-
Ishbosqichl ari va vaqti
|
Faoliyatning mazmuni
|
O‘qituvchi
|
Ta’lim oluvchi
|
1-Oquv mashguloti ga kirish (5
daq)
|
Tashkaliy qism:
1.O‘quvchilarni mashgulotga tayorgarligi va davomatni tekshiradi
|
Mashgulotga tayyorlanadilar
|
|
Tayanch bilimlarni faollashtirish:
|
Uy vazifasini
|
|
1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda
|
taqdimetadilar.
|
|
o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga
|
Savollarga javob
|
|
savollar beradi, ularni baholaydi.
|
berad. Mavzu nomi
|
|
Maqsad va vazifani belgilanishi:
|
va rejasini yozib
|
|
2.Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va
|
oladilar. Diqqat
|
|
o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi.(1-ilova)
|
qiladilar.
|
|
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan
|
Savollarga javob
|
|
tanishtiradi;
|
beradilar. Yozib
|
|
4. O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni
|
oladilar.
|
|
baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan
|
Topshiriqni
|
2-bosqich.
|
tanishtiradi (2 -ilova)
|
bajaradilar. ishlash
|
Asosiy (65
|
Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish:
|
qoidasi bilan
|
daqiqa
|
5.Kichik axborotli/ ma’ruza/ tushuntirish/
|
tanishadilar. Har
|
|
ko‘rsatma berish/ namoyish. Kuzatish/ video/
|
bir guruh o'z
|
|
insert/ aqliy hujum va boshqalar.
|
topshiriq varaqlari
|
|
Yangi o‘quv material bayoni:
|
bo'yicha faoliyatini
|
|
6.Nazariy mashg‘ulotning rejasi va tuzilishiga
|
boshlaydi.
|
|
muvofiq, o‘qitish jarayonini tashkil etish
|
Har bir guruh
|
|
bo‘yicha harakatlar tartibini bayon etadi.
|
sardorlari chiqib
|
|
Asosiy holatlarni yozdiradi;
|
o'z ishlarini taqdim
|
|
7. Matnlar, yozuv taxtasi, slaydlar, proyektor,
|
qilishlarini aytadi.
|
|
kompyuter videofilm, chizma,
|
Berilgan
|
|
yo‘riqnoma.bilan nazariy holatlarni bayon
|
qo'shimcha
|
|
qiladi (3-ilova)
|
savollarga javob
|
|
Ya ngi o‘quv materialini mustahkamlash:
|
beradi.
|
|
8.Mustahkamlash uchun savollar beradi (4 -
|
Guruh ish
|
|
ilova).
|
natijalarini o'zaro
|
|
Jarayon jamoaviy yakka tartibda.davom
|
baholaydilar.
|
|
etishini ma’lum qiladi
|
Ma'lumotlarni
|
|
9.Yakka tartibda ishlash qoidasi bilan
|
daftarga qayd
|
|
tanishtiradi (1-ilova) topshiriq beradi(4-ilova)
|
qiladilar.
|
|
va baholash mezoni bilan tanishtiradi (2-ilova).
|
|
|
Ishni bajarish yo‘riqnomasini beradi( 3-ilova)
|
|
|
10.Jamoada ishlarni boshlashga ruxsat beradi.
|
|
|
Har bir jamoa ishtirokchisi vazifani bajarish
|
|
|
tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida
|
|
|
qaytar aloqa o‘tkazadi.
|
|
|
Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi.
11. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruhlar taqdimotini tashkil etadi.Jamoa a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini va savollar berishlarini, shu bilan birga o‘zaro bir- birlarini baholash larini eslatadi. Javoblarni to‘ldiradi va qisqacha xulosaqiladi; 12.O‘quvchilar ishini o‘zaro baholashni o‘tkazadi, mavzuning har bir qismi bo‘yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni yakunlaydi.
|
|
3-bosqich Yakuniy (10 daqiqa
|
Mashg'ulot yakuni:
1.Faol ishtirok etgan o'quvchilarni javoblarini izohlab baholanadi va rag'banlantiriladi.
Uyga vazifani berilishi: 172-179 bet
Kelgusi mashg'ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo'riqnoma beradi. (5-ilova)
|
Baholar bilan tanishadilar Topshiriqni yozib oladilar
|
ilova
ilova
O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari
-
T/R
|
Mezonlar
|
Baho
|
1
|
Olgan bilimlarini ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan, ushbu fanni boshqa fanlar bilan bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga
o‘rnak bo‘ladigan.
|
5
|
2
|
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oladigan olgan bilimlarini xalq xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan olgan
bilimlarini tushuntirib bera oladigan.
|
4
|
3
|
Darslarda 95% gacha qatnashgan, ma‘ruza matnini
yozgan, o‘quv qurollari to‘liq to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bo‘lgan.
|
3
|
4
|
Ta‘lim standartlarida belgilangan bilim va
ko‘nikmalarni 55% dan kam o‘zlashtirgan o‘quvchilar.
|
2
|
Ilova 1-slayd
2-slayd
slayd
slayd
Slayd
slayd
azariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi.
slayd
5-ilova
Ma’ruza: YONG`INGA QARSHI HIMOYA TIZIMI.
