Ijtimoiy tarmoqlar tasnifi, ularning maqsad va vazifalari hamda

454 
yopiq bo‘lishi mumkin. Ijtimoiy tarmoq xususiyatlarining biri – do‘stlar va 
guruhlar tizimidir.
Ijtimoiy tarmoqlarning internetdagi g‘alabali yurishi 1995 yilda 
amerikaliklarning Classmatec.com (Odnaklassniki uning ruscha analogi 
hisoblanadi) ijtimoiy tarmog‘i yaratilishi bilan boshlandi. Bu ijtimoiy tarmoqning 
maqsadi sinfdoshlarni internet tarmog‘i orqali qidirish, topish va muloqot o‘rnatish 
hisoblanadi. Vazifalari esa o‘zaro qiziqish to‘rlarini hosil qilish va muloqotni 
saqlab qolishdan iboratdir. 
Hozirda yirik ijtimoiy tarmoqlarda foydalanuvchilar soni millionlab, 
milliardlab kishiga yetgan. Ular o‘zaro muloqot qiladilar, saytlarga o‘zlarining, 
yaqinlarining fotosuratlari, videolarini qo‘yadilar, u yoki bu mavzuda fikr 
almashadilar. Kimlardir bu saytlarda o‘zlarining unut bo‘lib ketgan tanishlarini, 
bolalikdagi do‘stlarini topadilar. 
Ijtimoiy tarmoqlarda faqat do‘stlar, tanishlarni emas, mashhur insonlarni 
ham uchratish mumkin. Yulduzlar o‘z sahifalarini ochib, unda hayotlaridagi 
qiziqarli voqealarni yozadilar, suratlarni berib boradilar. 
Ijtimoiy tarmoqlarning ikki turi mavjud bo‘lib, bular ochiq va yopiq ijtimoiy 
tarmoqlardir. Ochiq ijtimoiy tarmoqlarda foydalanuvchilar o‘z kontentlarini o‘zlari 
yaratib, o‘z fikrlari borasida ochiq muloqot o‘rnatishlari va boshqa 
foydalanuvchilarni bunga jalb qilishlari mumkin. Buning yorqin misoli sifatida 
“Facebook.com”, “Odnoklassniki.ru”, “Vkontakte.ru”, “Twitter.com” va 
boshqalarni keltirish mumkin. Yopiq ijtimoiy tarmoqlar, asosan, bir maqsad sari 
harakatlanayotgan insonlarni birlashtirib, unga “begona”lar kirmaydi. Ko‘p 
holatlarda 
yopiq 
ijtimoiy 
tarmoqlarga 
biror-bir 
kompaniya 
xodimlari 
uchunyaratilgan tarmoqlar misol bo‘la oladi. Masalan, AQSh banklari xodimlari 
uchun maxsus yaratilgan ijtimoiy tarmoq “Sbanc Network” fikrimizga dalil 
bo‘ladi. Yuqorida sanab o‘tilgan jahonga mashhur ijtimoiy tarmoqlar 
imkoniyatlaridan foydalanish yaxshi natijalar berishi shubhasiz. Shunga qaramay, 
OAV hamda jurnalistlarning o‘zlarida mazkur kontent bilan ishlashda qaysi 

455 
axloqiy me’yorlarga rioya etish kerakligi xususida aniq tasavvur yo‘q. Butun 
dunyoda faoliyat yuritayotgan barcha OAV tahririyatlari uchun aniq axloqiy 
me’yorlarni ishlab chiqish zarurati Bryussel, Anqara, Lahor va Yamanda yuz 
bergan terroristik harakatlar timsolida yanada dolzarblashdi. Bunday holatlarda 
montaj qilingan, fotoshop orqali o‘zgartirilgan faktlarni haqiqat sifatida qabul 
qilish va noxolis axborot tarqatish juda ham oson. Shuningdek, zo‘ravonlik 
ko‘rinishlari auditoriya hamda jurnalistlarning ruhiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi 
ham mumkin. So‘nggi yillarda mazkur holatlarning ko‘payishi va bunday 
harakatlarning birinchi galda aynan ijtimoiy tarmoqlarda tarqalishi Onlayn 
yangiliklar assotsiatsiyasi (ONA) tomonidan ijtimoiy tarmoqlar kontenti orqali 
tarqatilayotgan xabarlar bilan ishlovchi jurnalistlar uchun axloq kodeksini 
yaratishga undadi. Mazkur axloq kodeksining asosiy maqsadi butun dunyo 
jurnalistlar tashkilotlari yordamida ijtimoiy tarmoqlar kontenti bilan ishlashning 
eng yaxshi namunalarini topish va jurnalistlar uchun harakat standartlarni tavsiya 
etishdan iborat. Ayni paytda axloq kodeksi Onlayn yangiliklar assotsiatsiyasining 
rasmiy veb sahifasida berilgan. 

Download 11,41 Mb.