|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 175/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matni-
MAVZU:QUYOSH BATAREYASINING ISHLASH PRINSIPINI O`RGANISH
Laboratoriya ishi № 16
Ishning maqsadi: Ichki fotoeffekt asosida ishlaydigan quyosh batareyasini haraktrestikalari: chiqish kuchlanishi, tok kuchi va quvvatini o`lchashni o`rganish.
Asbob va jihozlar: Quyosh batareyasi (fotoelement), millivoltmetr, mikroampermetr, ulash simlari, kichik qarsilikka ega boqlgan rezistor.
NAZARIY MUQADDIMA.
Quyoshdan Yer sirtining har bir metriga tahminan 1400 W quvvatli yorug`lik nuri doimiy tushib turadi. Bu energiyadan foydalanish - insoniyatning energetik muammoni hal qilish yollaridan biridir.
Hozirgi vaqtda inson ehtiyoji uchun quyosh energiyasidan foydalanishning turli usullari ishlab chiqilgan. Quyosh nuri yordamida uy-binolarni va suvni isitish, meva va boshqa mahsulotlarni quritish maqsadida foydalanish bilan bir qatorda yarimo`tkazgichli fotoelementlar yaratilgan. Quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan yarimo`tkazgichli diod quyosh elementi, yoki fotoelementlar deb ataladi. Ular yordamida quyosh energiyasi ichki fotoeffekt hisobiga elektr energiyaga aylantiriladi. Yer sirtining har bir kvadrat metridan fotoelementlar yordamida har sekundda 100-200 J energiya olish mumkin.
Ichki fotoeffekt deb yorug`lik nuri ta`sirida yarimo`tkazgichda elektron-kovakli juftliklar (qo`shimcha zaryad tashuvchilar) hosil bo`lish hodisasiga aytiladi.
p-n o`tishli fotoelementlarda yorug`lik nuri ta`sirida vujudga keladigan qo`shimcha zaryad tashuvchilarni p-n o`tishning elektrik maydoni ajratib yuboradi va zanjir uzuq holda p sohada kovaklar, n sohada elektronlar yig`iladi. Agar tashqi zanjir ulansa p sohadan n sohaga yo`nalgan tok o`ta boshlaydi. Quyosh batareyalari elektr manbayi vazifasini bajaradi.
Ishni bajarish tartibi:
Fotoelementni quyosh nuri yahshi tushadigan joyga joylashtiring.
Fotoelementga millivoltmetrni ulab chiqish kuchlanishini (V1) aniqlqng.
Fotoelementga mikroampermetrni ulab, qisqa tutashuv tokini (I1) aniqlang.
P1=U*I munosabatdan foydalanib fotoelementni quvvatini aniqlang.
Fotoelementni kichik qarshilik orqali ulab 1-4 bandlardagi ishlarni takrorlang (V2, I2, P2aniqlang).
Fotoelementni bir qismini soya qilib 1-4 bandlardagi ishlarni takrorlang, hulosalar chiqaring (V3, I3, P3aniqlang).
Olingan natijalarni jadvalga kiriting.
№
|
V1
|
I1
|
P1
|
V2
|
I2
|
P2
|
V3
|
I3
|
P3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
