энергетическом секторе, в частности обеспечивая бесперебойную работу системы  электроснабжения. Благодаря цифровизatsiи Литература




Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/115
Sana14.05.2024
Hajmi5,65 Mb.
#230787
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   115
Bog'liq
Materiallari

68 
энергетическом секторе, в частности обеспечивая бесперебойную работу системы 
электроснабжения. Благодаря цифровизatsiи
Литература. 
1. Постановление Президента Республики Узбекистан «О стратегии дальнейшего 
развития и реформирования электроэнергетической отрасли республики Узбекистан» № 
ПП-4249 от 28.03.2019 
2. www.minenergy.uz 
3. К. Аллаев. Современная энергетика и перспективы её развития.–Т: Fan va 
texnologiyalar nashriyot-matbaa uyi. 2021.–952 б. 
3. Xoliddinova M.М. va b. Sanoat korxonalarida elektr energiyasini nazorat qilish va 
hisobga olishning avtomatlashtirilgan tizimini joriy etish maqsadlari // “Elektromexanikaning 
rivojlanish yo‘nalishlari va tendensiyalari” mavzusida respublika ilmiy-amaliy anjumani. 
Farg‘ona, 2021. 74-76 b. 
4. Аллаев К.Р., Холиддинов И.Х. Холиддинова М.М. и др. Обеспечение качества 
электрической энергии / Монография. –Т.: Fan va texnologiyalar nashriyot-matbaa uyi. 2019.–
207 с. 
 
GES LARNING ELEKTR ENERGIYaSINI ENERGETIKA TIZIMIGA TA’SIRI 
TADQIQOT QILISh 
 
F.A.Asqarova M12–20 gurux magistranti, 
fotimaxonasqarova29@gmail.com
  
Фарғона политехника институти
Energetika tizimini takomillashtirishni tahlil qilishda O‘zbekiston Respublikasining 
sharqiy qimslarida joylashgan gidroelektr stansiyalarning elektr energiya ishlab chiqarishini 
tadqiqot qilib, ular tomonidan ishlab chiqarilayotgan energiyani elektr tizimiga qo‘shish ahamiyati 
va boshqa turli manbalar to‘g‘risida ma’lumotlar berilgan. 
Tabiiy manbalar, tiklanuvchi, tiklanmas, daryo va ko‘llar oqimi, geyzerlar, suv va quyosh 
energiyasi, kichik GESlar, kaskad, suv yetkazib berish 
Energiyaning tabiiy manbalari deyilganda, ular tiklanuvchan va tiklanmas guruxlarga 
bo‘linadi. Tiklanuvchan energiyaning tabiiy manbalaridan biri, mexanik energiyadir: bunday 
bepul energiyalar bo‘lib ular sayyoramizdagi daryo va ko‘llar oqimining energiyasi, dengiz 
to‘lqinlaridan suvning ko‘tarilishi va qaytish energiyasi, shamol energiyasi, yer osti (geyzer) 
suvlarining issiqligi, quyosh radiatsiyasi nurlanishining energiyalari xisoblanib, ular bepul 
energiya manbalaridir. 
Qayta tiklanuvchi kichik GESlar asosan tog‘lik, tepaliklardan yoki vodiydagi suv 
irmoqlaridan xosil bo‘lgan soylar, anhorlar, kanallar, katta ariqlar( tashlamalar ) va daryo 
o‘zanlariga maxsus konstruktiv loyixa asosida qurish mumkin. GESlarda suvning mexanik 
energiyasi generatorlar yordamida elektr energiyaga aylantiriladi. Bu stansiyalarda gidroturbinalar 
ishlatilib, ularning suv oqimi energiyasi, gidrogenerator ishchi saplo o‘qini harakatga keltiruvchi 
energiya bo‘lib, u mexanik energiyaga aylanadi. Kichik gidravlik elektr stansiyalar yordamida 
sutkaning turli vaqt oraliqlarida energiya iste’molini amaliy jixatdan me’yoriy ta’minlash ancha
qulay. Kichik GESning (yuklamasiz) salt ishlash moxiyatining FIK 85-92%ni tashkil etadi. 
Undagi bitta agregatning quvvati 60 kVT ga teng bo‘lib, kichik GESlardan farqli bo‘lgan, yirik 
inshootli GESlarning quvvatlari esa bir necha million kilovatlarga tengdir. 


69 
Mavzudagi ilmiy tadqiqot ishining nazariy taxlillariga ko‘ra: amaliyotdagi GESlardan 
foydalanishda, uning samaradorligini oshirish va energiyadan unumli ishlatish maqsadida, 
daryolar va suv oqimlariga GESlarni kaskad tarzda qurish maqsadga muvofiq ekanligini nazarda 
tutib yuqoridek kichik GESlarni amalga oshirishni tavsiya etamiz. 
Kichik 
gidroelektr stansiyalaring kaskadi–bitta daryo oqimi bo‘yicha yoki bir suv 
havzasiga birin-ketin, bosqichma-bosqich quriladigan va suv xo‘jaligi maromida hammasi uchun 
umumiy hisoblanadigan kichik gidroelektr stansiya (GES)lar majmuasi qo‘llanilishi zarurdir. 
Kaskadlarni qurishda daryoning nishabligi juda muhimdir, har bir qurilgan kichik GESlar 
kaskadlari ma’lum masofada joylashgan bo‘ladi, kichik GES kaskadlari bir-biridan yetarlicha 
balandliklar farqi bilan joylashtiriladi. Kichik GESlar kaskadini qurishdan maqsad, daryo 
suvlaridan bepul olinadigan energiyadan yanada unumli foydalanish nazarda tutiladi. Bundan 
tashqari: axoli foydalanayotgan sug‘orish yerlariga ularga kerakli vaqtda suv yetkazib berishni 
ta’minlash xamda muqobil kichik GESlar aholiga yetkazib beriladigan elektr energiyasini 
uzluksizligini ta’minlashda energiya tejamkorligiga erishiladi. 

Download 5,65 Mb.
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   115




Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



  энергетическом секторе, в частности обеспечивая бесперебойную работу системы  электроснабжения. Благодаря цифровизatsiи Литература

Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish