Korporativ tuzilmalarda moliyaviy aktivlar portfeli

Download 31.33 Kb.
bet	1/3
Sana	30.03.2024
Hajmi	31.33 Kb.
	#182387
Turi	Referat

Bog'liq
5-must tahrir
Kompyuterni internetga ulash 1 AMALIY, b9d24acd-ba86-4ba8-960b-795bd5a91d19, Dilshodbek, 765193-1 laborotoriya ishi O\'zgarmas tok elektr zanjirlarini t, 1452, 1-dars. Koʻpaytma va Yigʻindiga doir masalalar., 1-вариант тест кк, Doniyor

Bu sahifa navigatsiya:

• KORPORATIV TUZILMALARDA MOLIYAVIY AKTIVLAR PORTFELI REJA: 1

O`zbekiston Respublikasi Oliy ta`lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti 2i-21 guruh 2-kurs talabasi Baxtiyorov Ikromning Koorparativ moliya fanidan yozgan REFERATI Mavzu: KORPORATIV TUZILMALARDA MOLIYAVIY AKTIVLAR PORTFELI REJA: 1.Harakatlar strategiyasi asosida korporativ munosabatlarni rivojlantirish. 2. Alohida yo‘nalishlar bo‘yicha iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish yo'nalishlari. 3. Korporativ moliya strategiyasi mohiyati va ahamiyatli jihatlari. Kirish Korporativ moliya - korxonaning pul mablag‘lari doiraviy aylanishi int Jiyoilida kapital, daromadlar va pul fondlarini shakllantirish va ul inlan foydalanish bilan bog‘liq keng doiradaga pul munosabatlarini itainrab oluvchi moliya tizimining mustaqil sohasidir. Moliyaning aynan Im sohasida iqtisodiyotning turli tarmoqlariga taqsimlanadigan 'l.uomadlaming asosiy qismi shakllanadi va bu daromadlar iqtisodiyotning hamda jamiyat ijtimoiy rivojlanishining asosiy manbasi ilalida xizmat qiladi. Ya’ni bunda korxonalar daromadlari o‘z-o‘zini moliyalashtirish uchun, ishchi xodimlar va davlat byudjeti o‘rtasida faqsimlanadi. Bundan korporativ moliyani moliya tizimining markaziy In) ini sifatida yuzaga chiqishini ko‘rishimiz mumkin va korporativ moliyaning amal qilishini samarali tashkil etish jamiyat ijtimoiyiqlisodiy taraqqiyotida doimiy e’tibor talab qilishini ta’kidlashimiz kerak bo‘ladi. Korporativ moliya strategiyasini ishlab chiqish va uni amalga oshirish bo‘yicha strategik qarorlar qabul qilish va ulami amalga oshirish mikro va makrodarajada ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga xizmat qiladi. Umuman, strategiyani to‘g‘ri belgilash mamlakat iqtisodiy taraqqiyotida va o‘z navbatida xalq turmush farovonligini oshirishda alohida ahamiyat kasb etadi. Avvalambor ro‘y berishi mumkin bo‘lgan turli falokatlar, jahon iqtisodiyotining yuksalishi va inqirozini oldindan ko‘rish imkonini beradigan, har tomonlama chuqur o‘ylangan, aniq maqsad va ustuvor yo‘nalishlami o‘z ichiga olgan taraqqiyot dasturi va uni amalga oshirish strategiyasiga ega bo‘lgan mamlakat va xalq pirovard natijada muvaffaqiyatga erishadi. Shundan kelib chiqqan holda mamlakatimizni rivojlangan davlatlar qatoriga olib chiqish maqsadida hukumatiz tomonidan qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Korporativ moliya strategiyasi mamlakatimizda bugungi kunda har qachongidan-da dolzarblik kasb etmoqda. Chunki savdo balansi ijobiyligini ta’minlash har qanday davlat e’tiboridagi masaladir. Savdo balansi ijobiyligi esa korporativ tuzilmalaming jahon bozoriga kirib borishi, egallab turgan o‘mini mustahkamlashi yoki ulushini oshirib borishi bilan bevosita bogiiq. Buning uchun esa strategik maqsadlar doirasida qo‘shimcha kapital, jumladan xorijiy kapital jalb qilish, zamonaviy texnologiyalar asosida faoliyatni tashkil qilish, xalqaro bozomi strategik tahlil asosida o‘rganish kabilar talab etiladi. Mazkur darslik mamlakatimizda olib borilayotgan moliyaviyiqtisodiy siyosatdan kelib chiqqan holda korxonalarda moliyaviy strategiyani ishlab chiqish va amalga oshirish masalalariga bag‘ishlangan boiib, unda moliyaviy strategiyaning mohiyati va iqtisodiy ahamiyati, korporativ moliya strategiyasini ishlab chiqish prinsiplari, ishlab chiqish va amalga oshirish bosqichlari, strategik moliyaviy tahlilda e’tibor qilinadigan jihatlar, strategik qarorlar qabul qilish masalalari, korxonalar investitsion strategiyasi, moliyaviy xavfsizlik strategiyasi, soliq strategiyasi, innovatsion rivojlanish strategiyalari kabilar atroflicha yoritib berilgan. Amaldagi Davlat ta’lim standartlariga asosan o‘quv jarayonini yangi adabiyotlar bilan ta’minlashni taqozo etmoqda. Shu jihatni e’tiborga oigan holda mazkur darslik bozor iqtisodiyoti sharoitida korporativ moliya strategiyasining iqtisodiy-ijtimoiy ahamiyatini yoritib