|
Matematik simvollar tarixi
|
| bet | 17/20 | | Sana | 19.09.2024 | | Hajmi | 202 Kb. | | #271690 |
Bog'liq Matematik simvollar tarixiβ (betta funksiya).
Gamma funksiya butun sonlar uchun faktorialning umumlashgani bo’lsa, shunga o’xshash beta funksiya binominal koeffitsientlar umumlashgani bo’ladi.
Bu italiyalik fizik – nazariyachi Gabriele Venetsiano tomonidan 1968 yilda yozib qoldirilgan.Bu esa binomial funksiyaning boshlanishiga sababchi bo’ldi. “Beta- funksiya” deb nomlanishini va β(p,q) deb belgilanishini 1839 yilda fransuz matematigi, mexaniki va astronomi Yak Filipp Mari Bine fanga kiritgan.
2.4. MATEMATIK ANALIZGA OID SIMVOLLAR.
∑ (yig’indi belgisi).
Summa (yig’indi) 1755-yilda Leonard Eyler fanga kiritgan.
lim (limit belgisi).
Limit- matematik analizning asosiy tushunchalaridan biri bo’lib, biror bir o’zgarishi natijasida u bir doimiy aniq qiymatga yaqinlashadi degan ma’noni anglatadi. Limit tushunchasi XVII asrnning 2- yarmida Isaak Nyuton tomonidan va XVIII asrning matematiklari Leonard Eyler va Yozef Lui Lagranj tomonidan ishlatilgan. Limitni qatiy aniqlashni birinchi bo’lib 1816 yilda Bernard Bolsano va 1821 yilda Odyusten Koshilar bergan. “lim” simvoli (lotincha limez – chegara so’zining birinchi 3 harfi ) 1787 yilda shvetsarialik matematik Simon Anjuan Yan Luida paydo bo’lgan. Bizga odatiy bo’lgan ko’rinishdagi lim tushunchasini birinchi bo’lib irlandialik matematik Uilyam Gamilton 1853 yilda ishlatgan.
Limitni belgilash uchun “Limes” so`zini birinchi bo`lib I.Nyuton ishlatgan.
Limit simvolini 1787-yilda Simon Lyuilye al-Koshining yordamida paydo bo`lgan. Argumentning funksiya ifodasidan oldin aloxida “lim” simvolidan keyin ko`rsatilgan. Zamonaviy ko`rinishiga yaqin bo`lgan ko`rinishni Veyershtrass yaratgan. U strelkani o`rniga tenglik belgisini ishlatgan. Strelka belgisini 20-asrning boshiga kelib bir vaqtning o`zida bir nechta matematiklarda paydo bo`lgan.
∫ (integral belgisi).
Integral tushunchasini ya`ni belgisini Leybinits “Summa” so`zining birinchi harfidan olgan. Nyuton integralning turli xil variantlarini ishlab chiqqaniga qaramay o`zining ishlarida bularni taklif qilmagan. Nyuton ishlab chiqgan integral turlari quyidagilar: funksiya ustida chiziqcha yoki (kvadrat simvoli) funksiya oldida turuvchi kvadrat simvoli. Integral terminini Yakob Bernulli (1990) asarlarida uchraydi. Bizga odatiy tushunarli bo`lgan aniq integralning ko`rinishini Fur`ye fanga kiritgan.
|
| |
