|
Fizik–kimyoviy (instrumental) tekshirish usullari tushunchasi
|
| bet | 14/35 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 172,42 Kb. | | #120263 |
Bog'liq 8,9,4. Fizik–kimyoviy (instrumental) tekshirish usullari tushunchasi.
Eritmalarning juda ko`p fizik–kimyoviy xossalari, masalan, nurning yutilishi, polyarizatsiya tekisligi burilish burchagining kattaligi, elektr o`tkazuvchanligi va boshqalar moddaning konsentratsiyasiga bog`liq holda bo`ladi. Shunday qilib, bu kattaliklarni o`lchash orqali tekshirilayotgan eritmadagi moddaning miqdorini topish mumkin. Bu usullarning barchasi fizik–kimyoviy tekshirish usullari deyiladi. Fizik–kimyoviy tekshirish usullari juda kam miqdordagi moddani aniqlashga imkon beradi, ammo ular kimyoviy, ayniqsa, gravimetrik analiz usuliga nisbatan aniqligi kam bo`lib, ko`pchilik fizik–kimyoviy tekshirish usullarining aniqligi ±5 % ga teng.
Fizik–kimyoviy tekshirish usullarining asosiy usullari refraktometriya, polyarimetriya, xromatografiya usullari bo`lib, bu usullarda tarkibi va modda miqdori bilan uning nurni yutishi, nurni yoyishi, nurni sindirishi, polyarizatsiya tekisligining burilishi, lyuminessensiyasi o`rtasidagi o`zaro bog`lanishdan foydalaniladi. Elektrometrik tekshirish usullari moddaning turli elektrik xususiyatlarini aniqlashga (elektr o`tkazuvchanligining, elektr potensialining, tok miqdorining o`zgarishi) asoslangan. Xromatografik tekshirish usullari moddaning adsorbsiyalanishidagi, ion almashinish konstantasidagi, cho`kmalarning eruvchanligidagi va boshqalardagi farqqa asoslangan.
Mavzuga oid tayanch iboralar.
1. Miqdor analizi usulining vazifasi–tekshirilayotgan modda yoki aralashmadagi ayrim tarkibiy qismlarning miqdorini aniqlashdan iborat bo`lib, miqdoriy aniqlash natijalari odatda foizlarda ifodalanadi.
2. Gravimetrik analiz usuli–komponent (element yoki ion) miqdorini analiz qilish natijasida olingan moddaning massasiga qarab aniqlash usuli.
3. Titrometrik analiz usuli–aniqlanayotgan komponent bilan reaksiyaga sarf bo`lgan reaktiv miqdorini aniq o`lchashga asoslangan usul.
4. Kislota–asosli titrlash usuli–asosida neytrallanish reaksiyasi yotuvchi analiz usuliga aytiladi.
5. Oksidlanish–qaytarilish xususiyatli titrlash usuli–asosida oksidlanish–qaytarilish reaksiyasi yotuvchi analiz usuli.
6. Cho`ktirish usullari–aniqlanayotgan modda bilan ishchi eritma o`rtasidagi reaksiya natijasida aniqlanayotgan ion to`liq cho`kishi hisobiga amalga oshadigan analiz usuli.
7. Kompleks hosil qilish usullari–ya`ni kompleks ionlar hosil qilish reaksiyalariga asoslangan aniqlash usuli.
8. Fizik–kimyoviy tekshirish usullari–eritmalarning juda ko`p fizik–kimyoviy xossalari, masalan, nurning yutilishi, polyarizatsiya tekisligi burilish burchagining kattaligi, elektr o`tkazuvchanligi va boshqalarni aniqlash hisobiga modda miqdorini aniqlash usuli.
|
| |
