11.3 Yong‘in xavfiga bardoshli inshootlar va
qurilmalar, ularning xususiyatlari
Yong‘in xavfiga bardoshli (o‘tga chidamli) deb, yong‘in sodir
bo‘lganda ulaming yuqori harorat ta’siriga
bardosh bera olishi va yuk
ko‘tarish xususiyatlarini uzoqroq muddatga saqlab qolish qobiliyatiga ay
tiladi. Bino va inshootlarlarning yong‘in xavfsizligi ko‘pchilik hollarda
ulardagi qurilmalarning olovda yonmasligi va o‘tga chidamliligi bilan
ta’minianadi. inshoot qurilmalarining o‘tga chidamliligi, ulaming eng aso
siy
xususiyatlaridan hisoblanadi, bu ko‘rsatkich KMK 2.01.02 - 85 bilan
m e’yorlanadi. Bume’yorgabinoan, bino, inshootlar va ulardagi yong‘inga
qarshi devorlar bilan o‘ralgan qismlari, 5 xildagi (I, II, III, IV va V)
o‘tga chidamlilik darajalarga bo‘lingan. Binolarning o‘tga
chidamlilik
darajasi ulaming quyidagi qurilmalari bo‘yicha aniqlanadi: ya’ni devorlar
(yuk ko‘tamvchi ichki va tashqi, zinapoya va evakuatsiya yoMlarini o‘rab
olgan devorlar);
ustunlar; zinapoya elementlari; tomyopg‘ich plitalar va
barcha yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega bo'Igan boshqa qurilmalar.
I darajali o‘tga chidamli binolarga
- yuk ko‘tamvchi devorlari te-
mir-beton, beton, tabiiy va sun’iy toshlardan va boshqa olovda yonmay
digan ashyolardan qurilgan inshootlar kiradi.
II darajali o‘tga chidamli inshootlarga
ham
birinchi toifadagi bino
va inshootlar kiradi, faqat farqi shundaki, bularning
tomini yopishda hi-
moyalanmagan metall qurilmalar ishlatilishi ruxsat etiladi.
III darajali o‘tga chidamli inshootlarga
yuk ko‘tamvchi devorlari
temir-beton, beton, tabiiy va sun’iy tosh ashyolardan
qurilgan inshootlar
kiradi. Bularda tomyopg‘ich qurilmalarini qiyin yonadigan ashyolardan
shuvoq, metall tunukalar yoki azbest plitkalar bilan himoyalash mxsat
etiladi.