berishga xizmat qiladi, deb o‘ylaymiz. Har bir bob yakunida keltirilgan nazorat savollari kitobxonlaming mavzuni chuqurroq o‘rganishlariga xizmat qiladi. Darslikdan iqtisodiy oliy o‘quv yurtlari talabalari, magistrantlari, tayanch doktorantlari va doktorantlar, ilmiy tadqiqotchilar, professoro‘qituvchilar va amaliyotchilar o‘z faoliyatlarida foydalanishlari mumkin. Respublikamizda mustaqillikka erishilgan dastlabki yillardanoq icjtisodiy taraqqiyotni ta’minlash orqali aholi turmush farovonligini oshirish masalalariga alohida e’tibor qaratildi. Mulkiy munosabatlaming iqtisodiy taraqqiyotda muhim ahamiyat kasb etishidan kelib chiqqan liolda xususiy mulkdorlaming jamiyatdagi mavqeini oshirish masalasiga prinsipial masala sifatida yondashildi. 0 ‘tkazilib kelinayotgan iqtisodiy islohotlar natijalari o‘laroq mamlakatimizning ko‘p ukladli iqtisodiyoti tarkibida davlat mulki, korporativ va xususiy mulkning tengligini e’tirof etgan holda, Konstitutsiyamiz va qonunchiligimizda xususiy mulk ustuvorligi mustahkamlab qo‘yildi va uning ishonchli konstitutsiyaviy kafolatlari ta’minlandi”1. Mulkiy munosabatlardagi islohotlar asosida tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlar, xususan xususiy korxonalar, qo‘shma korxonalar, aksiyadorlik jamiyatlari, mas’uliyati cheklangan jamiyatlar, dehqon va fermer xo‘jaliklari tashkil etildi va faoliyat yuritib kelmoqda. Bugungi kunda mamlakatimizda iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishga yo‘naltirilgan makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o‘sish sur’atlarini saqlab qolish, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish, qishloq xo‘jaligini modemizatsiya qilish va jadal rivojlantirish, iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish bo‘yicha institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirish, hududlar, tuman va shaharlami kompleks va mutanosib holda ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiy ettirish, investitsiyaviy muhitni yaxshilash orqali mamlakatimiz iqtisodiyoti tarmoqlari va hududlariga mahalliy va xorijiy investitsiyalami faol jalb etish masalalariga ustuvor darajada e’tibor qaratilmoqda. Bunda tegishli chora-tadbirlar 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7- fevraldagi PF-4947 sonli “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi farmonida belgilangan iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‘nalishlardan kelib chiqqan holda amalga oshirilmoqda. Umumiy holda Harakatlar strategiyasida belgilangan iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‘nalishlari quyidagilar: 1. Makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o‘sish sur’atlarini saqlab qolish. 2. Tarkibiy o‘zgartirishlami chuqurlashtirish, milliy iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini modemizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga uning raqobatbardoshligini oshirish. 3. Qishloq xo‘jaligini modemizatsiya qilish va jadal rivojlantirish. 4. Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlami davom ettirish. 5. Viloyat, tuman va shaharlami kompleks va mutanosib ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirish, ularning mavjud salohiyatidan samarali va optimal foydalanish. Yuqorida sanab o‘tilgan iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishning har bir ustuvor yo‘nalishi bevosita yoki bilvosita korporativ tuzilmalar faoliyat samaradorligi, xalqaro darajada raqobatbardoshligi, rivojlanish bo‘yicha strategik maqsadlar qo‘yilganligi va unga erishish maqsadida tegishli ishlar jiddiy amalga oshirilayotganligi bilan bevosita bogiiq. Ularning har biriga to‘xtaladigan boisak, aynan respublikamizdagi korporativdir. Bugungi kunga kelib raqobat milliy yoki mintaqaviy bozor uchun kurashni emas, balki jahon miqyosida bozor uchun, xaridor uchun kurashni nazarda tutadigan va bozor ishtirokchisidan shunga yarasha liarakatni talab qiladigan tushunchaga aylandi. Shundan kelib chiqqan liolda har bir mamlakat iqtisodiyotni innovatsion rivojlantirishga, yaqin kelajak iste’molchisi talabidan kelib chiqqan holda iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirishga alohida e’tibor qaratmoqda. Boshqa tomondan faqat xomashyo eksporti hisobiga rivojlanishning kelajagi mavjud emasligidan kelib chiqqan holda iqtisodiyot tarmoqlarini diversifikatsiyalashga ustuvorlik bermoqda. Xomashyo hisobiga iqtisodiy o'sishni ta’minlash bozor doirasining torligi bois boshqa mamlakatlar iqtisodiyotiga bog‘liqlikni ham yuzaga keltiradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida sog‘lom raqobat aynan turli xil mulkchilik asosida rivojlanadi. Shu boisdan 1 larakatlar strategiyasida belgilangan tarkibiy o‘zgartirishlami chuqurlashtirishda mulkka egalik qilish amaliyotini ham takomillashtirish talab etiladi. 