Kontakt usulida
elektr tokida payvandlash uzluksiz ishlb chiqarishda keng
qo`llaniladi. Bu usul
uchma – uchli
va
chokli
payvandlash turlariga bo`linadi (6–
rasm.).
6.
–
rasm.
Kontakt
usulida
payvandlashning turlari:
a – uchma - uch, b – nuqtali, v – chokli;
1 – payvandlanadigan buyum, 2 –
elektrodlar,
3
–
payvandlash
transformtori
Uchma – uch payvandlashda
(6. a – rasm) payvandlash trasformatorining
ikkilamchi chulg`ami W2 payvandlanayotgan detallarga ulanadi. Bu detallarning
bir – biriga tegib turuvchi joyidan o`tuvchi payvandlash toki ularni suyuqlanish
temperaturasiga yaqin temperaturagacha qizdiradi. Keyin ular bir – biriga qisiladi.
Nuqtali payvandlashda
(6. b - rasm) payvandlash transforma-torining ikkilamchi
chulg`ami W2 ga payvandlash elektrodlari ulanadi. Elektrodlar payvandlanadigan
ikki metall listni bir – biriga siqib, transformatorning ikkilamchi chulg`ami
zanjirini qisqa tutashtiradi, payvandlash toki ta‘sirida listlar qiziydi va qisilib
qoladi. Payvandlash tokini hosil qilish uchun, payvandlanadigan listlar ikkita
aylanuvchi rolik – elektrodlar orasidan o`tadi (6.v – rasm). Payvandlash jarayoni
bu holda xuddi uchma – uch va nuqtali payvandlashdagi kabi bo`ladi.
Kontakt usulida payvandlash
transformatorlarining ikkilamchi chulg`amida
odatda bitta o`ram bo`ladi. Payvandlash toki transformator birlam-chi
chulg`amining pog`onalarini qayta ulash va uni tiristorli kontaktor orqa-li ulash
bilan rostlanadi; tiristorli kontaktor payvandlash tokining ta-lab etilgan vaqt
davomida o`tib turishini va tokning rostlanishini ta‘minlaydi.
7– rasm. Nuqtali payvandlash mashinasining elektr sxemasi (a) va tiristorli
kontaktor bilan ishlaganida payvandlash transformatorining kuchlanishi va
tokining vaqt diagrammalari (b)
Tiristorli kontaktori bo`lgan nuqtali payvandlpsh mashinasining elektr sxemasi 4 a
– rasmda tasvirlangan. Tiristorlar V1 va V2 asosida bajarilgan tiristorli
kontaktorlar yordamida payvandlash transformatori PT ning birlamchi
chulg`amiiga tok beriladi, Transformatorning ikkilamchi chulg`amiga payvandlash
elektrodi LE ulanadi.
Tiristorli kontaktorning ishlashini impusli – faza boshqaruv tizimi IFBT
ta‘minlaydi. 7 b – rasmdan ko`rinib turibdiki, IFBT tizimi boshqaruvchi impulslar
U
б
1
va U
б
2
ni (kontaktlar 1 - 3, 2 - 4) hosil qiladi. Bu impulslar tarmoq kuchlanishi
U
Т
bilan sinxronlashgan bo`lib, galma – galdan tiristorlarning birinchi U
б
1
va
ikkinchi U
б
2
boshqaruvchi elektrodlariga beriladi. Shunda tiristorlar ochiladi va
tarmoq kuchlanishi transformtor chulg`amiga beriladi, natijada uning birlamchi
chulg`amidan tok I
тр
o`tadi. Tiristorlardan o`tuvchi tok nolga teng bo`lganda ular
yopiladi. Transformator induktivlika ega bo`lganligi sababli tiristor orqali o`tuvchi
tok tarmoq kuchlanishining qutbi almashganda qanday yo`nalishda o`tsa, œsha
yo`nalishda ma‘lum vaqt davomida o`tib turadi.
IFBT qurilmasi qat‘iy aniq miqdorda impulslar hosil qilish va kontaktorning
ishlash vaqtini aniq belgilash imkonini beradi hamda impulslarni tarmoq
kuchlanishiga nisbatan siljitishni ta‘minlaydi, bu esa yuklanish kuchlanishining
o`zgarishini ta‘minlaydi. Bu sxemada tiristorli kontaktor kuchlanish rostlagichi
vazifasini ham bajaradi.
