Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti




Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/123
Sana09.02.2024
Hajmi2,97 Mb.
#153799
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   123
Bog'liq
AMV majmua

1.2. Mikroprotsess
orlarni ishlatiladigan o’rni va boshqa kattaliklari bo’yicha sinflash. 
1. Ishlatiladigan o’rni bo’yicha (universal va mahsus MP bo’ladi). 
2. Kirish xabarlarining ko’rinishi bo’yicha, ularni qayta ishlashi bo’yicha (uzlukli va uzluksiz 
xabarlar). 
3. Vaqt bo
’yicha ishlashini tashkil etish tavsifi bo’yicha (sinxronli va asinxronli). 
4. MP komplektida KIS larning soni bo’yicha. 
5. MP tuzilishini tashkil etish bo’yicha (bitta magistralli va ko’p magistralli). 
6. Bajarilayotgan programmalarni
ng soni bo’yicha (bitta programmali va ko’p programmali). 
Mikroprotsessorlar uchun yana ushbu sifatlar va kattaliklar muhimdir: korpusining turi; 
sinxronizatsiyalashga qo’yiladigan talab; quvvatining tarqalishi (sarf bo’lishi); harorat oralig’i; 
razryadligini yashirish (maskalash) mumkinligi; buyruqlarni bajarish davri; xabarlarning kattaligi 
(amplitudasi); halaqitlardan himoyalanganligi; yuklamachilik qobiliyati; chiqishlaridagi 
xabarlarni biriktirishi; mustahkamligi; doimiyligi va shunga o’xshash. 
MP ni funksional qurilmadek tasavvur etish uchun buyruq va kattaliklarni qayta ishlash formatini 
tavsiflash, buyruqlarning egiluvchanligini (moslashuvchanligini) va turlarining sonini
kattaliklarni adreslash usullarini, stekni tashkil etish va adreslash kerakdir. 
MP komplektida KIS 
larning soni bo’yicha bitta kristalli va ko’p kristalli MP ga bo’linadi. Bitta 
kristalli MP 
– apparatlarini vositalari bitta KIS yoki juda katta integral sxemalar ko’rinishida 
tayyorlanadi. Ko’p kristalli MP olish uchun uning logik tuzilishini funksional tugallangan 
qismlarga bo’lib chiqish va ularni KIS ko’rinishida tayyorlash kerak. 1.3.a-rasmda uchta kristalli 
MP yaratishda protsessorning funksional bo’linishining tuzilishi ko’rsatilgan (uzuk chiziqlar). Bu 
ko’p kristalli MP amallar protsessorining (AP) KIS, boshqaruvchi protsessorini (BP) KIS, 
interfeysli protsessorini (IP) KIS larini o’z ichiga oladi. 
Amallar protsessori berilganlarni qayta ishlash uchun xizmat qiladi. Boshqaruvchi protsessorlar 
tanlash, dekodlash va operandlarning adreslarini hisoblash hamda mikrokomandalarning ketma-
ketligini ishlab chiqadi. Interfeys protsessori xotira va tashqi (periferiya) vositalarini MP ulashga 
imkon beradi hamda to’g’ridan-to’g’ri murojaat qilish (kirish) kanalining vazifasini bajaradi. 
1.3-rasm. a) protsessorlarningg funktsional tuzilishi b) protsessorning MP KIS 
sektsiyali komplekti
ko’rinishida ishlatish uchun bo’linishi 
Bu yerda: 
BP 
– boshqaruvchi protsessor 
AP 
– amallar protsessori 
IP 
– interfeys protsessori 


