62
1. Shaxsiy kompyuterlarning qanday portlari mavjud.
2. Zamonaviy kiritish va chiqarish portlarining vazifalari qanday.
3. ATA va SATA va M2 slotlarning bir biridan farqi nimada.
63
9-10-Amaliy ish
Mavzu: Zamonaviy Protsessorlar va ularning ishlash prinspi.
Ishdan maqsad: Protsessorlar va ularning turlarini o‘rganish,
ularning turlari bir biridan farqi ichki tuzilishi vazifalari va texnik
imkoniyatlarini o‘rganish.
Nazariy qism
Mikroprosessorlar haqida asosiy tushunchalar.
Markaziy prosessor, arifmetik – mantiqiy qurilma; berilgan va
adreslar shinasi; registrlar; buyruqlar hisoblagichi; Kesh; haqida
ma’lumotlarni taxlil qilish. Mikroprosessor tarixi va uning turlarini
o‘rganish.
Mikroprosessor ishlab chiqarilish tarixi, Hisoblash sistemasida bir
necha parallel prosessorlar. ko‘p prosessorli haqidagi ma’lumotlar.
Mikroprosessor turlari, Intel, Intel Celeron, VIA, NVIDIA, Elbrus, Philips,
Hitachi, Sun, AMD
Athlon kabi mikroprotsessorlar haqida ma’lumotlarni o‘rganish.
Kichkinagina hajmga ega bo‘lsa-da (5x5 sm.), aytish mumkinki, u eng
asosiy «yuk»ni o‘z zimmasiga oladi. Demak, tanishib chiqamiz – markaziy
protsessor bilan. Xo‘sh, protsessorning o‘zi nima? Avvalo shuni aytib
o‘tamizki, nafaqat kompyuterlar, balki deyarli barcha elektron qurilmalar:
telefonlar, zamonaviy konditsionerlardan tortib kir yuvish mashinalarigacha
64
protsessor qurilmasiga ega. Protsessor sanab o‘tilgan elektron
qurilmalarning, xususan, kompyuterning «miyasi» hisoblanadi. Protsessor
shunday qurilmaki, u kompyuterdagi dastur kodlarini «o‘qiydi»,
kompyuterning asosiy funksiyalarini aniqlab beradi va axborotlarni qayta
ishlaydi. Protsessor elektron mikrosxema ko‘rinishida tayyorlanadi. U yaxlit
bitta qismli yoki bo‘lak–bo‘lak qismlardan tashkil topgan bo‘lishi mumkin.
«Protsessor» atamasi ba'zan «mikroprotsessor» deb ham ataladi.
Protsessorlar tarkibiga ko‘ra tranzistorlardan iborat bo‘ladi. Bugungi kunda
ishlab chiqarilayotgan protsessorlar o‘z ichiga millionlab tranzistorlarni o‘z
ichiga oladi. Bu tranzistorlardan elektron mantiq qurilmalari va yuqori
texnologiyali boshqa elektron qurilmalar hosil qilinadi.
Shaxsiy kompyuterning ichida turli xil vazifalarni bajaradigan
ko‘pgina protsessorlar mavjud. Har bir qurilma – xoh videokarta bo‘lsin,
tizim shinasi bo‘lsin yoki boshqasi bo‘lsin, ularning har biri o‘zining
protsessoriga ega. Protsessorlar o‘zi joylashgan qurilmaning ishlashini, unga
kelayotgan va u uzatayotgan axborotlarning ketma-ketligini, kelayotgan
buyruqlarni nazorat qiladi. Shuningdek barcha arifmetik va mantiqiy
amallarni, ya'ni hisoblashlarni amaga oshiradi.
