalıq qayta islew arzanlasadı, islep shıǵarıw ónimliligi artadı, sebebi bul kárxanalarǵa túsip atırǵan ónim quramındaǵı qımbatbaxo komponenttiń muǵdarı artpaqtası menen janılq'i, flyuslar, koks, elektrenergiya, ximiyalıq reaktivler hám t.b. lar sarpı azayadı, metallurgik pechlar hám ximiyalıq apparatlardıń islep shıǵarıw ónimliligi artadı, aqırǵı ónimdiń sapası jaqsılanadı, qımbatbaxo komponenttiń shıǵındı quramında joǵalıp ketiwi azayadı ;
• paydalı qazilma kompleks túrde isletiledi, sebebi bayıtıw olardaǵı barlıq qımbatbaxo komponentlerdi de ajıratıwǵa múmkinshilik beredi;
• transport ǵárejetleri azayadı, sebebi kópshilik bayıtıw fabrikaları konga jaqın jayǵa qurıladı hám uzaq aralıqlarǵa qazib alınǵan rudaning pútkil kolemi emes, bálki tek boyitma tashiladi.
Konditsiyalar - bul koncentrat sapasına qoyılatuǵın talap (olardı berilgen paydalı qazilmaning qásiyetleri hám bayıtıw múmkinshiliklerin esapqa alǵan halda belgileniwi bolıp tabıladı). Bayıtıw texnikasınıń zamanagóy xolatida erisiw múmkin bolmaǵan konditsiyalarni ornatıw múmkin emes. Qımbat bahalı komponent muǵdarınıń tómen shegarasına, hám de zıyanlı qosımshalar muǵdarınıń joqarı shegarasına, sonıń menen birge boyitmaning iriligi hám ızǵarlıǵına da konditsiyalar belgilenedi.
|
| |
