y a n g ilik la r ,
turli ilg or ish tajribalari haqida ma’lumot beradi.
Ijtimoiy-siyosiy mazmundagi jurnallar ilmiy, ilmiy-ommabop
deb guruhlashtiriladi. Ilmiy jurnallar, asosan, ilmiy muassasalar
tomonidan nashr etilib, ilmiy xodimlarga m o‘ljallanadi. Ilmiy'
ommabop jurnallar keng kitobxonlar ommasiga mo‘ljallab nashr
etiladi. «О zbekiston tarixi», «Fan va turmush»,
« T a fa k k u r » ,
«О zbekiston ijtimoiy fanlari», «Falsafa», « 0 ‘zbekiston geologiyasb*
jurnallari ilmiy, «Yoshlik», «Yosh kuch» kabi jurnallar ilmiy'
ommabop va yoshlarga mo‘ljallangan. Mazmuniga ko‘ra, universal
va maxsus jurnallar deb ajratiladi. Bular orasida davlat va jamoat
174
www.ziyouz.com kutubxonasi
nashrlari
davlat tashkilotlari tomonidan nashr etiladigan
jurnallar ko‘p uchraydi.
Ijtimoiy-siyosiy mazmundagi adabiyotlarga turli xil kitobxonlar
yoshidan, kasbi va mutaxassisligidan, jinsidan, millatidan, o ‘z
oldiga qo‘ygan maqsadidan kelib chiqib murojaat qilishadi. Asosan,
siyosiy, umumiy dunyoqarashini shakllantirish maqsadida, ishlab
chiqarish faoliyatini to ‘g‘ri tashkil etish, malakasini oshirish,
ilg‘or tajribalami o‘rganish maqsadida, ta’lim olayotgan bilim yurti
talablaridan kelib chiqib, turli fanlar yuzasidan bilimini oshirish
maqsadida, jamoat ishlarini olib borish, tashkil etish yo‘nalishida
bilim olishni istagan kitobxonlar uchraydi. Ular ilmiy xodimlar,
o'qituvchi-professorlar, maktab, kollej va litsey, oliy o‘quv yurti
o‘quvchilari va talabalari, turli soha mutaxassislari, tashkilotlaming
rahbarlari, xodimlari, uy bekalari, ishlab chiqarish korxonalarining
xodimlari, nafaqaxo‘rlar. Ularning maqsadi ham rang-barang.
Axborot-kutubxona muassasalarining asosiy vazifasi kitob
xonlarning o ‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda ular
orasida ijtimoiy-siyosiy adabiyotlarni targ‘ib qilish, tavsiya etish
bilan ularning siyosiy, ilmiy bilim darajasini, iqtisodiy savodini
oshirish, vatanparvarlik, mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash,
malakali, tajribali mutaxassis bo‘lishiga yordam berish, ongli,
siyosiy yetuk rahbar bo'lishiga turtki bo‘lish. Buning uchun
barcha ommaviy ish shakllaridan foydalanish zarur.
0 ‘zbekiston demokratik, huquqiy davlat barpo etish yo‘Hdan
bormoqda va o'z oldiga ozod va obod, erkin fuqarolik jamiyati
qurish vazifasini qo‘ygan. Butun islohotlar jarayoni va jamiyati-
mizni yangilashning asosini demokratik o ‘zgarishlarni chu-
qurlashtirish tashkil etadi. Respublikamiz Prezidenti I.A. Karimov
tomonidan mamlakatimiz rivojlanishining ustuvor yo‘nalishiari
orasida jamiyat qurilishining barcha sohalarini erkinlashtirish
vazifasi birinchi o‘ringa qo‘yilib, siyosiy tuzilish konsepsiyasining
mohiyati «Kuchli davlatdan qudratli fuqarolik jamiyati sari» ta’rifi
bilan ifodalab berilgan.
Bundagi birinchi ustuvor yo‘nalish — mamlakat siyosiy, iqti
sodiy hayotini, davlat va jamiyat qurilishini yanada erkinlashtirish;
lkkinchi ustuvor yo‘nalish — jamiyat ma’naviyatini yanada yuksal-
175
www.ziyouz.com kutubxonasi
tirishdan; uchinchi ustuvor yo‘nalish — kadrlar masalasi; to‘r-
tinchi ustuvor yo‘nalish — xalq turmush darajasining izchil va
barqaror o‘sishi, aholini yanada kuchli ijtimoiy himoya qilish;
beshinchi ustuvor yo‘nalish — iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlami
ta’minlash; oltinchi ustuvor yo‘nalish — jamiyatdagi barqarorlik,
tinchlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikni, sarhadlarimiz dahl-
sizligi, mamlakatimiz hududiy yaxlitligini ta ’minlashdan iborat
deb belgilab berildi.
