Kirish
Mavzuni dolzarbligi, ishning maqsadi, vazifasi, obekti, mavzuni ishlanganlik
darajasi, ilmiy faraz (gipoteza), ishni himoyaga olib
chiqiladigan masalalar va
yangiliklar, ishni olib borish metodi va ishning tarkibiy tuzilishi.
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov O„zbekiston Respublikasi
Oliy majlisi IX-sessiyasida so„zlagan nutqida- “9-10 asrlarda ma‟rifatli dunyo
Buxoriylar, Farg„oniylar, Xorazmiylar, Beruniylar,
Ibn Sinolar, Ulug„beklarni
qanchalik izzat- ikrom qilgan bo„lsa, XXI asrda biz xalqimiz va millatimizga
nisbatan ana shunday extiromni qo„lga kiritishimiz kerak. O„sha davrda
ajdodlarimiz asos solgan va olamga dong taratgan ilmiy maktablarni zamonaviy
shaklda qaytadan tiklashimiz lozim”- deb,
buning uchun, - “Bugungi ta‟lim-
tarbiya tizimini tubdan isloh qilish lozimligini”- ko„rsatib bergan edi.
1
Shu boisdan mamlakatimizda yosh avlodni ta‟lim-tarbiyasi davrimizning
bosh vazifalaridan biriga aylandi.
Mamlakatimizda “Ta‟lim to„g„risida”, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi
to„g„risida”gi
O„zbekiston
Respublikasi
Qonunlari,
hamda
Vazirlar
Maxkamasining “O„zbekiston Respublikasida Umumiy o„rta ta‟limni tashkil etish
to„g„risida” kabi qator me‟yoriy xujjatlarishlab chiqildiki,
ularda Respublikada
ta‟lim-tarbiyani mutloq yangi pedogogik tizimi va uni amalga oshirishda Yangi
pedogigik texnologiyani joriy etish chora- tadbirlari yaratildi.
Bugungi kunda mamalakatimizda davlatimizning Qaror, ko„rsatmalari va
tavsiyalari bo„yicha bosqichma-bosqich yangi ta‟lim tizimiga o„tib, ta‟limning
yangi metodi yaratildi.
Shular asosida maktab o„quv fanlar o„zlarining yangi dastur, darslik, o„quv-
metodik qo„llanmalarini yaratib, ularni takomillashtirish bo„yicha ilmiy-ijodiy
tadbirlar, tajribalar olib borilmoqda.
Shular qatori maktab tasviriy san‟ati o„quv fani bo„yicha ham tasviriy san‟at
o„quv
fanining yangi konseptsiyasi, dasturi, darsliklari, o„quv-
metodik
qo„llanmalari va metodik tavsiyalari ishlab chiqilmoqda.
1
I.AKarimov
. Barkamol avlod orzusi. T. . “sharq” 1999 (44-бет)
Lekin kuzatishlar, tajribalar shuni ko„rsatmoqdaki, hozirgi kunda maktab
tasviriy san‟atini o„qitish Respublikamiz maktablarida to„la yo„lga qo„yilib, uni
yangi
ta‟limga o„tkazilib, darslarda yangi
pedogogik texnologiyadan
foydalanilayotgan bo„lsada, darslarni sifat-saviyasi bugungi kun talabiga to„la
javob bera olmayotgani kuzatilmoqda.
Buning sababi- maktabda tasviriy san‟atni o„qitish texnologiyasi, darslarni
tashkil etish didaktikasi, didaktik materiallarni yetishmasligi va ta‟lim
metodlaridan ijodiy foydalana olmayotganligida kuzatilmoqda.
Shuning uchun biz o„zimizning mazkur bitiruv-malakaviy ishimiz bo„yicha
tadqiqotimizda- maktab tasviriy san‟atini o„qitishning ilmiy asoslarini o„rganib uni
hozirgi zamon ta‟lim tizimi va yangi pedogogik texnologiyalar asosida o„qitishning
bir qator didaktik va metodik xulosalarimizni o„rganib, o„zimizning metodik
tavsiyalarimizni bermoqchimiz. Buni biz maktab tasviriy san‟atini “Narsani o„ziga
qarab rasm chizish” darslari asosida ishlab chiqamiz.
