|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 181/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matniBorning kvant postulatlari.
Nils Bor 1913 yilda atomning barqarorligiga va yutish hamda chiqarish spektral chiziqlarining mavjudligiga asoslanib, yadro atrofida elektronning dinamik harakatini diskret statsionar holatda yuz beradi deb faraz qildi. Bu nurlanishning diskretligi, kvantlar - fotonlar g'oyasi bilan Rezerfordning atom tuzilishi modelining uyg’unlashuivi edi. Nils Bor atomning planetar tuzilishining kvantlar nazariyasi asosiga o'zining uchta postalatlarini kiritdi. Qizig'i shundaki, Bor o'z postulatlari bilan klassik fizika qonunlarini batamom yo'qqa chiqarmadi, faqat ular ko'radigan harakatlarga ba'zi bir cheklashlar kiritdi.
Shunday qilib, Bor postulatlarini ta'riflaymiz. Elektronlar atom yadrosi atrofida, faqat mumkin bo'lgan muayyan Wn energiyali statsionar holatlaridan biriga mos kelgan orbitalar bo'ylab harakatlanishi mumkin. Elektron statsionar orbitada harakatlanayotganda impuls momenti ( ) qirrali ( ) ra karrali bo’lib, kvantlashgan boladi, ya'ni
(1)
Bunda n - orbita tartib nomerini ifodalaydi, me elektronning massasi, n uning tezligi, rn orbilaning radiusi.
Shunday qilib, Bor klassik fizika qonunlarmi atomga tatbiq qilishni rad etmadi, faqat ularga cheklanishlar kiritdi.
Bu cheklanishlar orbitani kvantlash va atomning barqarorligidan iboratdir. Elektron bir statsionar orbitadan boshqasiga о’tganda, atom o'zidan yorug'lik kvanti-fotonning energiyasi hmn ni chiqaradi yoki yutadi.
Bor postulatlari atom bir statsionar holatidan boshqasiga o'tishda chiqarayotgan yoki yutayotgan yorug'lik kvantining hmn energiyasi atomning bu ikki holatdagi energiyalarining farqi tengdir:
(2)
Bundan nurlanish yoki nur yutish chastotasi:
(3)
(3) ni to’lqin uzunligi orqali kam lfodalash mumkin.
1/=1/hc(Wm-Wn) (3a)
(3 a) dan ko'rinadiki, atomning nurlanish chastotasi hamma vaqt ikki hadning ayirmasiga teng. Shunday qilib. Воr postulatlari Rezerfordning atom planetar modelini kamchiliklardan xoli qildi.
|
| |