0 ‘z navbatida davlat va xususiy mulkning bir xil sharoitda faoliyat yuritishi awalo jahon bozori talabi asosida tovarlar yetkazilishiga xizmat qilishi orqali iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirishga ham erishiladi. Shuningdek, sogiom raqobat milliy iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini modemizatsiya va diversifikatsiya qilishni o‘z-o‘zidan shart qilib qo‘yadi va bu jihatlar raqobatbardoshlikni oshirishga xizmat qiladi. Yuqoridagilardan ham ko‘rinib turibdiki bozor sharoitida raqobatga kirishuvchi asosiy tuzilmalar hisoblangan tovar yetkazib beruvchilar, ya’ni korporativ tuzilmalar iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirishda, innovatsion ishlanmalami joriy etishda va faoliyatni diversifikatsiyalashda hal qiluvchi ahamiyatga ega. Mamlakatimiz qishloq xo‘jaligida ham bozor munosabatlarini keng joriy etishni zamonning o‘zi shart qilib qo‘ymoqda. Bu jarayonda ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarini rivojlantirish, klasterli ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish, texnologik uskunalami modemizatsiyalash, turli tejamkor loyihalami amaliyotga joriy etish orqali qishloq xo‘jaligi korxonalari samaradorligini ta’minlashga ustuvorlik berilmoqda. Mamlakatimizda etishtirilayotgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash sohasini rivojlantirish ham dolzarblik kasb etmoqda. Bu sohada ham istiqbolda xususiy korporativ tuzilmalar faoliyatining keng yo‘lga qo‘yilishi, turli mulkchilik va tashkiliy-huquqiy shakllaming rivojlanishi davr talabidir. Chunki mamlakatimizda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash ham aynan mahalliy ishlab chiqaruvchilaming qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishonchli, samarali qayta ishlari bilan bevosita bogiiq. Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlami davom ettirish tom ma’noda korporativ tuzilmalar faoliyatini rivojlantirishga qaratilgandir. “Bugungi kunda mamlakatimizda 603 ta aksiyadorlik jamiyati faoliyat yuritayotgan bo‘lsa, ulaming 486 tasida davlat ulushi 52 trillion so‘mni tashkil etmoqda”. Birgina shu ko‘rsatkichning o‘zi ham iqtisodiyotda davlatning qay darajada yuqori ekanligini ko‘rsatib turibdi. 0‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 2018-yil 28-dekabrdagi Oliy Majlisga Murojaatnomasida ham iqtisodiyotni boshqarishda davlat aralashuvini keskin kamaytirish lozimligi xususida qat’iy ta’kidlab, quyidagilarga ham e’tibor qaratdi: “Yoqilg‘i-energetika, neft-gaz, kimyo, transport va bank sohalarida davlat ishtiroki yuqori darajada saqlanib qolayotgani ulami bozor mexanizmlari asosida rivojlantirish, investitsiyalar jalb etishga to‘sqinlik qilmoqda. Ayrim vazirliklar o‘zi nazorat qiladigan sohadagi korxonalarda ta’sischi ekani erkin va sog‘lom raqobatga yo‘l bermayapti, buniyam bugun ochiq aytish kerak. Bunday tizimni endi o‘zgartirmasak, ushbu tarmoqlarda ham va umuman, iqtisodiyotda barqaror rivojlanishga erishib bo‘lmaydi. Davlat aktivlari tartibsiz boshqarilayotgani ham samaradorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Masalan, hozirgi vaqtda 972 ta davlat korxonasi aktivlarining atigi 21 foizi Davlat raqobat qo‘mitasi tomonidan, qolgan 79 foizi vazirlik va idoralar hamda xo‘jalik birlashmalari tomonidan boshqarilmoqda. Bunday yondashuv so‘nggi 27 yil davomida davlat korxonalarini qanday ahvolga olib kelgani hech kimga sir emas. Aviasozlik sanoati kabi butun bir soha yo‘q bo‘lib ketdi Bugungi kunda bank tizimidagi eng asosiy muammo - ular kapitalining asosiy qismi, ya’ni, 83 foizi davlatga tegishli ekanidir. Bu, o‘z navbatida, bank sektorida sogiom raqobatga to‘siq boiib, xizmat ko‘rsatish sifatiga salbiy ta’sir qilmoqda”.4 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 21-sentyabrdagi PF-5544-son farmoni bilan tasdiqlangan 2019-2021 yillarda 0‘zbekiston Respublikasini innovatsion rivojlantirish strategiyasida ham “mamlakatda, ayniqsa davlat kompaniyalarida korporativ munosabatlar va korporativ boshqaruv prinsiplari rivojlanmagan, bunda xorijdagi eng namunali amaliyot inobatga olinmayapti, deya ta’kidlanganda ham aynan strategik maqsadlarga erishilmayotganligi nazarda tutilgan. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda milliy iqtisodiyotda xususiy mulk ahamiyatini oshirish, davlatning iqtisodiyotga aralashuvini cheklash kabilar orqali korporativ moliya strategiyasining bevosita bozor qonuniyatlari asosida ishlab chiqilishi va amalga oshirilishiga erishish lozim boiadi. Hududlami kompleks rivojlanganlik darajasi ko‘p jihatdan o‘sha liududlarda tadbirkorlik va ishlab chiqarishning rivojlanganligi bilan bevosita bogiiq. Boshqa tomondan biznes rivoji va ishlab chiqarish samaradorligi ijtimoiy-iqtisodiy. infratuzilmaning rivojlanishini ham shart qilib qo‘yadi. Shu boisdan respublikamizdagi har bir hududni kompleks rivojlantirish, mavjud salohiyatdan samarali va optimal foydalanish bir tomondan zarur ijtimoiy infratuzilmani yaratish davlat oldiga vazifa qilib qo‘ysa, korporativ tuzilmalar ikkinchi tomondan mavjud shart-sharoit asosida o‘z strategiyalarini ishlab chiqish va amalga oshirishga intiladilar. Bu o‘z navbatida hududlar iqtisodiy taraqqiyotiga ham xizmat qiladi. Shu o‘rinda har bir hududda turli mexanizmlar orqali korporativ tuzilmalar faoliyati keng yo‘lga qo‘yilmasa, faqat tor savdo munosabatlari bilan rivojlantirib bo‘lmasligini alohida qayd etib o‘tish lozim. Mamlakatimizni 2017-2021 yillarda yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‘nalishlari sifatida beshta yo‘nalish belgilangan. Har bir ustuvor yo‘nalish o‘z navbatida qator vazifalarni o‘z ichiga oigan. Yuqorida qayd etganimizdek har bir vazifaning bevosita yoki bilvosita korporativ tuzilmalar faoliyatiga, korporativ moliya strategiyasiga bogiiqligi mavjud. Shundan kelib chiqqan holda ulami quyida keltirib o‘tamiz. Awalo, makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o‘sish sur’atlarini saqlab qolish yo‘nalishi mikroiqtisodiyot uchun shart-sharoit yaratish maqsadida quyidagilami o‘z ichiga oigan: - makroiqtisodiy mutanosiblikni saqlash, qabul qilingan o‘rta muddatli dasturlar asosida tarkibiy va institutsional o‘zgarishlami chuqurlashtirish hisobiga yalpi ichki mahsulotning barqaror yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash; - xarajatlaming ijtimoiy yo‘naltirilganini saqlab qolgan holda Davlat byudjetining barcha darajalarida mutanosiblikni ta’minlash, mahalliy byudjetlaming daromad qismini mustahkamlashga qaratilgan byudjetlararo munosabatlami takomillashtirish; - soliq yukini kamaytirish va soliqqa tortish tizimini soddalashtirish siyosatini davom ettirish, soliq ma’muriyatchiligini takomillashtirish va tegishli rag‘batlantiruvchi choralami kengaytirish; - ilg‘or xalqaro tajribada qoilaniladigan instrumentlardan foydalangan holda pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirish, shuningdek, valyutani tartibga solishda zamonaviy bozor mexamzmlarini bosqichma-bosqich joriy etish, milliy valyutaning barqarorligini ta’minlash; - bank tizimini isloh qilishni chuqurlashtirish va barqarorligini la’minlash, banklaming kapitallashuv darajasi va depozit bazasini oshirish, ulaming moliyaviy barqarorligi va ishonchliligini inustahkamlash, istiqbolli investitsiya loyihalari hamda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini kreditlashni yanada kengaytirish; - sug‘urta, lizing va boshqa moliyaviy xizmatlaming hajmini ularning yangi turlarini joriy qilish va sifatini oshirish hisobiga kengaytirish, shuningdek, kapitalni jalb qilish hamda korxona, moliyaviy institutlar va aholining erkin resurslarini joylashtirishdagi muqobil manba sifatida fond bozorini rivojlantirish; - xalqaro iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish, jumladan, yetakchi xalqaro va xorijiy moliyaviy institutlar bilan aloqalami kengaytirish, puxta o‘ylangan tashqi qarzlar siyosatini amalga oshirishni davom ettirish, jalb qilingan xorijiy investitsiya va kreditlardan samarali foydalanish. Tarkibiy o‘zgartirishlami chuqurlashtirish, milliy iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini modemizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga uning raqobatbardoshligini oshirish