|
mavzu soat juftlik Jismoniy rivojlanish
|
| bet | 25/26 | | Sana | 09.10.2024 | | Hajmi | 223,5 Kb. | | #274262 |
Bog'liq Rivojlanish 4-mavzuJismoniy nogironlar
Miya falaji, mushaklarning distrofiyasi va ko'rlik kabi jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarning ehtiyojlari ham boshqa bolalarniki singari yaxshi ovqatlanish, muntazam jismoniy mashqlar, yetarli dam olish va uxlashdir. Bundan tashqari nogiron bolalarga alohida ehtiyoj ya`ni moslashtirilgan uskunalar (masalan, nogironlar aravachasi, nutq sintezatori yoki Brayl yozuvini ishlab chiqaradigan kompyuter printeri) va xavfsiz harakatlanishni ta'minlaydigan atrof-muhit kabi. Jismoniy mashqlar sog'liq uchun muhim ahamiyatga ega bo'lganligi sababli kattalar jismoniy mashqlarni maxsus jismoniy ehtiyojlari bo'lgan bolalarga moslashtirish usullarini topishlari kerak. Asosan bunday moslashuv muvaffaqiyatli harakatlanishni ta'minlaydigan tegishli yordamni o'z ichiga oladi.
Barcha bolalarda jismoniy farovonlikni targ'ib qilish
Surunkali kasalliklarga chalingan, jiddiy jarohat olgan va jismoniy nogironligi bo'lgan bolalarning ko'pincha alohida yashash joylarida davolanishlari ularning salomatliklarini tiklashda yaxshi natijalarga olib keladi. Quyida barcha bolalar, ayniqsa, jismoniy ehtiyojlari bo'lgan bolalarga bir nechta umumiy ko'rsatmalarni tavsiya qilamiz:
• Ota-onalardan va ixtisoslashgan tashkilotlardan ko'rsatma so'rang. Ota-onalar va vasiylar ko'pincha farzandlariga maktabda va sinfdan tashqari ishlarda qatnashishlariga imkon beradigan o'zgarishlar haqida foydali takliflar berishadi. Ommaviy axborot vositalarida surunkali jismoniy nogironligi bo'lgan bolalar uchun ko'rsatmalar va jihozlarni moslashtirish bo'yicha ko'plab g'oyalar taklif etiladi. O`zbekistonda ta`limga ehtiyojmand bolalar, asosan, davlat tasarrufidagi ta`lim muassasalarida tarbiyalanadi.
• Bolalarni o`z sog'lig'ini kuzatishga undash. Bolalar asta-sekin surunkali sog'liqni saqlash holatlarining kundalik talablariga dosh berishni o'rganadilar, ammo ularga fiziologik holatni tekshirish uchun eslatmalar kerak bo'lishi mumkin (masalan, qandli diabet bilan kasallangan bo'lsa, qonda glyukoza miqdorini tekshirish), tegishli vaqtlarda hamshira xonasiga boring (masalan, dori-darmonlarni qabul qilish) va ularning jismoniy ehtiyojlarini qondirish (masalan, to'yimli gazaklar yeyish va hojatxonadan muntazam foydalanish).
• Bolalarni himoya choralarini ko'rishga undash. Qarovchilar va o'qituvchilar yosh bolalarga favqulodda vaziyatlarni qanday hal qilishni o'rgatishlari mumkin. Masalan, qanday qilib va qanday sharoitda shoshilinch telefon orqali qo'ng'iroq qilish yoki ular yo'qolib qolganda nima qilish kerak va hokazo. Boshlang'ich maktabda o'qituvchilar ko`chalarda harakatlanish, yong'in va tutun xavfsizligi, tog`ga chiqishda xavfsizlik qoidalarini tushuntirishi mumkin.
• Shikastlanishni minimallashtirish choralarini ko`rish. Uskunalarga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish bolalarning shikastlanishini kamaytirishi mumkin. Parvarish qiluvchilar o'yinchoqlarni tiqilib qolish xavfini tekshirishi, suv isitgichlarning haroratini kuyishga olib keladigan darajadan pastroq qilib qo'yishi va muzlatgich eshigini ichkaridan qulflanmasligini nazoratga olishi kerak. Direktor o'yin maydonchalariga o`rnatilgan o`yin vositalarining uchli qirralari yo'qligini ta'minlashi shart.
• Favqulodda vaziyatda nima qilish kerakligini biling. Ba'zi bolalar vaqti-vaqti bilan hayotga xavf soladigan vaziyatlarga olib keladigan sharoitlarda yashaydi. Qandli diabet bilan kasallangan bola insulin shokiga tushishi mumkin, bola astma bilan nafas olish qiyinlashishi yoki epilepsiya bilan og'rigan bolada tutqanoq bo'lishi mumkin. O'qituvchilar bunday favqulodda vaziyatlarda qanday choralar ko'rish kerakligini oldindan rejalashtirish uchun ota-onalar va maktab tibbiyot xodimlari bilan maslahatlashishlari kerak.
• Bolalarga jismoniy nuqsonlar to'g'risida ma'lumot berish. Bolalar nogironlik mohiyatini tushunsalargina jismoniy nuqsoni bo'lgan tengdoshiga nisbatan ko'proq mehr ko'rsatadi. Bolalar, masalan, saratonni bir xil havo bilan nafas olish orqali yuqtirish mumkin emasligini va tutqanoqlar qo'rqinchli bo'lsa ham vaqtinchalik ekanligini bilishlari kerak. Ammo shuni yodda tutingki, o'qituvchi ma'lum bir bolaning jismoniy holati to'g'risida faqat bola va uning ota-onasi o'qituvchiga ruxsat bergan taqdirdagina gapirishi kerak.
• Kasalxonada yotgan bolalar bilan aloqalar shaffofligini ta`minlang. Ba'zida bolalarning jismoniy holati ularni uzoq vaqt davomida maktabdan chetlashtiradi. Bunday sharoitda bolalar ko'pincha darslarga, mashg'ulotlarga va ijtimoiy tadbirlarga telefon yoki kompyuter vositalari orqali ulanishlari mumkin.
• O'zlarini do'stlik guruhlaridan chetlashtirgan bolalarga ijtimoiy ko'nikmalarni o'rgating. Maktabda yo'qligi va surunkali holatdagi stresslar (va vaqti-vaqti bilan ota-onalarning haddan tashqari himoyasi) bolalarning tengdoshlari o'rtasidagi munosabatlariga ziyon keltirishi mumkin. O'qituvchilar surunkali xastalikka chalingan bolalarni, ayniqsa, maktabga qayta-qayta yoki uzoq vaqt dars qoldirgandan keyin kelganlarida ularning qamrab olinishini kuzatishi mumkin. O'qituvchilar, shuningdek, bolalarni hamdardlik bilan tinglash, nizolarni hal qilish kabi ijtimoiy ko'nikmalarini sinab ko'rishga o'rgatishlari mumkin.
• Bolalar kasalliklariga hamroh bo'ladigan har qanday muammolarni hal qilish. Surunkali kasalliklarga chalingan bolalar o'zlarining ahvoliga va ichadigan dori-darmonlariga qarab, diqqat bilan bog'liq muammolarga duch kelishlari mumkin. O'qituvchilar bolalarni diqqatni jamlashga undashi va ularga o'z ishlarini qanday tashkil qilishni, murakkab topshiriqlar uchun oraliq maqsadlarni belgilashni o'rgatishi mumkin.
• Kasal yoki jarohat olgan bolalarni parvarish qilishda ehtiyot choralarini ko'ring. O'qituvchilar bolalarga jarohatlangan do'stining qonli tizzasidan uzoqlashish va hojatxonadan keyin qo'l yuvish kabi asosiy xavfsizlik choralarini o'rgatadi. Ochiq jarohat olgan bolalarga yordam berishda qon uchun tegishli to'siq choralarini (masalan, lateks qo'lqop) qo'llash maqsadga muvofiqdir. Mutaxassislar, shuningdek, parvarish qiluvchilarni tagliklarini almashtirgandan keyin qo'llarini yuvib, artib olishni unutmaslikni ta`kidlaydi.
|
| |
