Agar quduq ochilish darajasi bo‘yicha
mukammal, ochilish xarakteri
bo‘yicha nomukammal bo‘lsa C ning o‘rniga C
1
qo‘yiladi, ochilish darajasi
bo‘yicha nomukammal bo‘lsa C o‘rniga C
2
qo‘yiladi.
Yuqorida
qayd qilinganidek, quduqning nomukammalligini hisoblashda
nomukammal quduqqa ekvevalent qilib radiusi ancha kichik bo’lgan mukammal
quduq olinadi. Bunda quyidagi ko‘rinishdagi
quduq debiti formulasidan
foydalanamiz:
𝑄 =
2𝜋𝑘ℎ𝛥𝑝
𝜇 𝐼𝑛
𝑅𝑘
𝑟𝑞
′
, (5.10)
bu yerda barcha belgilashlar (5.10) formuladagidek,
𝑟
𝑞
′
–mukammal
quduqning (soxta) keltirilgan radiusi.
𝑟
𝑞
′
kattaligi grafik (5.4–rasm) yoki quyidagi
formula orqali aniqlanadi:
𝐶 = 2,3𝑙𝑔
𝑟
𝑞
𝑟
𝑞
′
, (5.11)
yoki
𝑟
𝑞
′
= 𝑟
𝑞
𝑒
−𝐶
,
bu yerda e ≈ 2,718 –natural logarifm asosi.
5.2–rasm. Quduqda
qatlamning
ochilish sifati bo‘yicha nomukammal
quduqda oqimga qo‘shimcha
qarshilikni hisobga oluvchi tuzatish
koeffitsienti C
1
aniqlash grafigi:
1–
a=0,03; 2–
a=0,04; 3–
a=0,05; 4–
a=0,06; 5–
a=0,07; 6–
a=0,08; 7–
a=0,09.
Grafikdan foydalanishda gorizontal o‘qda
aniqlangan C ning qiymatiga
mos nuqtani belgilab, yuqoriga perpendikulyar tortamiz, bu qalin qiya to‘g‘ri
chiziq bilan tutashgan nuqtadan chapga gorizontal to‘g‘ri
chiziq tortib, vertikal
o’qda joylashgan β kattalikni aniqlaymiz (5.4–rasm).
Amaldagi radiusni β ga bo‘lib mukammal quduqning keltirilgan radiusini
aniqlaymiz:
𝑟
𝑞
′
=
𝑟
𝑞
𝛽
, (5.12)
bu yerda
𝛽 = 𝑒
𝐶
,
1
𝛽
= 𝑒
−𝐶
.
5.3–rasm.
Qatlamning
ochilish
darajasi
bo‘yicha
nomukammal
quduqda
oqimga
qo‘shimcha
qarshilikni
hisobga oluvchi tuzatish
koeffitsienti C
2
aniqlash grafigi.
5.4–rasm.
𝑟
𝑞
radiusli haqiqiy quduqqa teng
deb olinayotgan, gidrodinamik mukammal
quduqning keltirilgan radiusini
𝑟
𝑞
′
aniqlash
grafigi.
C
1
va C
2
koeffitsientlar 5.2 va 5.3– rasmda keltirilgan grafik asosida
aniqlanadi. C ning qiymati ma’lum bo‘lganda keltirilgan radiusni 𝑟
𝑞
′
5.4–rasmda
berilgan grafikdan foydalaniladi.