yuzasidan esa quyidagilar alohida vazifalar sifatida belgilangan: - milliy iqtisodiy otning mutanosibligi va barqarorligini ta’minlash, uning tarkibida sanoat, xizmat ko‘rsatish sohasi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik ulushini ko‘paytirish; - ishlab chiqarishni modemizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilash, ishlab chiqarish, transport-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilma loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan faol investitsiya siyosatini olib borish; - yuqori texnologiyali qayta ishlash tarmoqlarini, eng avvalo, mahalliy xomashyo resurslarini chuqur qayta ishlash asosida yuqori qo‘shimcha qiymatli tayyor mahsulot ishlab chiqarishni jadal rivojlantirishga qaratilgan sifat jihatidan yangi bosqichga o‘tkazish orqali sanoatni yanada modemizatsiya va diversifikatsiya qilish; - iqtisodiyot tarmoqlari uchun samarali raqobatbardosh muhitni shakllantirish hamda mahsulot va xizmatlar bozorida monopoliyani bosqichma-bosqich kamaytirish; - prinsipial jihatdan yangi mahsulot va texnologiya turlarini o‘zlashtirish, shu asosda ichki va tashqi bozorlarda milliy tovarlaming raqobatbardoshligini ta’minlash; - ishlab chiqarishni mahalliylashtirishni rag‘batlantirish siyosatini davom ettirish hamda, eng awalo, iste’mol tovarlar va butlovchi buyumlar importining o‘mini bosish, tarmoqlararo sanoat kooperatsiyasini kengaytirish; - iqtisodiyotda energiya va resurslar sarfini kamaytirish, ishlab chiqarishga energiya tejaydigan texnologiyalami keng joriy etish, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish, iqtisodiyot tarmoqlarida mehnat unumdorligini oshirish; - faoliyat ko‘rsatayotgan erkin iqtisodiy zonalar, texnoparklar va kiehik sanoat zonalari samaradorligini oshirish, yangilarini tashkil etish; - xizmat ko‘rsatish sohasini jadal rivojlantirish, yalpi ichki mahsulotni shakllantirishda xizmatlaming o‘mi va ulushini oshirish, ko‘rsatilayotgan xizmatlar tarkibini, eng awalo, ulaming zamonaviy yuqori texnologik turlari hisobiga tubdan o‘zgartirish; - turizm industriyasini jadal rivojlantirish, iqtisodiyotda uning roli va ulushini oshirish, turistik xizmatlami diversifíkatsiya qilish va sifatini yaxshilash, turizm infratuzilmasini kengaytirish; - eksport faoliyatini liberallashtirish va soddalashtirish, eksport tarkibini va geografiyasini diversifíkatsiya qilish, iqtisodiyot tarmoqlari va hududlaming eksport salohiyatini kengaytirish va safarbar etish; - yo‘l-transport infratuzilmasini yanada rivojlantirish, iqtisodiyot, ijtimoiy soha, boshqaruv tizimiga axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish. 0 ‘z navbatida qishloq xo‘jaligini modemizatsiya qilish va jadal rivojlantirish maqsadida quyidagilami amalga oshirish belgilangan: - tarkibiy o‘zgartirishlami chuqurlashtirish va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini izchil rivojlantirish, mamlakat oziq-ovqat xavfsizligini yanada mustahkamlash, ekologik toza mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish, agrar sektorning eksport salohiyatini sezilarli darajada oshirish; 12 paxta va boshoqli don ekiladigan maydonlami qisqartirish, bo'shagan yerlarga kartoshka, sabzavot, ozuqa va yog‘ olinadigan ckinlami ekish, shuningdek, yangi intensiv bog‘ va uzumzorlami l«>y lashtirish hisobiga ekin maydonlarini yanada optimallashtirish; fermer xo‘jaliklari, eng avvalo, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini i .lilab chiqarish bilan bir qatorda, qayta ishlash, tayyorlash, saqlash, sotish, qurilish ishlari va xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanayotgan ko'p tarmoqli fermer xo‘jaliklarini rag‘batlantirish va rivojlantirish ucliun qulay shart-sharoitlar yaratish; qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini chuqur qayta ishlash, yarim lnyyor va tayyor oziq-ovqat hamda qadoqlash mahsulotlarini ishlab ( chiqarish bo‘yicha eng zamonaviy yuqori texnologik asbob-uskunalar bilan jihozlangan yangi qayta ishlash korxonalarini qurish, mavjudlarini rekonstruksiya va modemizatsiya qilish bo‘yicha investitsiya loyihalarini amalga oshirish; - qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlash, tashish va sotish, agrokimyo, moliyaviy va boshqa zamonaviy bozor xizmatlari ko‘rsatish inl'ratuzilmasini yanada kengaytirish; - sug‘oriladigan erlaming meliorativ holatini yanada yaxshilash, melioratsiya va irrigatsiya obyektlari tarmoqlarini rivojlantirish, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish sohasiga intensiv usullami, eng avvalo, suv va icsurslarni tejaydigan zamonaviy agrotexnologiyalami joriy etish, miumdorligi yuqori bo‘Jgan qishloq xo‘jaligi texnikasidan foydalanish; - kasallik va zararkunandalarga chidamli, mahalliy yer-iqlim va ckologik sharoitlarga moslashgan qishloq xo‘jaligi ekinlarining yangi scleksiya navlarini hamda yuqori mahsuldorlikka ega hayvonot zotlarini yaratish va ishlab chiqarishga joriy etish bo‘yicha ilmiy-tadqiqot ishlarini kengaytirish; - global iqlim o‘zgarishlari va Orol dengizi qurishining qishloq xo‘jaligi rivojlanishi hamda aholining hayot faoliyatiga salbiy ta’sirini yumshatish bo‘yicha tizimli chora-tadbirlar ko‘rish. Iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlami davom ettirish nuqtayi nazaridan quyidagi vazifalar qo‘yilgan: - xususiy mulk huquqi va kafolatlarini ishonchli himoya qilishni ta’minlash, xususiy tadbirkorlik va kichik biznes rivoji yoiidagi barcha to‘siq va cheklovlami bartaraf etish, unga to‘liq erkinlik berish, «Agar xalq boy boisa, davlat ham boy va kuchli bo‘ladi» degan tamoyilni amalga oshirish; - kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni keng rivojlantirish uchun qulay ishbilarmonlik muhitini yaratish, tadbirkorlik tuzilmalarining faoliyatiga davlat, huquqni muhofaza qiluvchi va nazorat idoralari tomonidan noqonuniy aralashuvlaming qat’iy oldini olish; - davlat mulkini xususiylashtirishni yanada kengaytirish va uning tartib-taomillarini soddalashtirish, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlaming ustav jamg‘armalarida davlat ishtirokini kamaytirish, davlat mulki xususiylashtirilgan obyektlar bazasida xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; - investitsiya muhitini takomillashtirish, mamlakat iqtisodiyoti tarmoqlari va hududlariga xorijiy, eng avvalo, to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalami faol jalb qilish; - korporativ boshqaruvning zamonaviy standart va usullarini joriy etish, korxonalarni strategik boshqarishda aksiyadorlaming rolini kuchaytirish; - tadbirkorlik subyektlarining muhandislik tarmoqlariga ulanishi bo‘yicha tartib-taomil va mexanizmlami takomillashtirish va soddalashtirish; - mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jarayonlarini tartibga solishda davlat ishtirokini kamaytirish, davlat boshqaruvi tizimini markazlashtirishdan chiqarish va demokratlashtirish, davlat-xususiy sheriklikni kengaytirish, nodavlat, jamoat tashkilotlari va joylardagi o‘zini o‘zi boshqarish organlarining rolini oshirish. Mazkur ustuvor yo‘nalish bo'yicha belgilangan va yuqorida keltirilgan vazifalarni ijobiy hal qilish maqsadida respublikamizda aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatlarini rivojlantirish, ular faoliyatida davlat aralashuvini qisqartirish, keng ko‘lamli xususiylashtirish, xususiy mulk ahamiyatini oshirish kabilarga e’tibor qaratilmoqda. Har bir hudud ijtimoiy va moliyaviy-iqtisodiy taraqqiyot darajasini oshirish maqsadida viloyat, tuman va shaharlami kompleks va mutanosib ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, ularning mavjud salohiyatidan samarali va optimal foydalanish doirasida quyidagilarga c’tibor qaratilgan: - ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni jadallashtirish, xalqning turmush darajasi va daromadlarini oshirish uchun har bir hududning tabiiy, inineral-xomashyo, sanoat, qishloq xo‘jaligi, turistik va mehnat salohiyatidan kompleks va samarali foydalanishni ta’minlash; -hududlar iqtisodiyotini modemizatsiya va diversifikatsiya qilish koiamini kengaytirish, rivojlanish darajasi nisbatan past bo‘lgan tuman va shaharlami, eng avvalo, sanoat va eksport salohiyatini oshirish yo‘li bilan jadal rivojlantirish hisobiga mintaqalar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidagi farqlami kamaytirish; - yangi sanoat korxonalari va servis markazlarini tashkil etish, kichik sanoat zonalarini tashkil qilish, yirik xo‘jalik birlashmalarining mablagiarini, banklaming kreditlarini va xususiy xorijiy investitsiyalami jalb qilish hisobiga kichik shaharlar va shaharchalami jadal rivojlantirish; - sanoat va xizmatlar ko‘rsatish sohasini jadal rivojlantirish hisobiga subvensiyaga