Siyosiy sohani erkinlashtirish, awalambor, aholining siyosiy
faolligini kuchaytirish, jamiyatda manfaatlar va qarama-qarshi
kuchlar o‘rtasida muvozanatni ta’minlaydigan kuchli mexanizm-
lami shakllantirish lozimligi alohidata’kidlandi. Saylovlami Konsti-
tutsiyamiz va qonunchiligimiz talablariga qat’iy tayangan holda
umume’tirof etilgan xalqaro amaliyot me’yorlari doirasida o'tkazish
muhim ahamiyatga ega ekanligini har bir saylovchiga tushuntirish
ularning saylovlarda ongli ravishda ishtirok etishlarini ta’minlaydi.
Davlat qurilishi va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayon-
larini erkinlashtirish masalasini ochib beruvchi, tushuntiruvchi,
yo‘llarini ko‘rsatuvchi va unda faol ishtirok etishga chorlovchi
ijtimoiy-siyosiy adabiyotlar ham muhim ahamiyatga ega. Mamlakat
taraqqiyoti, awalo, iqtisodiyotgabog‘liq. Shuning uchun iqtiso-
diyotni rivojlantirish masalasi, shu soha uchun malakali kadrlar
tayyorlash, ularning faoliyatida jahon iqtisodiyotidagi katta taj-
ribalami qo‘llash davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi.
Jamiyat taraqqiyotining barcha sohalarida iqtisodiy bilimlar
juda kerak. Iqtisodiy sohani erkinlashtirish masalasi ham awalgi
о rinlarga chiqdi, uning maqsadi — birinchi navbatda, davlatning
boshqaruv rolini chuqurlashtirish, xo‘jalik yurituvchi subyekt-
larning iqtisodiy erkinliklarini hamda iqtisodiyotning barcha
sohalarida xususiy mulk miqyoslarim kengaytirish, mulkdorlarning
mavqeyi va huquqlarini mustahkamlash demakdir. Prezidentimiz
asarlarida bu masala alohida tushuntirib berilib, ijtimoiy yo‘nal-
tirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishga qaratilgan islohotlarni
amalga oshirish uchun besh tamoyil asos qilib ko‘rsatildi:
• iqtisodiyotning siyosatdan ustuvorligi;
• davlatning bosh islohotchi ekanligi; ’
176
www.ziyouz.com kutubxonasi
• hamma narsada qonun ustuvorligi;
• kuchli ijtimoiy siyosat;
• islohotlarning bosqichma-bosqich o‘tkazilishi.
Bunday iqtisodiy islohotlardan ko‘zlangan maqsadlar:
• iqtisodiy tanglikni bartaraf etish;
• m a’muriy buyruqbozlik, markazlashtirilgan rejali tizimdan
meros bo‘lib qolgan tarmoq va hududiy mutanosiblikka barham
berish;
• ochiq ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirish;
• iqtisodiy munosabatlarni, birinchi navbatda, mulkka muno-
sabatlarni o‘zgartirish, haqiqiy mulkdorlik qatlamini shakllan
tirish.
Yana bir e’tibor beriladigan masala — jamiyat ma’naviyatini
yanada yuksaltirish. «Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch» asa-
rida I.A. Karimov «Ma’naviyat haqida gap ketar ekan, men av-
valo, insonni ruhiy poklanish va yuksalishga da’vat etadigan, in
son ichki olamini boyitadigan, uning imon-irodasi, e’tiqodini
mustahkamlaydigan, vijdonini uyg‘otadigan qudratli botiniy
kuchni tasawur qilaman» deb uqtiradi. Jamiyat rivoji uni tashkil
etgan insonlaming ma’naviyatiga bog‘liq. Ma’naviy barkamollik
har qanday narsadan ustun. Shuning uchun ham ma’naviy qurol
bo‘lgan axborot-kutubxona resurslari — kitoblar, vaqtli matbuot
asarlari, elektron shakldagi resurslarni bilish, tushunish, undan
unumli va samarali foydalanish muhimdir.
Yana bir muhim masala — kadrlar masalasi ham diqqat
markazida turibdi. «Biz oldimizga qanday vazifa qo‘ymaylik, qanday
rnuammoni yechish zarurati tug‘ilmasin, gap oxir-oqibat, baribir
kadrlarga va yana kadrlarga borib taqalaveradi. Mubolag asiz aytish
mumkinki, bizning kelajagimiz, mamlakatimizning kelajagi
o‘rnimizga kim kelishiga yoki boshqacharoq aytganda, qanday
kadrlar tayyorlashimizga bog‘liq» deb uqtiradi Prezidentimiz.