REJA.
1.Bino va inshoatlarni yong`inga chidamlliligi. 2.O‘t O‘chiruvchi moddalar.
3.O‘t O‘chirgich, O‘t O‘chirish qurilmalari.
Yong‘inga qarshi himoya tizimi – bu yong‘inning xavfli faktorlarini insonga ta’sirini bartaraf etishga va yong‘in vaqtida material zararlar miqdorini cheklashga qaratilgan tashkiliy tadbirlar va texnik vositalar majmuidir.
Yong‘inga chidamlilik deganda, materiallar va konstruksiyalarning yong‘in sharoitida o‘z mustahkamligini saqlash xususiyati tushuniladi. Qurilish konstruksiyalarining yong‘in ta’sirida o‘z xususiyatini va mustahkamliligini уo‘qotish vaqti yong‘inga chidamlilik chegarasi deyiladi. Barcha bino va inshootlar yong‘inga chidamliligi bo‘yicha 5 darajaga bo‘linadi: I daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha konstruksiyalari yonmaydigan, yuqori yong‘inga chidamlilik chegarasiga (0,5–2,5 oat) ega bo‘lgan binolar kiradi.
daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga konstruktiv elementlari yonmaydigan, yuqori chidamlilik chegarasiga (0,25–2,0 soat) ega binolar kiradi.
daraja yong‘inga chidamlilikdagi bino va inshootlar yonaydigan va qiyin yonuvchi materiallardan tayyorlanadi. IV daraja yong‘inga chidamlilikdagibinolarga barcha konstruksiyalari qiyin yonuvchi materiallardan tashkil topgan binolar kiradi. V darajadagi binolarga esa barcha konstruksiyalari yonuvchi materiallardan tashkil topgan binolar kiradi. Talab etilgan yong‘inga chidamlilik darajasi bino va inshootlarning konstruksiyasi, vazifasi, necha qavatliligi, texnologik jarayonlarni yong‘inga xavfliligi va yong‘inni avtomatik o‘chirish vositalarini mavjudligiga bog‘liq holda belgilanadi.
Yog‘och va boshqa yonuvchi materiallarning yong‘inga chidamlilik darajasi bir necha yo‘llar orqali oshirilishi mumkin, jumladan: 1m2yuzadagi yog‘och konstruksiyaga 75 kg quruq tuzning suvdagi aralashmasini maxsus idishlarda singdirish yoki 1 m2yog‘ochga 50 kg quruq tuzni issiq-sovuq vannalarda singdirish orqali; yong‘indan himoyalovchi tuzlarning suvdagi aralashmasi bilan (100 gr quruq tuz 1 m2yuzaga) materiallarga yuza ishlov berish; ong‘indan himoyalovchi bo‘yoqlar, suyuq shisha, tuproqli aralashma va boshqa shu kabilar bilan yuza ishlov berish; tuproqli gips bilan suvash, gips tolali plitalar o‘rnatish, asbestosement materiallar qoplash. Koridorlar, уo‘laklar, zinalar va II hamda IV yong‘inga chidamlililik darajasidagi yordamchi binolar sirtiga yong‘indan himoyalovchi qoplamalar bilan ishlov berish taqiqlanadi.
Yong‘indan himoyalovchi qoplamalar atmosferaga, namlikka va nam bo‘lmagan muhitga chidamli bo‘lishi mumkin. Atmosferaga chidamli qoplamalarga perxlorvinil bo‘yoqlar РХVО, ISХ, XL; namlikka chidamli qoplamalarga XD-S J rusumli bo‘yoqlar; nam emas muhitga chidamli qoplamalarga ХL-K turdagi, SK-L rusumli silikat bo‘yoqlar, superfosfat va sho‘rtuproqli surkamalar kiradi. Eng keng tarqalgan o‘t o‘chirish moddalariga suv, suv bug‘i, uglekislota, namlagichlar, kimyoviy va havo-mexanik ko‘piklar, galoid
tarkibli uglevodorodlar, kukun tarkibli aralashmalar, uglerod ikki oksidi,brometil birikmalar, inert gazlar va boshqa mexanik vositalar (qum, tuproq, brezent va
h.k.) kiradi. O‘t о’chirish moddalari quyidagicha tasniflanadi: yong‘inni о‘chirish usuliga ko‘rа – sovutuvchi (suv va qattiq uglekislota); suyultiriluvchi, уa’ni yong‘in zonasidagi kislorod miqdorini kamaytirish (ma’lum miqdordagi uglekislota gazi, yupqa zarrali suv, suv bug‘i yoki inert gaz aralashmasi); izolatsiyalovchi(yonish zonasi, atrof-muhit bilan ko‘pik yoki kukun pardasi hosil qilish orqali izolatsiyalanadi); ingibir xususiyatli (tarkibi brometil, dibromtetraftor etan va brom metildan iborat galoid tarkibli uglevodorodlar, tarkibi 3,5-4 ND freondan iborat moddalar va b.);
Namlash vositalarining fizik xususiyati yonuvchi materiallarni namlanish, ho‘llanish xususiyatini oshirishga asoslangan. Ularga sovun, sintetik aralashmalar, atin sulfat, alkin sulfat va boshqa aralashmalar kiradi. Bu aralashmalar yong‘in muhitida og‘ir bug‘ vagaz hosil qilib, yonish zonasiga kislorod kirishini to‘xtatadi, x aroratni susaytiradi va yong‘inni o‘chiradi.
