• 3.3. Ishlab chiqarishda m o‘tadil ob-havo sharoitini yaratish
  • Y ilning issiq davridagi ishlab chiqarish xonalari harorati, nisbiy nam ligi va havo




    Download 8,77 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet20/244
    Sana27.05.2024
    Hajmi8,77 Mb.
    #254799
    1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   244
    Bog'liq
    Hayot faoliyati xavfsizligi. Tojiboyev M. Nigmatov M

    Y ilning issiq davridagi ishlab chiqarish xonalari harorati, nisbiy nam ligi va havo
    harakati tezligining v o ‘l q o‘yi!adigan m e’yoriari
    Harorat, °C
    Nisbiy namligi, %
    Havo harakati te­
    zligi, m/s
    Eng issiq oyning soat 13 da tashqi
    28 °C da 55
    0,24),5
    havo o'rtacha haroratidan yuqori
    27 °C da 60
    0,3-0,7
    bo‘lmasligi, biroq 28°C dan osh-
    26 °C da 65
    0,3-0,7
    masligi kerak.
    25 °C da 70
    0,3-0,7
    Eng issiq oyning soat 13 da tashqi
    24 °C 75 dan ortiq
    0,3-0,7
    havo haroratidan °C dan yuqori
    bo‘lmasligi kerek.
    0,5-1,0
    bo‘masligi, biroq 26 °C dan osh-
    26 °C da 65
    0,5-1,0
    masligi kerak.
    25 °C da 70
    0,5-1,0
    24 °C da
    3.3. Ishlab chiqarishda m o‘tadil ob-havo sharoitini yaratish
    0 ‘zbekiston R espublikasining bir qator ishlab chiqarish obyektlarida 
    qulay ob-havo sharoitlari yaratilishi natijasida ularga bogMiq b o ‘lgan 
    kasb kasalliklarini kam aytirishga erishilgan.
    B u ishlam i am alga oshirishda xonalarga issiqlik kirishini v a uning 
    ishchilarga ta ’sirini kam aytirish, sham ollatishning qulay usullarini 
    q o ila s h , m ehnat v a dam olish rejim larini m uvofiqlashtirish, h ar xil tarkibli 
    ichim lik suvlarini tashkil qiiish, ish jarayonlarida foydalaniladigan kiyim - 
    boshlarni m ukam m allashtirish va boshqa om illar bilan am alga oshiriladi. 
    Ish jarayonini m exanizatsiyalashtirish va uskuna-jihozlarining zamor>?viy
    35


    (takom illashgan) turlaridan foydalanish orqali ish xonalariga issiqlik 
    kirishini kam aytirishga erishiladi. M asalan, po ‘lat quyish sexlarida elektr 
    pechiaridan foydalanish, m etallarni m exanizm lar yordam ida toblash, 
    m etallurgiya pechlarini avtom atlashtirish, issiq m ahsulotlarni alohida 
    xonalarda sovutish va boshqa jarayonlarni aytish m um kin. Ikkinchi 
    tom ondan, 
    bajariladigan 
    ishlam i 
    m exanizatsiyalashtirish 
    m ehnatni 
    yengillashtiradi, energiya sarfiarini kam aytiradi, shu tariqa organizm ning 
    issiqlab ketish im koniyatini kam aytiradi. Jarayonlarni m asofadan turib 
    boshqarish ham nurlanish m anbayi bilan ishchi o'rtasidagi m asofani 
    uzaytiradi va bu ishchiga ta ’sir qiladigan radiatsiya kuchini kam aytiradi. 
    Liskunalar yuzasini issiqlik chiqishini kam aytiruvchi m ateriallar bilan 
    qoplash, ishchilam i nur v a shu’lalanish issiqligidan m uhofaza qiladigan 
    him oya ekranlarining qurilishi ham ijobiy natijalarni beradi. Bunda 
    ekranlar vazifasini issiqlik chiqishini kam aytiruvchi m ateriallar bilan 
    qoplangan to ‘siqlar, pech tuyniklari ichida suv aylanib yuradigan 
    sovutgichli ichi g ‘ovak uskunalar, suv purkaydigan to ‘siqlar, issiq 
    gazlar haroratini kam aytiruvchi to ‘siqlar bajarishi m um kin. Jum ladan, 
    dom na pechlari va ayrim isitadigan pechlar yuzasini oqar suv aylanib 
    yuradigan ichi g ‘ovak ekranlar bilan qoplash ish m aydonchasidan havo 
    haroratini 50°C dan 28—30°C gacha pasaytirishi, infraqizil nurlanishni 
    ham
    b arta raf etishga 
    erishiladi. 
    X onalardagi 
    ortiqcha 
    issiqlikni 
    y o ‘qotishda sham ollatish ham m uhim rol o'ynaydi. Ayrim ish joylari va 
    zonalarida norm al m ikroiqlim ni vujudga keltirish uchun havo dushlari 
    tashkil qilinadi. Shu asnoda qator ishlab chiqarish korxonalarida havoni 
    m o ‘tadillashtirish (sham ollatish)dan keng foydalaniladi. M ehnat qilish 
    va dam olishning oqilona rejim ini tashkil qilish uchun, ish kununi 
    qisqartirish, q o ‘shim cha tanaffuslar joriy etish, samarali hordiq chiqarish 
    uchun sharoitlar yaratish y o ‘U bilan am alga oshiriladi. Bu borada 
    m am lakatim izda yuqori haroratli sexlardagi k o ‘pgina kasblar uchun 
    6 soatli ish kuni belgilangan. B unda ishni o ‘z vaqtida boshlash, k o ‘p 
    sm enali ishlarda esa issiq davrni (soat 12 dan - 16 gacha) sm enalar 
    o ‘rtasida bir m e ’yorda taqsim lash lozim. Q o ‘shim cha tanaffuslarni 
    (tushlik tanaffusidan tashqari) necha m arta va qancha m uddatga tashkil 
    etish fiziologik tekshirishlar asosida belgilanadi. U lam ing davom iyligi 
    toliqish belgilarini y o ‘qotishga va tashqi m uhitga m oslashuv jarayonini 
    m e’yorga solishga im kon beradigan b o ‘lishi kerak. Dam olish vaqtida 
    ishchi ob-havo sharoitlari norm al (18—20°C) haroratda, dam olish uchun
    36


