UE sxema. UE ulangan sxemada chiqish toki bo‘lib kollektor toki IK, kirish toki bo‘lib baza toki IB, chiqish kuchlanishi bo‘lib esa, UKE kuchlanishi xizmat qiladi. Shu sabadan UE ulangan sxemaning chiqish xarakteristikalari baza toki IB ning berilgan qiymatlarida IK = f (UKE) bog‘lanishdan iborat (7,b-rasm).
Kollektor tokining baza tokiga bog‘liqligi (8) tenglama orqali ifodalanadi. Ko‘rganimizdek, β va IK0 parametrlar qiymatlari KO‘ qanday ulanganiga bog‘liq. Kollektor sohasining hajmiy qarshiligi rK hisobga olingan holda KO‘dagi kuchlanish ga teng. Natijada, UBE>0 va UKE>0 bo‘lganda ham aktiv rejim amalga oshishi mumkin. Rejimlar almashishi KO‘dagi kuchlanish UKB = 0 bo‘lganda sodir bo‘ladi. Bundan UKE ning izlanayotgan bo‘sag‘aviy qiymati . UBE ning qiymati berilgan baza tokiga muvofiq kirish xarakteristikalardan, IK0 ning qiymati esa (6) tenglamada IK0=0 deb qabul qilinib topiladi, chunki KO‘dagi kuchlanish nolga teng deb berilgan. Natijada,
, ( 7)
bu yerda, β0 – kuchlanish UKB=0 bo‘lgandagi β ning qiymati, IK0 – tok esa, baza tokining berilgan qiymatidagi kollektor toki qiymati.
a) b)
7-rasm. UB (a) va UE (b) ulangan BTning chiqish xarakteristikalari.
Shunday qilib, (7) tenglamalar yordamida berilgan baza toki nuqtalari ordinata o‘qida bo‘sag‘aviy kuchlanish UKE0 ni va abssissa o‘qida kollektor toki IK0 qiymatlarini beruvchi chiziqni chizish mumkin (7-b rasmda punktir chiziq). Baza tokining har bir qiymati uchun soha aktiv rejim sohasiga, UKE < U0KE soha esa to‘yinish rejimi sohasiga mos keladi.
Aktiv rejim uchun chiqish xarakteristikalarni ko‘rib chiqamiz. IB=0 bo‘lganda barcha UKE ≥ 0 qiymatlarda aktiv rejim o‘rinli bo‘ladi, bunda kollektor toki ifoda bilan aniqlanadi.
UKE ortishi bilan, Erli effekti ta’siri natijasida β ning qiymati ortadi. Shuning uchun UE sxemada chiqish xarakteristikalar tikligi UB ulangan sxemaga nisbatan β marta ortib, sezilarli bo‘lib qoladi.
To‘yinish rejimida β va IK0 lar KO‘dagi to‘g‘ri kuchlanishga kuchli bog‘liq funksiyalarga aylanadi. UKB ortishi bilan IK0 tok yo‘nalishini o‘zgartiradi va eksponensial o‘sadi, β qiymati esa injeksiya koeffitsiyenti ning kamayishi hisobiga nolgacha keskin kamayadi. Ushbu omillarning birgalikdagi ta’siri hisobiga kollektor toki UKE kamayishi bilan keskin kamayadi va da nolga teng bo‘lib qoladi ( - emitter tokini uzatishning invers koeffitsiyenti).
UE ulangan BT ning Erli effekti e’tiborga olingan statik chiqish xarakteristikalari 8-rasmda keltirilgan.
8-rasm. UE ulangan BT ning Erli effekti e’tiborga olingan holda chizilgan statik chiqish xarakteristikalari.
Chiqish xarakteristikalar oilasi aktiv rejimda baza toki IB yoki kollektor-baza kuchlanishi UKE ni ortishi bilan UERLI kuchlanishidan chiquvchi to‘g‘ri chiziqlar bilan ifodalanadi.
|
