82
Май 2021 10-қисм
Тошкент
HISOBLASH ISHLARINI BAJARISHDA EXCEL DASTURINING IMKONIYATLARI
Ibragimova Farangiz Abdunabi qizi,
Jizzax davlat pedagogika instituti talabasi
Tel.: +998995828238
ibragimovafarangiz6164@gmail.com
Annotatsiya:
Ushbu maqolada kundalik hayotimizda yoki biror sohada hisoblash ishlarini
bajarishda Excel dasturining imkoniyatlari, undagi funksiyalar va formulalardan foydalanish,
natijalarni chiqarish, hisoblash ishlarini avtomatik hisoblovchi elektron jadval ko‘rinishiga
keltirish haqidagi fikrlar keltirilgan.
Kalit so‘zlar:
Excel dasturi, hisoblash, funksiyalar, formulalar, elektron jadval, kaloriya.
Jamiyat rivojlangani sari iqtisodiyot, fan, texnika, texnologiya, madaniyat san’at, tibbiyot
kabilarning turli masalalari haqida mavjud ma’lumotlar, axborot zahiralaridan foydalanishni tashkil
etish, intellektual va iqtisodiy hayotga tobora ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi. Hayot faoliyatimizda
hisob-kitobsiz biror bir sohani tassavur etish juda ham mushkuldir. Bu hisob-kitoblarni tahlil
etishda juda qiyin elektron jadvallar ko‘rinishida bo‘lishidan qat’iy nazar Microsoft Excel dasturi
juda qo‘l keladi. Oddiy amallarni bajarishdan tashqari unda ish varaqlari va grafik hujjatlar
ham tayyorlash, diagrammalar tuzish, rasmlar kiritish va juda ham muammoli masalalarni hal
etish, ish haqlarini va soliqlar taqdimoti, iqtisodiy siyosiy hisob kitoblarni yechishda, jumladan
berilganlarni tez o‘zgartirib turuvchi masalalarni tezkor qayta ishlab chiqishda grafik vositalar
bilan ishlashda keng imkoniyatlarni taqdim etadi.
Dastlab Microsoft Excel dasturining ommaviy imkoniyatlarini o‘zlashtirish qiyin emas, ammo
dasturning murakkabligi va imkoniyatlarining juda kengligi sababli ular bilan tanishish uzoq davom
etishi mumkin, aynan ish jarayonida uning yangi-yangi imkoniyatlarini ko‘rish mumkin bo‘ladi.
Microsoft Excel dasturi Microsoft Office ning tarkibiy qismi hisoblanadi va bu dastur dunyodagi
eng mashhur ilovalar qatoriga kiradi. Excel dasturi foydalanuvchiga keng imkoniyatlarni taqdim
etadi. Excel foydalanuvchiga ekranning o‘zida jadvalning ko‘rinishini, shriftlar, belgilar va katak
tashqi ko‘rinishini o‘zgartirish imkonini bergan ilk jadval muharrirdir. Yana u kataklarning aqlli
hisobini chiqarib beradigan dastur hisoblanadi. Microsoft Excel dasturi elektron jadvalli hisoblash
vositasi sifatida qaralib, iqtisodiy va moliyaviy masalalarni yechishda yordam beribgina qolmay,
balki har kuni harid qilinadigan mahsulotlar hamda bankdagi hisob-kitoblarni olib borish uchun
yordam beruvchi tayyor dasturdir.
Microsoft Excel dasturining asosiy ish maydoni bu “ish kitobi” bo‘lib, u bir yoki bir necha ish
varaqlaridan iborat bo‘ladi. MS Excel dasturida quyidagi ishlar ko‘lami bajariladi: Excelni yuklash;
jadval mavzusini kiritish; ustun va satrlar kengligini aniqlash; jadvalga ma’lumot yozish; ma’lumotli
jadvallarni fayl ko‘rinishda xotiraga yozish; ma’lumotlarni saralash; jadvaldagi ma’lumotlarni
tahlil qilish; shriftlar bilan ishlash; formula va funksiyalar bilan ishlash; ma’lumotlarni o‘chirish;
diagrammalar hosil qilish; natijaviy hisobotlarni chop etish. Excel dasturining elektron jadval
yacheykalariga uch hil ma’lumotlarni kiritish mumkin: matnli; sonli; formulalar.
Endi Excel dasturidan foydalanib, kaloriyalar haqida ma’lumot beruvchi elektron jadval
yaratamiz. Buning uchun quyidagi ma’lumotlar talab etiladi.
Bunda jadvallar, matnlar, sonlardan foydalaniladi. Gipersilka orqali oynalar bog‘lanadi.
Birinchi oynaga mualif haqida ma’lumot va quyi qismida to‘rtta bo‘lim kiritiladi. Bu bo‘limlarga
sichqonchani olib borib bosganimizda har bir bo‘limga tegishli bo‘lgan oyna ochiladi. Anketa
bo‘limiga kirib biz o‘zimiz haqimida ma’lumot kiritamiz keyingi oynalarda kun davomida
qilayotgan ishimizni, iste’mol qilyotgan mahsulotlarimiz va miqdorini kiritamiz. Natijani
ko‘rganimizda bizga qancha kaloriya kerakligi, biz kun davomida qancha to‘plaganimiz va
yo‘qotganimizni elektron jadvalda ko‘rsatib beradi.
Xulosa qilib aytganda, kundalik hayotimizda yoki biror sohada hisoblash ishlarini bajarishda
Excel dasturining imkoniyatlaridan foydalanish, undagi funksiyalar va formulalardan foydalangan
holda hisoblash ishlarini avtomatik bajarish, natijalarni elektron jadvallar ko‘rinishida olish
mumkin ekan.