Maxsus vositalar o‘t uchirishda maxsus ishlarni bajarish uchun ishlagiladi. Ularga avtonarvonlar va tirsakli ko‘targichlar, yoritish va aloqa avtomobillari, shuningdek operativ avtomobillari kiradi.
Yordamchi vositalar yong‘inni o‘chirishdagi ishlarni bajarish uchun etarli sharoit yaratadi. Bularga avtosuv qo‘ygichlar, yuk avtomobillari, avtobuslar, traktor va boshqa mashinalar kiradi.
Birlamchi o‘t o‘chirsh vositalari yong‘in boshlanganda alangani keng tarqalib ketmasligini to‘xtatish va o‘chirish uchun qo‘llaniladi. Bu vositalarga o‘t o‘t o‘chirgichlar, gidropult, chelak, suv solingan idish, kurak,qum solingan quti, kiygiz, lom, arra, kirka va boltalar kiradi.
(Sprinkler qurilmalari suv quvirlari tarmog‘idan iborat bo‘lib, imorat shiftiga purkagich kallaklari quvurlarga burab maxkamlanadi. Harorat belgilangan qiymatdan oshib ketganda unga oson eruvchi metall erib ketadi va suv yo‘li ochiladi.
Drelcher -Qurilmalari sprinklerdlardan eruvchi o‘chirgichlar quilmasligi bilan farq, qiladi. Drencherlarga suv qo‘l yoki avtomatik usulda beriladi. Ular suv pardasi yoki ma’lum yo‘nalishi bo‘yicha tizilib sochiluvchi suvni hosil qilishda qo‘llaniladi. O‘t o‘chirish avtomobillari yong‘in bo‘layotgan joyga o‘t o‘chirish moddalarni, jangovor raschyotni va yong‘in qurollarni etkazib beriish uchun mo‘ljallangan.Yong‘in-texnik qurollar quyidagilar: yong‘in avtotsieternalari, avto nasos stantsiyalari, avtonasoslar, nasos-engil avtomobillar; havo-ko‘pikli, kukunli, karbonat kislotali, gaz suvli va kombinatsiyalashtirilgan o‘chiruvchi avtomobillar; yong‘in avtonarvonlar, avtoko‘targichlar, bog‘lovchi va yorituvchi avtomobillari; gaz tutinidan himoyalanuvchi, engil texnik xizmat ko‘rsatuvchi, shtab uchun xizmat qiladigan va boshtsa avtomobillar kiradi.
Nazorat savollari:
1Bino va inshoatlarni yong`inga chidamlliligi qanday tekshiriladi?. 2.O‘t o‘chiruvchi moddalarni bilsizmi?
O‘t o‘chirgich, o‘t o‘chirish qurilmalari aytib bering?
Foydalanilgan adabiyotlar:
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi”
O‘.R.Yo‘ldashev. O.D.Rahimov. 2002 yil Fan va texnologiya nashryoti
Internet manbalari ZiyoNET>Библотека<“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi» http://library.ziyonet.uz>book
Baholash mezoni
Guruhda ishlashni baholash jadvali
Guruh
|
Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)
|
Taqdim etilgan axborot
yaqqolligi (2-5 ball)
|
Guruhning har bir a’zosi
faolligi (2-5 ball)
|
Umumiy ball miqdori (2+3+4)
|
Baho (5/4)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
Har bir guruh mezonlar bo‘yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball – “a’lo»; 4– “yaxshi»; 3 – “qoniqarli»; 2 ball – “qoniqarsiz».
Dars yakuni O‘qituvchi o‘tgan yangi mavzu bo‘yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o‘quvchilar javobini muhokama qilib, o‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi
O‘quvchilar faoliyatini baholash mezonlari
|
90-100 %
|
5 baho “a`lo»
|
75 – 89 %
|
4 baho “yaxshi»
|
60 – 74 %
|
3 baho “qoniqarli»
|
O‘t o‘chirgich, o‘t o‘chirish qurilmalari
Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi №18
|
