• Interfeysli tizimlar
  • Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti




    Download 2,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet62/123
    Sana09.02.2024
    Hajmi2,97 Mb.
    #153799
    1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   123
    Bog'liq
    AMV majmua

    5.4.2. Servis tizimlari. 
    Servis tizimlari foydalanuvchi va SHK ning samarali o’zaro ishini ta’minlash uchun 
    ishlatiladi, ular operatsion tizim foydalanuvchi interfeysining (interface 
    –ulanish, kelishish) 
    qo’shimcha va kengaytmasidir - foydalanuvchi va OT o’rtasidagi vositachilik vazifasini 
    bajaradi. 
    Servis tizimlari shartli ravishda interfeysli tizimlar, OT qobiqlari va utilitalarga bo’linadi. 
    Interfeysli tizimlar 
    – bu ko’pincha grafik tipdagi kuchli servisli tizim bo’lib, ular nafaqat 
    foydalanuvchining, balki OT ning dasturli interfeysini (OT ning amaliy dasturlar bilan birlashishi) 
    ham mukammallashtiradi, xususan, qo’shimcha resurslarni taqsimlashni ba’zi qo’shimcha 
    jarayonlarini amalga oshiradi. Interfeysli tizimlarga misol sifatida Windows, Defkview, Ensamble 
    va b. tizimlarni keltirish mumkin. 
    Juda ommaviy Windows tizimi avtonom yoki foydalanuvchining har bir oynacha bilan 
    o’zaro bog’langan o’zaro harakatini grafik manipulyator yordamida, ko’p masalalik rejimida 
    virtual xotirani ishlatib va hatto (Windows 3.1) virtual mashinalar tizimi rejimida displey ekranida 
    shakllanuvchi bir nechta oynachalarga ma’lumotlarni chiqarishni ta’minlaydi. Windows DOS ga 
    qo’shimcha o’rnatiladi (DOS ustiga) va shuning uchun ko’pincha u yana OT qobig’i deb ham 
    ataladi. Windows-95, Windows-
    98 tizimlari o’z ichiga operasion tizimlarni oladi (DOS7, DOS97) 
    va ular shuning uchun "operasion tizimlar" deb ataladi. 
    OT qobiqlari foydalanuvchiga OT ishlatilayotganiga nisbatan sifat jihatdan yangi interfeys 
    taqdim etadi va bunda interfeysni bilish majburiy emasdir; qobiqlar, foydalanuvchi bilan menyu 
    tizimi yordamida eng «do’stona» interfeysni amalga oshiradi. 
    OT ning eng ommaviy qobiqlari: Norton Commander, PC Tools, PC Shell, Magellan, MS 
    DOS Shell (Windows ni eslatuvchi) va b. 
    Utilitalar amalga oshirilishi foydalanuvchidan maxsus dasturlarni ishlab chiqish talab 
    etiladigan, alohida tipik, tez-
    tez ishlatiladigan jarayonlarni bajarishni avtomatlashtiradi. Ko’pgina 
    utilitalar foydalanuvchi bilan rivo
    jlangan muloqotli interfeysga ega va aloqada bo’lish darajasi 
    bo’yicha qobiqlarga yaqinlashadi. Aslini olganda, OT qobiqlari va interfeysli tizimlar utilitalardan 
    tashkil topgan, lekin bu utilitalar bitta tizimga birlashtirilgan. 
    Ommaviy utilitalar ichida 
    quyidagilarni ta’kidlash kerak: 


    · magnit disklarga xizmat ko’rsatish (formatlashtirish; tizim ma’lumotlarini diskda 
    saqlanishini va buzilgan taqdirda uni qayta tiklash imkoniyatni ta’minlash; xatolik bilan 
    o’chirib tashlangan fayllarni va kataloglarni hamda shu fayllar va kataloglarni ichidagisini 
    ular buzilgan taqdirda qayta tiklash; diskda fayllarni eng qulay komponovka (joylashtirish) 
    va defragmentasiya (qayta lavhalashtirish) qilish; diskdan maxfiy ma’lumotlarni ularni 
    kelgusida o’qib bo’lmaydigan qilib, ishonchli o’chirib tashlash va b.); 
    · fayllarga va kataloglarga xizmat ko’rsatish (yaratish, nusxalash, qayta nomlash, 
    yuborish, tezda qidirish, o’chirish va b.); 
    · fayllarni arxivlashtirish va arxivlashtirishni yo’qotish (arxivlashtirish fayl o’lchamini 
    sezilarli kamaytiradi); 
    · kompyuter viruslaridan himoya qilish va boshqa ko’p narsalar. 

    Download 2,97 Mb.
    1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   123




    Download 2,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti

    Download 2,97 Mb.
    Pdf ko'rish