qaram tuman va shaharlami kamaytirish va mahalliy byudjetlaming daromad bazasini kengaytirish; - sanoat korxonalari va boshqa ishlab chiqarish obyektlarini joylashtirishga qulay shart-sharoitlar yaratish, xususiy tadbirkorlikni keng rivojlantirish hamda aholining turmush sharoitini yaxshilash maqsadida hududlaming ishlab chiqarish, muhandis-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilma tarmoqlarini yanada rivojlantirish va modemizatsiya qilish. Keltirilgan vazifalardan ham ko‘rish mumkinki, korporativ tuzilmalar faoliyati va ijtimomy soha institutlarini o‘zaro uyg‘un holda rivojlantirish lozim. Bunda ijtimoiy va iqtisodiy sohalar bir-birini to‘ldirib boradi. Korporativ moliya strategiyasini ishlab chiqish va belgilashda ham odatda hududlarda mavjud shart-sharoitlar baholanishi bilan birga kelgusida hududni rivojlantirish masalalariga ham e’tibor qaratiladi. Bu jihatga jahon amaliyotida korporativ ijtimoiy mas’uliyat sifatida yondashiladi. Bosh moliyaviy strategiyani tanlash jarayonida korxonaning hayotiy sikl bosqichlarini, mulkdorlar moliyaviy mentalitetini, moliyaviy menejerlar malaka darajasini hisobga oigan holda boshqa omillar ham hisobga olinishi mumkin. Korxonaning istiqboldagi moliyaviy faoliyati asosiy jihatlari bo‘ycha moliyaviy siyosat ifodalanishi. Strategik moliyaviy qarorlar qabul qilish jarayonining bu bosqichida moliyaviy faoliyatning alohida yo‘nalishlari, moliyaviy siyosat turlari qamrab olinadi. Moliyaviy siyosat moliyaviy faoliyatning eng muhim jihatlari kesimida korxona moliyaviy asoslari va bosh moliyaviy strategiyalarini amalga oshirish shaklini o‘zini aks ettiradi. Moliyaviy siyosat butun strategik davrga yoki alohida strategik vazifalar (masalan, emissiya siyosati)ni hal qilishni ta’minlovchi aniq bosqichlar uchun ishlab chiqilishi mumkin. Shuningdek, moliyaviy siyosat orqali strategik davr alohida bosqichlariga tashqi moliyaviy muhitdagi nazarda tutilmagan o‘zgarishlar ta’siri ostida bosh moliyaviy strategiyani amalga oshirishga yo‘naltirilgan muhim o‘zgartirishlar kiritilishi mumkin. Korxona moliyaviy faoliyatining alohida jihatlari bo‘yicha moliyaviy siyosat ishlab chiqilishi odatda ko‘p darajali xususiyat kasb etadi. Bunday darajalar miqdori moliyaviy faoliyat ko‘lami va alohida strategik vazifalarni hal qilishga katta ahamiyat qaratish zarurligi bilan aniqlanadi. Moliyaviy siyosat birinchi navbatda korxona strategik moliyaviy rivojlanishining dominant sohalari alohida segmentlari bo‘yicha, shuningdek, ulaming tarkibida moliyaviy faoliyatning alohida turlari bo‘yicha ishlab chiqiladi. Funksional moliyaviy siyosat turlaridan har biri ulami amalga oshirish tiplari bo‘yicha tabaqalashtirilgan bo‘lishi shart. Moliyaviy siyosat tiplari natijalar darajasi (strategik moliyaviy maqsadlami amalga oshirish jarayonida moliyaviy faoliyat daromadliligi, foydaliligi, o‘sish sur’atlari va risk darajalari) o‘zaro nisbatini, bog‘liqligini tavsiflaydi. Moliyaviy menejmentda korxona moliyaviy siyosati odatda uchta tipga - agressiv (keskin moliyaviy siyosat), o‘rtamiyona (mo‘tadil) va konservativ moliyaviy siyosatlarga bo‘linadi. Agressiv moliyaviy siyosat yuqori darajadagi moliyaviy risklarga qaramasdan moliyaviy faoliyat bo‘yicha eng yuqori natijalarga erishishga yo‘naltirilgan moliyaviy boshqaruv qarorlari qabul qilish uslubi va metodlari bilan izohlanadi. Moliyaviy faoliyatning yuqori darajadagi natijaviyligi uning alohida parametrlari bo‘yicha odatda xuddi shunday darajadagi risklar bilan korrespondensiyalanadi. Mumkin bo‘lgan strategik moliyaviy imkoniyatlar portfelini shakllantirish. Strategik moliyaviy qarorlar qabul qilishning bu bosqichida korxonaning strategik moliyaviy holati modeli aniq parametrlardan kelib chiqqan holda va moliyaviy faoliyatning alohida jihatlari bo‘yicha ishlab chiqilgan moliyaviy siyosatni hisobga oigan holda turli strategik moliyaviy maqsadlarga erishishning barcha mumkin boigan usullari ro‘yxati tuzib chiqiladi. Bunday mumkin bo‘lgan usullardan har biri mustaqil moliyaviy imkoniyatni, ulaming yigindisi esa amalga oshirish mumkin boigan moliyaviy imkoniyatlar portfelini o‘zida aks ettiradi. Masalan, o‘rtamiyona siyosat doirasida foydani shakllantirishning shunday mumkin boigan imkoniyatlari (muqobil variantlari) mavjudki, ular strategik maqsadlami amalga oshirishga