0 ‘tgan asrning 40-yillarida amerikalik olimlar D. Vudlend va
B. Silver tom onidan magazinlar kassasida narxJarni o ‘qiy
oladigan
texnik vositalar uslida izlanishlar olib borishgan. 1949-yilda olimlar
patent olishgan. Patentda markazdagi belgi atrofida aylanmali kodni
tavsiflagan.
60-yillarning oxirida AQSH va Kanadada supermarketlardagi
term inallarni avtom atlashtirish bo'yicha tadqiqotlar boshlandi.
«H o'kiz ko‘zi» ramziy belgi va uni o ‘qish uchun skanerlar ustida
ishlar tugallanib joriy etildi.
U PC (Universal Product Code) shtrix-kodining hozirgi talqini
1973-yilda AQShda paydo bo‘ldi. Tovarlarni
muvaffaqiyatli shtrix-
kodlash va avtom at tarzda identifikatsiyalash Yevropada katla
q iz iq ish u y g ‘o td i. 1 9 7 7-yilda E A N -1 3 (E u ro p e a n A rticle
Numbering) kodi va belgisi yaratildi hamda tasdiqlandi.
Rossiyada «Y U N IS-KAN/GS1 RUS» savdo shtrix-kodlarini
belgilab berish bilan avtom atik identifikatsiyalash uyushm asi
shug‘ullanadi.
Shtrix-kod m a ’lum bir kod asosida t o ‘q va och,
har xil
kenglikdagi yo ‘l-yo‘l tasmalardan tuzilgan b o lad i. Strix-kodning
tasviri logistik tizimning obyekti bo ‘lgan predmetga tushiriladi.
Bu predmetni qayd qilish uchun skanerlash operatsiyasi o ‘tkaziladi.
Bunda lazer nuri shtrix-kod ustidan goh to ‘q, goh och yoTlami
kesib o ‘tadi.
O ch yo‘llardan aks etgan y o ru g lik nuri yorug‘lik sezuvchi
qurilma orqaii tutilib b o ’lingan diskret signalga aylanadi. EHM
elektr signal! shifrni ochib raqam li kodga aylantiradi. Avto-
matlashtirilgan axborot yig'ish tizimi turii xil har bin o ‘z texnologik
afzalliklarga ega b o ‘lgan shtrix-kodlardan foydalanishga asoslangan.
Turii xil shtrix-kodlardan foydalanish sohalari 9.3-jadvaida
ifoda
etilgan.
EAN-13 kodini batafsilroq к о 'rib chiqamiz. 13 raqamli kod
b o lib , mamlakat, tovar ishlab chiqargan korxona, tovar tavsif-
nomasi va nazorat (kontrol) raqami haqida
axborot beruvchi xalq
iste’moii tovarlarini kodlashda ishlatiladi.
Tovar chiqarishning yo'lga qo ‘yish bosqichida unga 13 raqamli
kod beriladi, keyinchalik tovar chiqarilayotganda ushbu kod
158
tovarga tushiriladi. EAN uyushmasi tom onidan berilgan birinchi
ikkita yoki uchta raqam mamlakat kodini bildiradi.
Kodning bu
qismini bayroq deb atashadi.
9.3-jadval
