|
License type supported cc: Attribution 0 International (cc by 0) 83Bog'liq ishlab-chiqarishni-modernizatsiyalashtirish-sanoat-korxonalari-samaradorligini-oshirish-omiliSJIF
2022:5.962
License type supported CC: Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
87
Bugungi kunda korxonalar beqaror va o'zgaruvchan muhitga moslashishga majbur.
Belgilangan ishlab chiqarish rejalariga o'zgartirish kiritish uchun ishlab chiqarishga
tegishli moslashuvchan texnologiyalarni joriy etish va shu bilan moslashuvchan ishlab
chiqarish tizimlarini shakllantirish kerak.
Rivojlangan davlatlar, xususan Germaniya ishlab chiqarishida qo'llaniladigan
to'rtta asosiy texnologiya (Production Planning Systems) diqqatga sazovordir :
▪
ta'minot zanjiri boshqaruv tizimlari ta'minot zanjiri boshqaruvi (SCM);
▪
sanoat robotlari va manipulyatsiya tizimlaridan foydalanish tizimi (IR);
▪
kompyuter-yordamchi ishlab chiqarishni avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishni
boshqarish tizimlari (COM).
Bugungi kunda ushbu texnologiyalar avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish
kontseptsiyasi doirasida raqamli boshqariladigan mashina va uskunalarni joriy etish
namunasidir. Avtonom tarzda ishlash, ular bir qator texnologik operatsiyalarni bajarishga
qodir va shu bilan mehnat unumdorligini oshiradi. Dasturlashtiriladigan boshqaruv
tizimiga ega bo'lgan CAM va IR tizimlari mahsulot va jarayonlardagi o'zgarishlarga
tezkor javob beradi, bu esa ishlab chiqarishning yuqori o'zgaruvchanligi bilan ham
buyurtma vaqtini qisqartirish va korxonaning ishlab chiqarish quvvatlaridan oqilona
foydalanish imkonini beradi. [2]
Shuni ta’kidlash lozimki, ishlab chiqarishni tashkil etishning innovatsion
konseptsiyasining muhim jihati ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishda
tashkiliy-iqtisodiy masalalarni hal etishdan iborat. Ushbu muammolarni hal qilishda
barcha korxonalar eng zamonaviy avtomatik uskunalarni sotib olish uchun cheksiz
imkoniyatlarga ega emasligini hisobga olish kerak. Shuning uchun bunday uskunani sotib
olish va uning ishlashini tashkil etish to'g'risidagi qaror jiddiy asoslashni talab qiladi.
Quyidagi qoidalarni diqqat bilan o'rganish kerak:
▪
avtomatlashtirish vositalardan foydalanmasdan yuqori sifatli mahsulot olishning
iloji bo'lmagan yoki ish samaradorligi va sifatini oshirishning boshqa manbalari
qolmagan hollardagina ishlab chiqarishni avtomatlashtirishga murojaat qilish kerak;
▪
avtomatlashtirish vositalarini tanlashda uskunaning mumkin bo'lgan yuklanishi
to'g'risida oqilona qaror qabul qilish kerak. Ko'p hollarda qo'llaniladigan avtomatik
uskunalar iqtisodiy jihatdan o'zini faqat 2 yoki 3 smenali ish bilan oqlaydi;
▪
zamonaviy
sharoitda
avtomatlashtirish
faqat
butun
texnologik
zanjir
avtomatlashtirilganda
(mahsulotni
loyixalashdan
tortib
uni
yakuniy
ishlab
chiqarishgacha) samarali bo'ladi, Qisman avtomatlashtirish odatda qimmatga tushadi;
▪
ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish tizimi avtomatik jihozlardan samarali
foydalanishga tayyor bo ‘lishi kerak. Ishlab chiqarishni tashkil etishni qayta qurish
nafaqat asbob-uskunalarni sotib olish vaqtidan, balki muayyan turdagi uskunani tanlash
vaqtidan ham oldin bo'lishi kerak;
▪
ishlab chiqarishni tashkil etish shunday shakllantirilishi kerakki, natijada o'z
vaqtida texnik tayyorgarlik ko'rish, avtomatik jihozlarni zarur materiallar va asboblar
bilan ta'minlash, asbob-uskunalarni yuklashni asosli rejalashtirish, uni to'g'ri saqlash
imkoniyati paydo bo‘lsin.
Iqtisodiyotning innovatsion turiga o‘tishda nomoddiy ishlab chiqarish
resurslarining, jumladan, inson kapitalini rivojlantirishdagi roli izchil ortib bormoqda.
|
| |