    m axsus o ‘rindiqlar, sluilar, kreslolar bo ‘lgan xonada b o ‘lishi kerak.A gar 
    alohida xonada dam olish tashkil qiiish im koni b o ‘lmasa, ish joylari 
    yaqinida dam olish zonalari tashkil etilib, bunda sham ollatish vositalari 
    bilan normal harorat va havo harakati saqlab turiladi. Kiyim -boshni 
    h o'ilash, suv bilan b o g ‘liq tadbirlar (sm ena m aboynida 2 -3 m arta) 
    organizm dan ortiqcha issiqlikni tez chiqaradigan q o ‘shim cha vositalar 
    hisoblanadi. Shu m aqsadda ish jo y larig a yaqin dushxonalar tashkil 
    etiladi. O qilona ichim lik rejirnini tashkil etish organizm dan y o ‘qotilgan 
    nam lik, tuzlar va darm ondoriiarning o ’rnini qoplash uchun kerak. Bir 
    sm enada 4 -4 ,5 kg tana m assasini y o'qotadigan sexlarning ishchilari tuz 
    q o ‘shilgan gazli suv (0,5% N aCl eritm asi) bilan ta ’minlanishi zarur. B ir 
    sm enada 3-3,5 kg gacha tana m assasini y o ‘qotadigan ishchilarga ovqat 
    ratsioniga tuz q o ‘shib beriladi. U lar oddiy gazli suv, b a’zan issiq choy 
    va organizm faoliyatini oshiradigan ham da y o ‘qotilgan darm ondorilar 
    o ‘rnini qoplaydigan boshqa ichim liklar bilan ta ’minlanadilar.
    Issiqlab ketish va issiqlik nurlanishining boshga ham da k o ‘zga 
    salbiy ta ’sirini kam aytirishda shaxsiy saqlovchi vositalari m uhim rol 
    o'ynaydi. K orxona keng, him oya kiyimlari m o‘l va qulay tikilgan, 
    matosi esa bug‘lanishi va issiqlik berishi qulay bo‘lgan m atolar (tabiiy 
    ip-gazlama, zig 'ir poyasidan to ‘qilgan matolar)dan tayyorlanishi zarur. 
    Issiqlik nurlanishidan him oya qiiish uchun esa yuzasiga tushadigan 
    infraqizil nurlam i qaytaruvchi yupqa metall qatlam li (aluminiy qatlamli) 
    m atolar qo'llaniladi. Boshni issiqlik radiatsiyasidan him oya qiiish uchun 
    dyuralum iniydan tayyorlangan kaskalar, enli kigiz qalpoqlar, k o ‘zni 
    him oya qiiish uchun esa ko ‘zoynaklar q o ‘llaniladi.
    Ochiq havoda ishlaganda doimiy ish joylarida quyosh nurlariuan 
    him oya qiladigan soyabonlar qurish zarur. M ashina kabinalari ochiq 
    ranglarga b o ‘yaladi, issiqlikni m uhofaza qiladigan materiallar esa havoni 
    m o‘tadillashtiruvchi vositalar bilan jihozlanadi. Dam olish joylarining 
    ish joylari yoniga qurilishi, quyosh v a shamollardan pana qilinishi va 
    dushxenalam i qurish k o'zda tutiladi. Shuningdek, sovutilgan ichimlik 
    suvi va choy ham isha b o iish i zamr.
    37



    Download 8,77 Mb.
    1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   244




    Download 8,77 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Y ilning issiq davridagi ishlab chiqarish xonalari harorati, nisbiy nam ligi va havo

    Download 8,77 Mb.
    Pdf ko'rish