yo‘naltirilgan sof foyda summasini strategik davr oxirida yuqori darajada oshirish imkoniyatini berishimi mumkin. Bunday imkoniyatlar quyidagilar: - mahsulot sotishdan daromadlami oshirish; - boshqa operatsion faoliyatlardan foydani oshirish; - investitsion faoliyatdan foydani oshirish; - o‘zgaruvchan xarajatlar darajasini pasaytirish; - doimiy xarajatlar summasini kamaytirish; - mahsulotlarga nisbatan qoilaniladigan soliq summasi darajasini kamaytirish maqsadida korxona soliq siyosatini o‘zgartirish. Moliyaviy faoliyatning alohida jihatlari bo‘yicha mumkin boigan strategik moliyaviy imkoniyatlar portfelini shakllantirish jarayonida qo‘yilgan maqsadlarga erishishning noan’anaviy, ya’ni ilgari korxona moliyaviy amaliyotida qoilanilmagan usullardan ko‘proq qoilash kerak. Bunday istiqbolli baholash jarayonida moliyaviy imkoniyatlaming eng ma’quli yaqqolroq aks etishi kuzatiladi. Strategik moliyaviy imkoniyatlami baholash va saralash. Strategik moliyaviy qarorlar qabul qilish jarayonida alohida imkoniyatlami baholash orqali zamonaviy qiyosiy tahlil metodlaridan foydalanishga jiddiy e’tibor qaratish lozim. Bunday asosiy metodlar quyidagilar: - ssenariyli tahlil; - ta’sirchanlik tahlili; - qarorlar daraxtini shakllantirish metodi; - chiziqli dasturlash metodi; imitatsion modellashtirish metodi; -ekspert baholash metodi va boshqalar. Nemtegik moliyaviy imkoniyatlarni saralash jarayonida, mezonlar tizimi muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday im ntilar sifatida quyidagilami ko‘rsatish mumkin: sof pul oqimlari o‘sishining mutlaq summasi va o‘sish sur’ati; xususiy kapital rentabelligi darajasi; moliyaviy risklar darajasi va boshqalar. Korporativ moliya strategiyasida qabul qilinishi lozim boigan litiorlar strategik moliyaviy imkoniyatlarni baholash va dastlabki imilash natijalari bo‘yicha tanlangan mezonlar asosida muayyan iinlil)ga keltiriladi. Yakuniy strategik moliyaviy qaror ro‘yxat bo‘yicha muiiyyan tartibga keltirilgan imkoniyatlar asosida qabul qilinadi. Korxona strategik moliyaviy rivojlanishining dasturlarini tuzish. Strategik moliyaviy qarorlar qabul qilishning mazkur bosqichida bunday iliislur korxonaning strategik moliyaviy tanlovi asosiy natijalarini aks i'lliiishi va ulami dominant sohalar hamda strategik moliyaviy livojlanish segmentlari, shuningdek, alohida o‘zaro bog‘liq strategik amalga oshirish muddatlari bo‘yicha bir-biriga mosligini bilish lozim. Dastur strategik moliyaviy rivojlanish maqsadlarini In’minlash bo‘yicha aniq xatti-harakatlardan tarkib topishi lozim. Moliyaviy faoliyatni strategik o‘zgartirish korxonaning yaxlit strategik tanlovini muvaffaqiyatli amalga oshirishni ta’minlovchi ichki tashkiliy parametrlami strategik qayta tashkil etish bo‘yicha yagona kompleks chora-tadbirlar asosida amalga oshiriladi. Moliyaviy faoliyatni strategik o‘zgartirish natijasida korxona strategik moliyaviy rivojlanishining barcha to‘rtta dominant sohasi ham lo‘liq amalga oshirilishi ta’minlanishi lozim. 2. Moliyaviy strategiyani amalga oshirishning har bir bosqichida tashqi moliyaviy muhit shart-sharoitlari o‘zgarishi tavsifi diagnostikasi. Moliyaviy strategiyani boshqarish va amalga oshirishda loydalaniladigan metodlar va ulaming natijalari tavsifida korxona laoliyatiga ta’sir etishi mumkin bo‘lgan tashqi moliyaviy muhit omillarining beqarorlik darajasi aniqlanadi. Bu omillaming kutilmagan o‘zgarishlari moliyaviy strategiyaning alohida bosqichlarida korxona moliyaviy rivojlanishi uchun qo‘shimcha imkoniyatlar sifatida yoki aksincha, qo‘shimcha to‘siqlarni yuzaga keltirishi mumkin. Tashqi muhit shart-sharoitlari diagnostikasi tashkil etilishi moliyaviy strategiyaning har bir bosqichida korxona tomonidan moliyaviy strategiyani amalga oshirishni ta’minlovchi strategik boshqaruv qarorlarini o‘z vaqtida qabul qilish imkonini beradi. Strategiyani amalga oshirishning har bir bosqichida tashqi muhitning o‘zgaruvchan shartsharoitlarini o‘z vaqtida diagnostika qilish va strategik rivojlanish maqsadlariga erishish jarayonida ularga mos javob qaytarish strategik moliyaviy menejmentning zamonaviy xususiyatlari asosida tashkil ctiladi. Korxona moliyaviy strategiyasini amalga oshirishga bevosita ta’sir etuvchi tashqi muhit shart-sharoitlarini quyidagi to‘rtta holat bo‘yicha ko‘rsatish mumkin: Download 31.33 Kb.

Download 31.33 Kb.