Viktorinani olib boruvchi alohida tayyorgarlik ko‘radi. Bosh-
lovchi vazifasini mutaxassis kitobxon bajarishi mumkin. Bosh-
lovchi savollarga berilishi mumkin bo‘lgan javoblarni tayyorlab
qo‘yadi. Uning vazifasi auditoriya bilan doimiy bog‘liqlikda
bo‘lish, kitobxonlarning so‘zlarini, javoblarini e’tibor
bilan
tinglab borish, javoblarning tez va to‘g‘ri berilayotganini belgilab
borishdan iborat. Boshlovchi zarur bo‘lsa, asarlardan parcha
berishga, illustratsiyalarni namoyish qilishga tayyorgarlik ko‘-
radi. Agar teatrlashtirilgan viktorina bo‘lsa, tayyorgarlik ko‘-
rish jarayonida faol kitobxonlar ishtirokida asar qahramonlari-
ning chiqishlarini, ular uchun kastumlarni tayyorlash, mavzu
mazmuniga mos videotasmalar, radio
apparatlarini va boshqa
texnika vositalarini tayyorlab qo'yish muhim ahamiyatga ega.
Viktorina qisqacha kirish so‘zi bilan boshlanadi. Unda
tanlangan mavzuga ta’rif, savollaryo‘nalishi, ularga javob berish
tartibi, eng yaxshi javoblarga bo‘ladigan munosabat haqida
gapiriladi. Keyin asosiy savol-javob qismiga o‘tiladi. Uni jonli va
qiziqarli olib borish boshlovchining mahoratiga bog‘liq. Savol
larga berilayotgan javoblar hakamlar tomonidan hisobga olib
boriladi. Hakamlar tarkibiga mutaxassislar: faol kitobxonlar,
jamoat tashkilotlarining vakillari kiritiladi.
So‘nggi, yakunlovchi qismda javoblarga munosabat bildiri-
ladi, g‘oliblarga kitob, plastinka,
kutubxona nishonlari, reklama
m ateriallari topshiriladi. Mavzu mazmuniga mos qanday
adabiyotlar o ‘qish mumkinligi aytib o‘tiladi.
Tadbir boshqa barcha tadbirlar kabi rasmiylashtiriladi. Unda
tadbir nomi, savollar va ularga berilgan javoblar, taqdirlanganlar,
qancha kitobxon qatnashganligi, hakam tarkibi, ishning ta’siri,
kitobxonlarning tadbir haqidagi fikr-mulohazalari ko'rsatiladi.
Viktorinaning yana bir turi teatrlashtirilgan viktorinalarda
ommalashgan va kitobxonlar qiziqishiga mos asar tanlab olinadi.
Undagi qahramonlar qiyofasida kitobxonlarning o‘zlari chiqa-
dilar. Har bir kitobxon oldindan qahramon so‘zini yod oladi.
Sahnada asar qahramonlari o ‘zlarini
namoyish qilganlaridan
so‘ng, kitobxonlardan javob yozilgan varaqalar yig‘ib olinadi.
Varaqada kitobxonning ismi, familiyasi, har bir savolga javobi
147
www.ziyouz.com kutubxonasi
yoziladi. Yig‘ib olingan varaqalar hakamlar tom onidan o ‘rganib
chiqiladi va natijalar aniqlanadi.
Bunday viktorinalarni o‘tkazish uchun quyidagi asar qah-
ramonlarining chiqishlari tayyorlanishi mumkin. H ar bir qah-
ramon qiyofasida kitobxon
sahnaga chiqib qahramonning
monologini yoki biron-bir fikrini o ‘qiydi, agar qahramonning
xatti-harakatini ko‘rsata olsa, yana ham yaxshi. Qahramonning
tashqi ko‘rinishini, xarakterini bera olishi uchun harakat qilishi
kerak (Alisher Navoiyning «Farhod va Shirin» dostonidagi Far-
hod, Shirin, Mohinbonu, Xusrav va boshqalar).
04kazilgan savol-javob o‘yinlari
asosida fotogazetalar, al
bomlar, devoriy gazetalar tashkil etish va video tasmasiga ko‘-
chirib qo‘yish mumkin.
OAV sahifalarida, radioeshittirish va televideniya ko‘rsatuvlarida
o‘tkazilgan tadbir haqida m a’lumot berilsa, kutubxona imiji
ko‘tariladi, uning va ommaviy tadbirlaming reklamasi amalga oshadi.
«Siz bu qahramonlarni taniysizmi?» nomli viktorinalar
mavzuli bo‘lib, badiiy asardagi ijobiy va salbiy qahramonlar
qiyofasini aks ettiruvchi, tasvirlovchi parchalarni o ‘qish asosida
olib boriladi. Bunday viktorinalar
kitobxonlarning tanlangan
asarni diqqat bilan o ‘qish, xotirada saqlab qolish, tasaw ur qila
bilish, ularning ichki dunyosini his qilish, eng asosiysi, asarni
tushunish ko‘nikmasini tarbiyalaydi.
Tanlangan parcha boshlovchi tomonidan o‘qib beriladi. Ki-
tobxonlardan diqqat bilan eshitish talab etiladi.
Tinglovchilar
parchada berilgan ma’lumotga ko‘ra uning qaysi asar qahramoni
ekanini aytib berishadi.