Ko’p kristalli sektsiyali MP shunday paytda tashkil bo’ladiki, qachonki logik tuzilgan 
protsessorning qismlari vertikal va gorizontal tekislik bo’ylab funksional bo’linib KIS ko’rinishida 
ishlatilsa (1.3.b-rasm). 
Ko’p razryadli MP qurish uchun MP KIS sektsiyalarini yondosh ulanganda ularga ulaydigan vosita 
qo’shiladi. Bu yorda MP tuzilishini funksional, gorizontal tekisliklar bilan bo’lib chiqish zarurligi 
kelib chiqishi mumkin. Bularning hammasi seksiyalangan MP KIS komplektini tashkil etadi. 
Shunday qilib, seksiyali MP bu shunday KIS ki, u berilgan bir qancha razryadlarni qayta ishlash 
uchun yoki ma’lum boshqarish amallarini bajarish uchun mo’ljallangan. 
Bitta kristalli MP oddiy, maxsuslangan 4-razryadli protsessordan 16-razryadli protsessorgacha 
rivojlangan. Uch kristalli MP 32 bitli razryadgacha ega va ularning parametrlari miniEHM va 
o’rtaEHM bilan tenglasha oladi. 
Ko’p kristalli seksiyalangan MP 2-4 dan to 8-16 bitli razryadga ega va har xil yuqori ishlab 
chiqarish qobiliyatiga ega bo’lgan EHM protsessorini yaratishga imkoniyat yaratadi. 
Bitta kristalli va uchta kristalli MP KIS ni mikroelektron texnologiyali unipolyarli yarim 
o’tkazgichli qurilmalar asosida tayyorlaydi. 
Universal MP har xil bo’lgan keng miqyosdagi masalalarni yechish uchun qo’llanishi mumkin, 
uning ishlab chiqarish qobiliyati yechi
ladigan masalaning muammosini turiga deyarli bog’liq 
emas. 
Mahsuslangan MP aniq va murakkab bo’lgan masalani yuqori tezlikda mustahkamlik va ishonch 
bilan bajarish uchun ishlatiladi. Bunday MP ga 
murakkab bo’lgan ketma-ket logik amallarni 
bajarishga mo’ljallangan har xil kontrollerlarni ajratsa bo’ladi: Masalan, raqamli boshqarish 
programma asosida ishlaydigan stanoklarda qo’llaniladigan kontrollerlar (protsessorlar) va shunga 
o’xshashlar. 
Kirish x
abarlarini qayta ishlashi bo’yicha MP raqamli va uzluksiz turlarga bo’linadi. MP o’zi 
raqamli qurilmadir. Biroq hozirgi paytda MP mahkamlangan URO’ (ATSP) va RUO’ (TSAP) 
bilan chiqarilyapti. Shuning uchun ham URO’ bor MP uzluksiz MP deyiladi. 
Vaqt bo’yicha ishlashning tavsifini tashkil etish bo’yicha MP sinxronli va asinxronli ishlovchi MP 
larga bo’linadi. 
Sinxronli MP bu shunday MP ki, bu yorda amallarni bajarishning boshlanishi va oxiri 
boshqaruvchi qurilma orqali beriladi (amallarni bajarish vaqti operandlarning kattaligiga, 
murakkabligiga va uzunligiga bog’liq emas). 
Asinxronli MP bu shunday MP ki, har bir amalning bajarilish vaqti avvalgi amalning bajarilib 
bo’lganligi to’g’risidagi xabar kelgandan keyingina boshlanadi. Asinxronli MP tarkibiga 
qurilmala
rning mustaqil (avtonom) ishlashini ta’minlaydigan elektr zanjirlari kiritiladi. Biron bir 
amalni bajarib bo’lgandan keyin, qurilma keyingi amalni bajarishga tayyor ekanligi to’g’risida 
so’rash xabarini ishlab chiqadi. 
MP li sistemalarning tuzilishini tash
kil etish bo’yicha mikroEHM bitta va ko’p magistrallilarga 
b
o’linadi. Bitta magistralli mikroEHM hamma qurilmalari bilan interfeysga egadir va yagona 
ma’lumotlar magistraliga ulanadi. Bu magistral orqali berilgan kattaliklarning, adreslarning va 
boshqaruvchi xabarlarning koddari uzatiladi. 
Ko’p magistralli mikroEHM qurilmalar guruhlari bo’yicha o’zining ma’lumotlar magistraliga 
ulanadi. Bu ma’lumotlar xabarini bir paytda bir qancha magistralga uzatishga imkon beradi. 
Programmalarni bajarish soni bo’yicha MP bitta va ko’p programmaliga bo’linadi. Bitta 
programmali MP 
da faqatgina bitta programma bajariladi. Boshqa programmani bajarishga o’tish 
shu paytda bajarilayotgan programma tugagandan keyingina o’tiladi. 
Ko’p programmali yoki mul’tiprogrammali MP da bir paytning o’zida bir qancha programma 
bajarilishi mumkin. 

Download 2,97 Mb.
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   123




Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti

Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish