ishlab chiqarish m uhitining gigiyenik norm alariga (havo harorati nisbiy
nam ligi va havo harakati tezligi) bog‘liq bo‘ladi. Jumladan, aqliy m ehnat
bilan shug‘ullanuvchilar (o‘qituvchilar, tibbiyot xodimlari, m uhandislar
va boshqalar)ning bir kecha-kunduzda sarflaydigan energiyalari 10-11,7
M J ni, m exanizatsiyalashtirilgan ishlarda va xizm at k o ‘rsatish sohalarida
ishlayotganlar 12,7-17,5 MJ ni va og‘ir jism oniy m ehnat qiladiganlar
esa 16,8-25 M J energiya sarflar ekan. M ehnat qiiish jarayonida energiya
sarflanish darajasi m ehnat qiiish holatiga ham bog‘liq b o ‘ladi. 0 ‘tirib ish
bajarganda umumiy energiya sarfiga nisbatan 5-1 0 foiz ortiq energiya
sarflanadi. Tik turib ishlaganda 10-25 foiz, m ajburiy noqulay ish sharoitida
4 0 -5 0 foiz ortiq energiya sarflanadi. Aqliy m ehnat jarayonida sarfianadigan
energiya m iqdori odam ning asab em otsional holatiga bo g‘liq bo'ladi.
M asalan, o ‘tirib ovoz chiqarib o ‘qish jarayonida energiya sarfi 48 foizga
ortadi, k o ‘pchilikka m a’ruza qilgan vaqtda 94 foizga ortadi va hisoblash
m ashinalari operatorlari sarflagan energiya hajmi 60-1 00 foizga ortishi
kuzatiladi. Demak, insonning turli ko‘rinishdagi m ehnat faoliyatlarini
am alga oshirishda, ulam itig aqliy va jism oniy imkoniyatlarini hisobga
olish, inson organizm ining m ehnat qiiish qobiliyatlarini oshirish uchun
kerakli choralam i k o ‘rish va ishchi-xizm atchilar uchun kerakli shart-
sharoitlarni yaratish talab etiladi.