Chunki, “Narsani o„ziga qarab rasm chizish”maktab tasviriy san‟atining
asosiy qismi bo„lib uni o„rganish alohida ahamiyat kasb etadi. Chunki, bu
mashg„ulotlar o„quvchilarga realistik rasm chizish qonun-qoidalarini o„rgatishning
bosh va asosiy omili hisoblanadi.
Shunga ko„ra biz, maktab tasviriy san‟atining “Narsani o„ziga qarab rasm
chizish” darslarini alohida o„rganib, ularni takomillashtirish shart-sharoitlarini,
imkoniyatlarini topib, uni o„z tajribalarimiz asosida xulosalar, tegishli metodik va
didaktik tavsiyalarni bayon etishni va ularni pedogogik amaliyotda qo„llash
bo„yicha yo„l-yo„riqlarini ishlab chiqishni BMIning bosh maqsadi qilib belgiladik.
Shu maqsaddan kelib chiqilgan xolda tadqiqotimiz o„z oldiga quyidagi
vazifalarni:
1. Maktab tasviriy san‟ati
va uning DTS, yangi dastur bo„yicha mazmun-
mohiyatini va maqsad-vazifalarini o„rganib chiqish;
2. Maktab tasviriy san‟atining “Narsani o„ziga qarab rasm chizish”,
darslarning bugungi kundagi maqsad-vazifalari, ularni hozirgi maktab
sharoitida o„qitishni o„ziga xos xolatlarini o„rganish;
3. “Narsani o„ziga qarab rasm chizish” darslarini tashkil qilish va o„tkazishda
yangi
pedogogik
texnologiya,
didaktika
va
ta‟lim
metodlarini
takomillashtirish yo„llarini aniqlab, ular bo„yicha xulosalar chiqarish va bu
xulosalar asosida metodik tavsiyalar ishlab chiqish;
4. “Narsani o„ziga qarab rasm chizish” darslarini takomillashtish va umuman
san‟at ta‟limini kuchaytirish yo„lida – tasviriy san‟at o„qituvchisini, maktab
tasviriy san‟at kabinetini, uni o„quv-didaktik qurollari va nashriyotlarini,
natura fondini bugungi kun talablarida bo„lishini ta‟minlash yo„llarini
ko„rsatib berish- kabilar.
Bu vazifalarni bajarish uchun biz ilmiy ishimizga ob‟ekt qilib, maktab tasviriy
san‟atining “Narsani o„ziga qarab rasm chizish” darslaridagi didaktik jarayonni va
ta‟lim metodlarini qo„llanishi faoliyatni belgiladik.
Ma‟lumki, maktab tasviriy san‟atining “Narsani o„ziga qarab rasm chizish”
darslari bilan XX asrda Rossiya maktablari misolida prof. N.Rostovtsev, V. Kuzin,
S. shoroxov kabi pedogog – rassomlar shug„ullangan.
O„zbekistonda R.Xasanov, B. Oripov, A. Sulaymonov, X. Egamovlar
shug„ullanganlar. Ular 1968 yilda tuzilgan dastur materiallari asosida o„rganib
chiqqanlar. Lekin ular mazkur masala bo„yicha maxsus tajribalar olib borganlar.
shuning uchun O„zbekiston maktablarida ham Rossiya maktablari uchun N.
Rostovtsev tomonidan tayyorlangan metodik tavsiyalar
asosida darslar olib
borilgan.
2
2
N.. Rstovsev.
Методика преподования изобрателного искустова общеобразователной щколе. М.1998г
N.. Rostovsev
. Методика преподования изобрателного искустова общеобразователной щколе. М.1998г
V. Kuzmin. Методика преподание в начальной школе. М. 1978 г
R. Hasanov Narsani o’ziga qarab rasm csolish. Т. 1969 y.
M Nabiyev . Rasm chizishni o’eganish metodikasi. T. 1976y
N. Egamov 4- sinflarda tasviriy san’at darslari. Т. 1989y
B. Oripov. Tasviriy san’at va uni o’qitish metodlari. T. 2005y
