|
Aylana boʻylab harakatda burilish burchagi, burchak tezlik va burchak tezlanish
|
| bet | 2/5 | | Sana | 09.02.2024 | | Hajmi | 1,32 Mb. | | #153903 |
2.Aylana boʻylab harakatda burilish burchagi, burchak tezlik va burchak tezlanish.
Burilish burchagi -aylanayotgan nuqtaning bosib o’tgan yoy uzunligi ni , radiusga nisbati bilan o’lchanadigan fizik kattalikdir.
Birlik vaqt ichida aylana bo‘ylab qilingan to‘liq aylanishlar soni aylanish chastotasi deb ataladi.
Burchak tezlikdan vaqt bo'yicha olingan birinchi tartibli hosila yoki -burchakdan vaqt bo‘yicha olingan ikkinchi tartibli hosila burchak tezlanish deb ataladi.
2-rasm.Burchakli tezlanish.
aylana yoyi uzunligini deb hisoblasak (1-rasm), chiziqli tezlik va chiziqli tezlanishni quyidagi ko'rinishda ifodalash mumkin.
, =
Aylana radiusini deb belgilasak, S aylana yoyi quyidagiga teng bo'ladi:
U holda burchak tezlik va tezlanishlarni radius-vektor orqali ifodalashimiz mumkin:
vektor aylanish o’qi bo’ylab burchak tezlik vektori bo’ylab yo’nalgan:
- tezlanuvchan aylanishda vektor vektor yo’nalishiga mos tushadi;
- sekinlanuvchan aylanishda burchakli tezlanish vektori vektor yo’nalishiga teskari yo’nalgandir(2-rasm).
Moddiy nuqtaning trayektoriyasi egri chiziqdan iborat bo’lsa , bunday harakatga egri chiziqli harakat deyiladi. Egri chiziqli trayektoriya bo‘ylab harakatlanayotgan moddiy nuqtaning chiziqli tezlanish va tezligini ko‘rib chiqamiz (3-rasm). egri chiziqli trayektoriyada harakatlanayotgan moddiy nuqta holatlari radius vektorning ko‘chishi bilan belgilanadi. t vaqt momentida moddiy nuqta = ( t) radius - vektorli holatda bo‘ladi, t vaqt o‘tgandan so‘ng moddiy nuqta = (t +t) radius-vektorli nuqtaga ko‘chadi. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, moddiy nuqta egri chiziq bo'ylab harakatlanganda ( t) radius-vektor kattaligi va yo'nalishi o'zgaradi.
<>
3-rasm. Moddiy nuqtaning egri chiziqli trayektoriya bo‘ylab harakati.
3.Moddiy nuqtaning egri chiziqli harakatidagi tangensial, normal va toʻla tezlanishlar.
|
| |
