|
UNIX
Dastavval ishlab chiqilgan AT & T UNIX
|
| bet | 16/28 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 7,8 Mb. | | #228141 |
Bog'liq Kurs ishi mavzu Dasturiy ta’minot yaratishga quyiladigan talablUNIX
Dastavval ishlab chiqilgan AT & T UNIX endi Sun Microsystems orqali Solaris va IBM orqali AIX kabi boshqa yetkazib beruvchilar tomonidan ham taklif qilinmoqda. UNIX koʻp vazifali, koʻp foydalanuvchili tarmoqni boshqaruvchi operatsion tizim boʻlib meynfreymlarda, oʻrta sinf kompyuterlarida, mikrokompyuterlarda ishlashi mumkin. UNIX hozirgi kunga qadar Web va boshqa tarmoq serverlari uchun mashhur tanlov hisoblanadi.
Linux
Linux unchalik qimmat boʻlmagan, quvvatli va mustahkam UNIX ga oʻxshagan operaеsion tizim, boʻlib jahon bozorida UNIX va Windows bilan bir qatorda tarmoq serverlari va web-serverlar uchun yuqori ish unumdorligiga ega boʻlgan operatsion tizim sifatida oʻz ulushini oshirmoqda.
Operatsion tizimlarning “erkin tarqalishi” haq-huquqi – Linuxning birinchi qadami edi. Lekin unda koʻplab boshqa narsalar ham bor, masalan – Yadro Linux ochiq arxitekturasi, oʻsha Windowslardan farqi, “boshlangʻich matn” koʻrinishida tarqaladi va oʻzgarish uchun ochiq, shunday ekan, har qanday aniq kompyuter uni oson va tez “haydashi” mumkin. Aslida Linux aynan shunday takomillashadi – dunyo boʻylab millionlab dasturchilar, oʻzgarmas Linus Torvalds rahbarligi ostida “miya markaziga” oʻzining fikr va qoʻshimcha mulohazalarini yuboradilar va ulardan eng qiziqarlilari avtomatik tarzda yadroning “rasmiy koʻrinishiga” kiritiladi.
Dasturiy ta’minotning bosh manbasi
Ochiq kodli dasturiy ta’minot (OSS) konsepsiyasi Linux operatsion tizimidan ancha ortib bormoqda. Ochiq manba orqasidagi asosiy gʻoya juda oddiy: dasturchi boʻlganda dasturiy ta’minot, dasturiy ta’minot uchun manba kodini oʻqishi, qayta tarqatishi va oʻzgartirishi mumkin. Odamlar buni yaxshilaydi, moslashadi, xatolarni tuzatadilar. Ushbu rivojlanish an’anaviy dasturlarning asta-sekin harakatlanishiga odatlangan boʻlsa, tezda amalga oshiriladi va rivojlanishi ajablanarli koʻrinadi. Dasturiy ta’minotni ishlab chiquvchilarning ochiq manba ommasi bu tezkor evolyutsion jarayonning an’anaviyga qaraganda yaxshiroq dastur ishlab chiqarayotganini bilib oldi. Tijorat (yopiq) modelga ega boʻlib, unda juda kam sonli dasturlovchilarni koʻrish mumkin. Ochiq manba konsepsiyasi, shubhasiz, yuqori darajadagi tijoratga qarshidir (va mulkchilik) an’anaviy dasturiy ta’minot ishlab chiqish dunyosi. Shunga qaramay, borgan sari koʻproq ishlab chiquvchilar ochiq manba konsepsiyasini qabul qilib keladilar. Dasturiy ta’minot ishlab chiqish uchun mulkiy yondashuvni yashirishi mumkin boʻlgan xarajatlarni qoplashini tushunish kerak. Koʻpincha uning foydalaridan ustun turadi. 1998-yildan beri OSS harakati dasturiy ta’minotni ishlab chiqishda inqilobga aylandi.