Beshinchi ustuvor yo‘nalish deb belgilangan iqtisodiyotda
tarkibiy o'zgarishlarni ta’minlash masalasida korxonalarni yan-
gilash va texnik qayta jihozlashga, mamlakatning boy tabiiy va
mineral-xomashyo salohiyatidan to‘la va samarali foydalanishga,
eksportga moslashgan va import o‘rnini bosuvchi mahsulotlar
12 - 403
177
www.ziyouz.com kutubxonasi
ishlab chiqaradigan quwatlarni barpo etish sohasidagi o‘zga-
rishlar nazarda tutildi.
Jamiyatdagi barqarorlik, tinchlik, millatlar va fuqarolararo
totuvlikni, sarhadlarimiz daxlsizligini, mamlakatimiz hududiy
yaxlitligini ta’minlash ham muhim yo‘nalishlardan biri. Prezi-
dentimiz asarlarida 0 ‘zbekistonning boshqa davlatlar icliki ish-
lariga aralashmaslik, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, dunyo
mamlakatlari bilan teng huquqiylik asosida sherikchilik qilish,
barcha mojaro va muammolarni faqat tinch siyosiy va huquqiy
vositalar bilan hal etish tarafdori ekanligi ta’kidlab o ‘tilgan.
Mazkur vazifalarni bajarish va eng awalo, jamiyatni yanada
erkinlashtirish, islohotlarni chuqurlashtirish uchun, eng muhimi,
barcha huquqiy davlatlar qatorida qonun asosida yashashni
o‘rganishimiz zarurligi bayon etilgan. Albatta, bunda kitobning,
ijtimoiy-siyosiy mazmundagi adabiyotlarning o‘rni katta.
Kishilar konstitutsiyaviy huquqlarini bilislilariga, tushunib,
anglab olishlariga asos bo‘luvchi siyosiy adabiyotlar, konstitu-
tsiyani sharhlab beruvchi adabiyotlarni targ‘ib qilish muhim
ahamiyatga ega. 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasi, BMT Bosh Assam-
bleyasi tomonidan 1948-yil 12-dekabrda qabul qilingan «Inson
huquqlari umumjahon deklaratsiyasi» qoidalariga mos holda
mamlakat taraqqiyotining demokiatik yo‘nalishi uchun huquqiy
kafolat bo‘lish uchun xizmat qiladi. 6 bo‘lim, 26 bob, 128
moddadan iborat Asosiy Qonunda xalqning insonparvarlik
an’analarini, tarixiy va madaniy merosini o‘zida aks ettirgan inson
sha’ni, uning qadr-qimmati bosh mezon qilib olingan.
0 ‘zbekiston fuqarolarining qonun oldida tengligi, Konstitu-
tsiya va qonunlar ustuvorligini ta’minlash, huquqiy davlat va
demokratik jamiyat qurishning belgisi, ijtimoiy tenglik bo‘lib,
bunda boshqalarning erkinliklari va huquqlarini kamsitishga yo‘l
qo'yilmasligi belgilangan.
О
zbekiston mson haq-huquqlarini himoya qilish, uning ehti-
yojlarini qondirishda davlat qurilishi, boshqaruv tizimi va jamiyatni
erkinlashtirish, davlat o‘z vakolatlarini asta-sekinlik bilan, bos-
qichma-bosqich jamoat tashkilotlari zimmasiga o‘tkazishi, fuqaro-
larning о zini о zi boshqarish organlarining rolini oshirib borish
178
www.ziyouz.com kutubxonasi
orqali demokratik jarayonlarni chuqurlashtirish zarurligini awal-
boshdanoq belgilab oldi va «Respublikada sobitqadamlik bilan
xalqchil, adolatli jamiyatni bunyod etish — bosh vazifadir» deb
uqtiradi Prezidentimiz. Davlatimiz rahbari o‘z asarida « 0 ‘zbe-
kiston — kelajagi buyuk davlat», «Bu — mustaqil, demokratik,
huquqiy davlatdir», «Bu insonparvarlik qoidalariga asoslangan,
millati, dini, ijtimoiy ahvoli, siyosiy e’tiqodlaridan qat’i nazar,
fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini ta’minlab beradigan
davlatdir», «Xalq — davlat hokimiyatining manbayidir» kabi
qoidalarni ilgari surgan.
0 ‘zbekistonda inson huquqlarini himoya qilishning,
|
