21
𝐼
𝑝
=
𝑃
ном
𝑘
з
√3𝑈
ном
𝜂𝑐𝑜𝑠𝜑
Agar
𝐼
𝑚𝑎𝑥.𝑝
< 𝐼
ном
shart bajarilsa,
𝐼
ном
nominal tokli saqlagichlarning
eruvchan kiritma
(plavkaya vstavka)lari himoya qilinayotgan liniyaning normal uzluksiz ishlashini taʼminlab
beradi.
Saqlagichlarning eruvchan kiritmalarini tanlashning ikkinchi alomati,
dvigatelni ishga
tushirish shartia boʻlib, quyidagi tengsizlikka mos keladi:
normal sharoitlarda ishga tushirish
𝐼
ном
≥
𝐼
пуск
2,5
Ishga tushirishning ogʻir sharoitlarida
𝐼
ном
≥
𝐼
пуск
1,6 ÷ 2,0
Havo liniyalarini mexanik hisobini olib borish, tarmoqlarni loyihalashning ajralmas qismi
boʻlib hisoblanadi. Bunda sistemada qoʻzgʻaluvchan rezervga ega boʻlgan yoki boʻlmagan
pasaytiruvchi podstansiya transformatorining quvvatini tanlash masalalari mavjud. Ushbu
tavsiyalarga mos holda qoʻshimcha reaktiv quvvat manbalarining umumiy quvvati
𝑄
кΣ
tarmoqdagi
reaktiv quvvat nobalansligi qiymatiga teng. Agar
reaktiv quvvat manbalari
𝑛
-podstansiyalarda
ulansa, unda
𝑄
кΣ
= 𝑚 ∑ 𝑄
кi
𝑛
𝑖=1
bu yerda,
𝑚
-bir vaqtlilik koeffitsiyenti.
Tarmoqdagi podstansiyalarning reaktiv quvvat manbalarini
iqtisodiy jihatdan maqsadga
muvofiq joylashtirish masalarini aniqlash uchun, ushbu manbalarni tarmoqqa ulash bilan bogʻliq
keltirilgan sarf-xarajatlarning minimumini aniqlash talab etiladi.
Har bir liniyaning oxirida bitta yuklamasi boʻlgan radial tarmoqlar uchun qoʻllanilganda
keltirilgan sarf-xarajatlarning minimumi quyidagi shartga mos keladi
𝜕З
1
𝜕𝑄
к1
=
𝜕З
2
𝜕𝑄
к2
= ⋯ =
𝜕З
i
𝜕𝑄
кi
= ⋯ =
𝜕З
j
𝜕𝑄
кj
= ⋯ =
𝜕З
𝑛
𝜕𝑄
к𝑛
Bunda
j
-podstansiyaning reaktiv quvvat manbalarining iqtisodiy jihatdan maqsadga
muvofiq kattaligi quyidagicha
𝜕𝑄
кj
=
𝑄
кΣ
+ 𝑄
𝑗
𝑟
𝑗
𝜏
𝑗
∑
1
𝑟
𝑖
𝜏
𝑖
𝑛
𝑖=1,𝑖≠𝑗
− ∑
𝑄
𝑖
𝑛
𝑖=1,𝑖≠𝑗
𝑟
𝑗
𝜏
𝑗
∑
1
𝑟
𝑖
𝜏
𝑖
𝑛
𝑖=1
bu yerda,
𝑟
𝑖
—
𝑖
-chi podstansiyani taʼminot liniyasining aktiv qarshiligi;
𝑄
𝑖
,
𝜏
𝑖
– mos xolda
𝑖
-chi
podstansiyaning reaktiv quvvat va eng katta yoʻqotishlar vaqti;
𝑟
𝑗
,
𝑄
𝑗
,
𝜏
𝑗
–
yuqorida keltirilgan
kattaliklarga oʻxshash holda, faqat
𝑗
-chi podstansiya uchun keltirilgan.
Generatorlarning oʻrnatilgan reaktiv quvvati, nominal quvvat koeffitsiyenti va tarmoqdagi
aktiv quvvat yoʻqotilishi va yuklamalarning umumiy kattaligiga teng boʻlgan,
chiqayotgan aktiv
quvvatdan aniqlanadi:
𝑄
𝑟
= 𝑃
𝑟
𝑡𝑔𝜑
𝑟.ном
Reaktiv quvvat manbai sifatida kondensator batareyalari
𝑄
к
va sinxron kompensator
𝑄
с.к
lar
xizmat qiladi. Tarmoqqa kelayotgan reaktiv quvvat
22
𝑄
Σ
= 𝑄
𝑟
+ 𝑄
к
+ 𝑄
с.к
+ 𝑄
с
bu yerda,
𝑄
с
– liniyada paydo boʻladigan quvvat.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Веников В.А. Расчеты и анализ режимов с.180-185
2.
Лыкин,
Анатолий
Владимирович.
Электрические
системы
и
сети (Электронный ресурс): (учеб. пособ. по направ. «Электроэнергетика») / А.В.
Лыкин.
3.
Idеlchik V.I. Elеktrichеskiе sеti i sistеmo‘. M.: Atomizdat. 1999.
4.
Karimov
X.G.,
Rasulov
A.N.
Elеktr
tarmoqlari
va
tizimlari.
Toshkеnt . 1998