3 – jadvalda nuqtali payvandlovchi mashinalarning ba‘zi turlarning texnik
ko`rsatkichlari keltirilgan bo`lib, bu mashinalar mashinasozlik korxonalarida turli
o`lchamdagi va har xil sferik yuzali metall listlarni alohida nuqtalarni
payvandlashda keng qo`llaniladi.
3– JADVAL
Payvandlash mashinasiining
ko`rsatkichlari
MTP-75
MTP=100-1
MTP-200-3
PV=20% bo`lgandagi quvvati, kVA
Avtomatik
boshqarishda
payvandlanayotgan
detalning
maksimal qalinligi, mm
Avtomatik
boshqarishda
bir
minutdagi maksimal yurishlar soni
Foydali uzunlik, mm
Elektrodlar
orasidagi
maksimal
bosish kuchi, N
Yuritma turi
Ikkilamchi kuchlanishni rostlash:
pog`onalar soni rostlanish
oralig`i
Payfandlash vaqti, sekund:
KIA rusumli asinxron kontak-torli
PIT rusumli sinxronli tok uz-gichli
Birlamchi kuchlanish, V
Birlamchi maksimal tok, A
Sovutuvchi suv sarfi, l/soat
Siqilgan havo sarfi, m
3
/soat
75
2,5 - 2,5
70
500
5400
pnevmatik
8
3,12 - 6,24
0,03 - 1,35
0,3 - 6,75
0,02 - 0,38
380
197
430
4
100
4 - 4
70
500
6400
pnevmatik
16
3,4 – 6,8
0,03 – 1,35
0,3 – 6,75
0,02 – 0,38
380
263
680
4
200
6 – 6
65
500
1400
pnevmatik
16
4,42 – 8,85
0,03 – 1,35
0,3 – 6.75
0.92 – 0,38
380
526
795
6
Gazsimon va suyuqliklar uchun metall listlardan tayyorlanadigan idishlarni
uzluksiz payvand chokli qilib tayyorlashda qo`llaniladigan ba‘zi rolikli
payvandlash mashinalarning texnik ko`rsatkichlari 3 – jadvalda keltirlgan.
Uchma – uch payvandlash mashinalari (4 – jadval) asosan turli o`lcham va
kattalikdagi quvur, armatura va sterjenlarni payvandlashda hamda asbobsozlikda
keng qo`llaniladi.
4– JADVAL
Payvandlash
mashinasining
rusumi
Payvandlanayotgan
detalning qalinligi,
mm
Ikilamchi
chulg`am
kuch-
lanishi, V
Birlamchi
chulg`am
toki, A
Ta‘minlovchi
simning
diametri, mm
MShP – 100
MShP – 150
MShP -200
1,5 + 1,5
2 + 2
2,5 + 2,5
3,3 – 6.6
3,8 - 7,7
4,3 – 8,6
276
395
526
70
95
-
5– JADVAL
Payvandlash mashinasining
ko`rsatkichlari
MSR -100
MSMU - 150
MSGU - 500
PV=20% bo`lgandagi quvvati,
kVA
Payvandlanayotgan kamuglerodli
po`latning nominal kesimi, mm
Bir soatdagi payvandlashlar soni
Uzatish yuritmasi
Payvandlash vaqtidagi bosila-
100
1000
25
Richagli
150
1000
80
Motorli
400
8000
66 gacha
Gidrpavlik
digan kuch, kN
Siqish tizimi
Ikkilamchi kuchlanishni rostlash:
pog`onalar soni ikkilamchi
kuchlanishning o`zgarish oradig`i
Birlamchi kuchlanish, V
Birlamchi nominal tok, A
Havo sarfi, m
3
/soat
Sovutuvchi suv sarfi, l/soat
50
Dastakli
12
3,3 – 6,3
380
263
-
300
60
Pnevmatik
16
4,0 – 8,1
380
395
14
200
250
Pnevmogid-
ravlik
16
7,9 – 15,8
380
1315
2
1500
Bosim ostida pаyvаndlаshning аsоsiy usullаri tаsnifining sxеmаsi 8-rаsmdа
ko‘rsаtilgаn.
| 