Biroq bu inqilob aslida 30 yildan oshiqroq vaqt ichida oʻz ildizlarini kuzatishi mumkin. Odatda, kompyuter davrida, kompyuter dasturi faqat tayyor mahsulot sifatida sotilgan, aks holda, nusxa koʻchirish orqali foydalanuvchining kompyuterida oʻrnatiladigan oldingi kompilyatsiya qilingan ikkilik deb ataladi. Tegishli papkalarga yoki papkalarga fayllar. Yangi kompyuter platformasiga oʻtish (Windows Macintosh uchun) odatda yangi litsenziyani xarid qilishni talab qiladi. Agar kompaniya biznesdan chiqib ketgan yoki mahsulotni qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatgan boʻlsa, mahsulotning hech qanday vositasi yoʻq edi. Xatoliklar toʻgʻriligi tashkilotga toʻliq bogʻliq edi. Aksincha, OSS - kafolat berish uchun litsenziyalangan dasturiy ta’minot oldingi kompilyatsiya qilingan ikkilik orqasida dasturlashning erkin foydalanish, deyiladi manba kodi. Ushbu kirish foydalanuvchi dasturiy ta’minotni yangi platformada oʻrnatishga imkon beradi. Qoʻshimcha xarid qilish va qoʻllab-quvvatlash olish (yoki qoʻllab-quvvatlash konsorsiumini yaratish) mumkin. Yaratuvchisi uni qoʻllab-quvvatlamaydigan mahsulotga oʻxshash fikrlarni bildiradi. Ular texnik jihatdan moyil boʻlganlar kimnidir kutish oʻrniga xatolarni toʻgʻrilashlari mumkin.
Buni qilish uchun odatda, foydalanuvchilarga ruxsat beruvchi markaziy tarqatish mexanizmi mavjud. U yerda ham bor foydalanuvchilar CD ROM kabi dasturiy ta’minotni olish uchun haq toʻlashlari mumkin yoki ba’zi bir texnik yordamni oʻz ichiga olishi mumkin. Turli litsenziyalar kodi qayerda boʻlmasin, manba kodi mavjud boʻlishini ta’minlash uchun ishlatiladi.
Roʻyxatdan oʻtish toʻlovi, odatda, asosiy manba kodiga kirishga ruxsat bermaydi. U ommaviy-mulkiy dasturiy ta’minot va bepul emas, OSS mualliflik huquqiga ega va litsenziya bilan tarqatiladi. Manba kodi doimo mavjud boʻlishini ta’minlash uchun moʻljallangan. Dasturiy paketlarni tarqatishni yoki qoʻllab-quvvatlashning toʻliq toʻplami uchun haq toʻlash kerak.
Fayllarni yaratish uchun zarur boʻlgan fayllar faqat yaratilgan fayllarni koʻrish uchun kerak boʻladigan qism emas. Odatda, koʻplab falsafa va modellar mavjud. OSS ni ishlab chiqish va boshqarishda asosiy mahsulotlar mavjud. 1998-yilda kichik bir guruh ochiq manba muxlislari haqida ba’zi narsalarni rasmiylashtirish vaqti keldi, deb qaror qildi ochiq manba. Yangi tashkil topgan guruh oʻzlarini Internetda roʻyxatdan oʻtkazdi www.open-source.org va aniq nima ekanligini va nima ekanligini aniqlash jarayonini boshladi. Bugungi kunga kelib, ochiq-oydin litsenziyalashni aniqlaydi. U quyidagi xususiyatlarga ega:
Litsenziya hech qanday tomonni dasturiy ta’minotni sotish yoki berishdan toʻxtatmasligi kerak dasturlarni oʻz ichiga olgan umumiy dasturiy ta’minotni taqsimlashning komponenti sifatida turli xil manbalar.
Dastur manba kodini oʻz ichiga olishi kerak va manba taqsimotiga ruxsat berish kerak, shuningdek, olingan shakl.
Litsenziya oʻzgarishlarni va asarlarni yaratishga ruxsat beradi. Asl dasturiy ta’minot litsenziyasi bilan bir xil shartlarda taqsimlanadi.
Litsenziya manba kodini oʻzgartirilgan shaklda taqsimlashni cheklashi mumkin, faqatgina litsenziya manba kodi bilan tuzatish fayllarini taqsimlashga imkon beradi.
Litsenziya har qanday shaxs yoki shaxslar guruhiga nisbatan kamsitilmasligi kerak.
Litsenziya hech kimni dasturdan foydalanishda cheklashi kerak emas.
Dasturga taalluqli huquqlar dasturning qayta taqsimlangan barcha ishtirokchilari uchun qoʻllanilishi kerak. Ushbu partiyalar tomonidan qoʻshimcha litsenziya talab qilinmasdan turib.
Litsenziya mahsulotga xos boʻlmasligi kerak.
Litsenziya hech qanday cheklovlar qoʻyish orqali boshqa dasturiy ta’minotni ifloslantirmasligi kerak.
|
| |
