51
3.1. Virtual laboratoriy ishlari tarkibi
Hozirgi paytda zamonaviy pedagogika shunday sohaga aylandiki, bu sohani
yangi pedagogik va kompyuter texnologiyalarisiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Shu
bilan bir qatorda bu sohaning rivojlanish suratlari kun sayin o`zgarib, yangi-yangi
usullar, o`qitish uslublari yaratilmoqdaki, ularning tadbiqi ta`lim sifatini oshirishga
olib kelmoqda.
Nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun deyarli barcha elektronika va
mikroelktronika fanlarida amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari mavjud. Ammo
mazkur laboratoriya mashg’ulotlari nazariy bilimlarning barcha jabhalarini qamrab
ololmaydi. Shuning uchun amalda faqat amaliyotda juda zarur bo’lgan nazariy
bilimlar jihatlarining amaliyotini laboratoriya ishlarida qo’yish zarur bo’ladi.
Hozirgi
mavjud
an`anaviy
o`qitish
tizimida
real
laboratoriya
mashg`ulotilarini bajarishda mablag` bilan ta`minlash qiyinligi, ikkinchi tomondan
laboratoriya ishlarini bajarishda ishlatilayotgan asboblarni
yangilab turish talab
etiladi. Bu muammolarni yechish uchun o`qitishning yangi usullarini joriy qilish
kerakligini, jumladan "virtual" laboratoriyalar tashkil qilish kerak.
Bugungi kunda virtual laboratoriyalarni yaratishning bir necha usullari
mavjud bo’lib, ular qo’yidagilar:
Vizual
dasturlash tillari yordamida;
Boshqa (skript) dasturlash imkoniyati bo’lgan amaliy dasturlar yordamida
(ikki o’lchamli Macromedia Flash va uch o’lchamli 3D Studio MAX,
AliasWaveFront Maya);
LabView, Multisim va shunga o’xshash maxsus
kompyuter va laboratoriya
qurilmalarini bog’lovchi dasturlar yordamida.
Virtual laboratoriya ishlari yordamida laboratoriya mashg’ulotlarini olib
borish tartibi real laboratoriya mashg’ulotlarinikidan bir oz farq qiladi. Bu farq
laboratoriya ishlarining virtualligi, kopyuterdan
foydalnish kerakligi, ko’p marta
takrorlanish imkoniyati borligi, bir mashg’ulot davomida
bir emas bir nechta
52
ishlarni bajarishga bemalol vaqt etishi bilan belgilanadi. Ushbu virual laboratoriya
ishlari majmuasi quydagi ishlarni o’z ichiga oladi.
Laboratoriya ishi 1 - Yarimo’tkazgichli diod, stabilitron va tristor
Laboratoriya ishi 2 – Bir fazali yarim o’tkazgichli to’g’irlagichlar
Laboratoriya ishi 3 – Bipoliyar va maydonli tranzistorlar
Laboratoriya ishi 4 – Tranzistorli
kuchaytirgichlar
Laboratoriya ishi 5 – Operatsion kuchaytirgich asosida elektron qurilmalar
Laboratoriya ishi 6 – Kuchlanishning analog komparatorlari
Laboratoriya ishi 7 – Multivibratorlar
Laboratoriya ishi 8 – Mantiqiy
elementlar va sxemalar
Laboratoriya ishi 9 – Kod o’zgartirgichlar
Laboratoriya ishi 10 – Raqamli komparator
Laboratoriya ishi 11 – Triggerlar
Laboratoriya ishi 12 – Registorlar
Laboratoriya ishi 13 – Hisoblagichlar
Laboratoriya ishi 14 – Raqamlianalog o’zgartgich
Laboratoriya ishi 15 – Analog-raqamli o’zgartgich
Laboratoriya ishi 16 – Otik asboblar va qurilmalar
Ushbu laboratoriya ishlarining har biri quydagicha ketma-ketlikda tuzilgan:
ISHDAN MAQSAD
NAZARIY KO’RSATMALAR VA XISOBLASH FORMULALARI
O’QUV TOPSHIRIQLAR VA ULARNI BAJARISH BO’YICHA METO-
DIK KO’RSATMALAR
TAJRIBA SXEMASINING TASVIRI
XISOBOT
TARKIBI
Laboratoriya ishlarini bajarish uchun foydalanuvchilar nazariy qism
bo’limidan mavzuga oid bimlarini oshirishadi va o’quv topshiriqlar bo’imida
berilgan topshiriqlarni bajarish orqali olgan bilimlarini mustaxkamlashadi.
Misol tariqasida 7-laboratoriya ishini, ya’ni Multivibratorlarni o’rganish
laboratoriya ishini tarkibini ko’rib chiqamiz:
